TY  - JOUR
T1  - Rûzbihân-ı Baklî’nin Abherü’l-Âşıkîn Adlı Eserinin Muhtevası Üzerine Bir İnceleme
TT  - An Analysis of the Content of Rūzbihān-i Baqlī’s Work Named Abhar al-Āshiqīn
AU  - Güldenoğlu, Sümeyye
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.70951/tasavvufdergisi.1635986
JF  - Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi
JO  - Tasavvuf Dergisi
PB  - Istanbul Sabahattin Zaim University
WT  - DergiPark
SN  - 1302-3543
SP  - 95
EP  - 143
IS  - 55
LA  - tr
AB  - Rûzbihân-ı Baklî (ö. 606/1209) hicri altıncı yüzyılın önemli mutasavvıflarındandır. Vecd ve cezbesinin fazlalığı ve kendisinden önceki sûfîlere ait şathiyeleri şerh etmesinden dolayı, Şeyh-i Şattâh adıyla meşhur olmuştur. Tefsir, hadis, fıkıh ve özellikle tasavvuf alanında birçok eser telif etmiş velûd bir yazardır. İbn-i Hafîf geleneğine bağlı olan Rûzbihân, ileri sürdüğü fikirleriyle tasavvufun gelişmesine önemli katkılarda bulunan Hallâc-ı Mansûr’un Kitâbü’t- tavâsîn adlı eseri ve bazı sözleri üzerine yapmış olduğu şerhlerle, Hallâc’ın fikirlerinin sonraki kuşaklara aktarılmasını sağlayan önemli bir sîmâdır. Manevî yolculukta müridin, insanî aşkla terbiye edilerek rabbânî aşka ulaşabileceği görüşünü savunan Rûzbihân, tasavvufta Allah’a ulaşmada aşkı en önemli araç olarak gören sûfîlerdendir. Bu minval üzere, ilâhî aşk hakkındaki irfanî düşüncelerini Abherü’l-âşıkîn adlı eserinde beyan etmektedir.  Tasavvuf tarihinde ilahî aşk hakkında yazılan eserlerden biri olarak Abherü’l-âşıkîn; sûfîyâne aşkın beslendiği ana kaynağı açıklamasıyla birlikte hem Hallâc’ın aşk hakkındaki düşüncelerini görmek hem de ondan etkilenen Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Sa’dî-i Şirazî ve Hâfız-ı Şirazî gibi büyük mutasavvıfların eserlerini daha iyi anlayabilmek için önemli bir kaynaktır. Çalışmamızda; Abherü’l-âşıkîn’in yazılış amacı, üslup özellikleri, istifade edilen kaynakları ve tasavvuf literatüründeki önemi dikkate alınarak eserin muhtevası kapsamlı bir biçimde incelenmektedir.
KW  - Rûzbihân-i Baklî
KW  - Abherü’l-âşıkîn
KW  - İlâhî Aşk
KW  - İnsânî Aşk
KW  - Hüsn/Güzellik
N2  - Rūzbihān-i Baqlī (d. 606/1209) was one of the most important sufis of the hijri sixth century. He became famous under the name of Shaykh al-Shattāh due to his excessive ecstasy and enthusiasm and his commentaries on the shathiyat of sufis before him. He was a prolific author who composed various works in the fields of tafsir, hadith, fiqh and especially sufism. Rūzbihān, who was a follower of the Ibn-i Khafīf tradition, was an important figure who contributed significantly to the development of sufism with his ideas, ensured the passing on of Hallāj’s ideas to the next generations through his commentaries on the Kitāb al-tawāsīn of al-Hallāj’s.Rūzbihān, who argued that in the spiritual journey, the disciple can reach divine love by being disciplined with human love, is one of the sufis who believe that love is the most important means of reaching God. In this way, he expresses his luminous thoughts on divine love in his work Abhar al-āshiqīn. As one of the works on sufi love in the history of sufism, Abhar al-āshiqīn, along with explaining the main source of sufi love, is an important source for both understanding Hallāj’s thoughts on love and the works of great sufis such as Mawlānā, Sa’dī and Hāfız, who were influenced by him. In our study; the content of Abhar al-āshiqīn is examined in a comprehensive manner, taking into account its purpose of writing, stylistic features, sources used, and its importance in the sufi literature.
CR  - Altıntaş, Hayrani. Tasavvuf Tarihi, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1986.
CR  - Aryâ, Gulam Ali. Ahval-i Şeyh, Şerh-i Ahvâl ve Âsâr ve Mecmû’a-i Eş’âr ber-dest Âmede-i        Şeyh-i Şattâh Rûzbihân Fesâyî, Tahran: Çaphâne-i Fârûs, 1343.
CR  - Baklî, Rûzbihân. Abherü’l-Âşıkîn. thk. Cevâd Nurbahş. Tahran: Yeldâ Kalem, 1380.
CR  - Baklî, Rûzbihân. Âşıkların Halleri Abherü’l-Âşıkîn, çev. Emre Taşdemir. İstanbul: Sufi Kitap, 2024.
CR  - Baltacı, Halil. “Aşkın Kazandığı Tasavvufî Muhteva: Ahmed Gazzâlî, Baklî ve Irâkî Çizgisi”. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 34 (2014), 23-44.
CR  - Başkan, Mustafa. “Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed ed-Deylemî. Atfü’l-elif el-me’lûf ale’l-lâmi’lma’tûf”. THEOSOPHIA Journal, 1(2020),117-119.
CR  - Başkan, Mustafa. Tasavvufta Aşk Tasavvuru: Ebü’l-Hasan Ali B. Muhammed Ed-Deylemî (ö.392/1002[?]) Örneği. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Doktora Tezi, 2023.
CR  - Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: OTTO, 6. Basım, 2014.
CR  - Corbin, Henri-Muîn, Muhammed. Abherü’l-Âşıkîn. (Mukaddime), Tahran: İntişârât-ı Menûçehr, 1987.
CR  - Doğan, D. Mehmet. Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Yazar Yayınları, 26. Basım, 2020.
CR  - Güneş, Kadir. Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Mektep Yayınları, 2015.
CR  - Hoca, Nazif. Rûzbihân el-Baklî ve Kitâb Keşfü’l-Esrâr’ı ile Farsça Bazı Şiirleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1971.
CR  - Hüseynî, Meryem. “Ez-Gazne tâ-Şiraz Bahsî der-Bâb-ı Âsâr-ı Senâ-yî Gaznevî Ber-Mektûbât-ı Rûzbihân-i Baklî Şirazî”. Pejûhî Ulum-i İnsânî Dânişgâh-i Zehrâ, 49(1382), 41-60.
CR  - İbn Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. Alî b. Muhammed. İlâhî Aşk. çev. Mamut Kanık. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
CR  - İlhâm, Temeddün. “Berresî Âsâr-ı Tecelli-yi Sıfât-ı Cemâlî ve Celâlî-yi Hüdâ der-Sâlık ez-Dîdğâh-i Rûzbihân-i Baklî”. Gevher Gûya, 1(1398), 85-110.
CR  - Karahisarî, Muslihuddin Ahterî Mustafa. Ahterî-yi Kebir. haz. Ahmet Kırkkılıç-Yusuf Sancak. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2. Basım, 2017.
CR  - Kanar, Mehmet. Farsça Türkçe Sözlük. Ankara: Say Yayınları, 2013.
CR  - Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin. Kuşeyrî Risâlesi. çev. Dilaver Selvi. İstanbul: Semerkand Yayınları, 2004.
CR  - Mütercim, Âsım Efendi. Burhân-ı Katı. haz. Mürsel Öztürk, Derya Örs. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.
CR  - Nicholson, A. Reynold. İslam Sûfîleri. çev. Mehmet Dağ, Kemal Işık. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1978.
CR  - Nurbahş, Cevâd. Abherü’l-Âşıkîn. (Mukaddime), Tahran: Yeldâ Kalem, 1380.
CR  - Rastgûfer, Seyyid Muhammed. “Berresî Tashîh-i Abherü’l-Âşıkîn (Corbin-Muîn) ez-Nigâh-i Bâyestehâ-yi Tashîh”. Edeb-i Fârsî, 2(1396), 41-60.
CR  - Rûzbihân-ı Sânî, Şerefeddîn İbrahim. Tuhfetü Ehli’l-İrfân. haz. Cevâd Nurbahş. Tahran: Yeldâ Kalem, 1382.
CR  - Sarı, Mevlût.  El-Mevârid. İstanbul: İpek Yayınları.
CR  - Schimmel, Annemarie. İslamın Mistik Boyutları. çev. Ergun Kocabıyık. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 3. Basım, 2012.
CR  - Soysaldı, İhsan. “Tasavvufta Aşk ve Marifet”. Fırat Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 3(1998), 187-216.
CR  - Şuûrî, Hasan Efendi. Ferheng-i Şuûrî. 3. Cilt. haz. Ozan Yılmaz. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2019.
CR  - Takeshita, Masataka. “Continuity and Change in the Tradition of Shirazi Love Mysticism”. Orient, XXIII (1987), 113-131.
CR  - Tulum, Mertol. Osmanlı Türkçesi Büyük El Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları, 2013.
CR  - Uludağ, Süleyman. “Aşk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 4/11. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
CR  - Uludağ, Süleyman. “Hallâc-ı Mansûr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15/377. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
CR  - Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2012.
CR  - Urhan, Adem. Rûzbihân-ı Baklî’nin Hayatı Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2024.
CR  - Yazıcı, Tahsin. “Deylem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 9/263. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
UR  - https://doi.org/10.70951/tasavvufdergisi.1635986
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4592416
ER  -