TY - JOUR T1 - Lise Öğrencilerinin Anlama ve Anlatma Becerilerinin Ölçüldüğü Türk Dili ve Edebiyatı Sınavlarına İlişkin Öğretmen Değerlendirmeleri TT - Teacher Evaluations Regarding Turkish Language and Literature Exams That Measure High School Students' Comprehension and Expression Skills AU - Karadağ, Nülifer AU - Kayabaşı, Bekir PY - 2025 DA - September Y2 - 2025 DO - 10.53444/deubefd.1639370 JF - Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi JO - DEU BEF Dergi PB - Dokuz Eylul University WT - DergiPark SN - 2602-2850 SP - 3443 EP - 3464 IS - 65 LA - tr AB - Bu çalışmada, liselerde Türk Dili ve Edebiyatı dersindeki başarıyı ölçmek amacıyla yapılan sınavlarda, öğrencilerin anlama ve anlatma becerilerinin ölçülüp değerlendirilmesinde Milli Eğitim Bakanlığının 09.09.2023 tarihinde yayımladığı Ölçme ve Değerlendirme Yönetmeliği’nin esas alınmasına ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada olgubilim (fenomenoloji) deseninden yararlanılmıştır. Araştırmanın örneklem grubunu Balıkesir’in Ayvalık ilçesinde görev yapmakta olan ve araştırmaya katılım konusunda gönüllü olan 21 Türk dili ve edebiyatı öğretmeni oluşturmuştur. Veriler, araştırmacılar tarafından oluşturulan bilgi toplama formu ve yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Ortalama 30-40 dakika arası süren görüşmelerde katılımcıların onayı alınarak konuşmalar ses kaydına alınmıştır. Ses kaydına alınan veriler, yazıya aktarılmış ve içerik çözümleme yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırmada, öğretmenlerin söz konusu sınavlara yönelik en fazla olumlu görüş bildirdikleri konular, bu sınavların öğrencilerin anlama ve anlatma becerilerini geliştireceği ve özgüvenlerini artıracağı yönündeyken; en fazla olumsuz görüş bildirdikleri konular ise konuşma sınavlarının değerlendirilmesinde nesnelliği sağlamanın zor olduğu, konuşma sınavlarının yapılmasının ve üç sınava ait puan ortalamalarının hesaplanmasının zaman aldığı, öğretmenlere geç duyurulduğu, öğretmenlerin eğitim almadıkları için zorlandıkları, öğrencilerin bu sınav biçimine hazır olmadıkları ve sınav sayısının artmasının öğrenciler tarafından bıkkınlıkla karşılandığı, olmuştur. KW - Türk dili ve edebiyatı sınavı KW - dinleme KW - konuşma KW - okuma KW - yazma. N2 - In this study, it is aimed to obtain the opinions of teachers on the measurement and evaluation of students' comprehension and expression skills in exams held in high schools in order to measure the success of Turkish language and literature courses in accordance with the Measurement and Evaluation Regulation published by the Ministry of National Education on 09.09.2023. The study utilized the phenomenology design. The sample group of the study consists of 21 Turkish language and literature teachers working in Ayvalık district of Balıkesir and who volunteered to participate in the research. Data are collected through the information collection form and semi-structured interview form developed by the researchers. In the interviews, which lasted for an average of 30-40 minutes, the conversations are recorded with the approval of the participants. The audio-recorded data are transcribed and analyzed using the content analysis method. In the study, the issues that the teachers expressed the most positive opinions about the exams in question are that these exams would improve students' comprehension and expression skills and increase their self-confidence; the issues they expressed the most negative opinions about are that it is difficult to ensure objectivity in the evaluation process of speaking exams, speaking exams are very time-consuming, it took time to obtain the average scores of the three exams, this exam format is announced to teachers late, teachers had difficulty because they had not received training for this exam format, students are not ready for this exam format, and students are fed up with the increase in the number of exams. CR - Abdullah, S. (2021). Teachers’ and students’ perspectives on English language assessment in the secondary English language teaching (ELT) curriculum in Bangladesh [Master's thesis, University of Canterbury]. UC Research Repository. CR - Aksu, H. ve Uyar, Y. (2022). Ortaokul Türkçe derslerinde verilen konuşma eğitiminin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 10(1), 85-101. https://doi.org/10.35233/oyea.1051710 CR - Arıkan, S. (2023). Sınıf içi ölçme sonuçlarına dayalı olarak not verme. R. N. Çıkrıkçı (ed.), Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (s. 317- 344). Anı Yayıncılık. CR - Aslan, C. (2016). Özerk benlikli birey yetiştirme sürecinde çağdaş dil ve edebiyat öğretimi ortamlarının (Türkçe/Türk dili ve edebiyatı) önemi. İlköğretim Online, 15(3), 723-741. https://doi.org/10.17051/io.2016.79445 CR - Aslan, C. (2022). Örnek eğitim durumlarıyla Türkçe-Türk dili ve edebiyatı öğretimi. Anı Yayıncılık. CR - Balcı, A. (2016). Okuma ve anlama eğitimi. Pegem Yayıncılık. CR - Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299 CR - Binyazar, A. (2018). Sözün onuru. Can Yayınları. CR - Büyüköztürk, Ş. (2016). Sınavlar üzerine düşünceler, Türkiye’deki ölçme değerlendirme sistemi üzerine güncel durum hakkında uzman değerlendirmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 345–356. CR - Creswell J.W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. M. Bütün & S.B. Demir (Çev.) (4. baskı). Siyasal Kitabevi. CR - Çalıcı, M. A. ve Aytan (2020). Dinleme eğitimi. T. Aytan (ed.), Etkinliklerle Dinleme Eğitimi (s. 1-47). Pegem Akademi. CR - Çatal, S. (2022). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında ölçme ve değerlendirme: Yürürlükteki Kitaplar Üzerine Bir İnceleme [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi. CR - Çelik, T. (2018). Dil ve edebiyat öğretimi. Anı Yayıncılık. CR - Çerçi, A. (2015). Türkçe öğretmenlerinin öğrencilerin konuşma becerisini ölçme ve değerlendirmeye ilişkin görüşleri. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 186–204. https://doi.org/10.20860/ijoses.37293 CR - Çiçek, S. (2024). Ana dili olarak türkçe öğretiminde dört temel dil becerisini ölçme ve değerlendirmeye ilişkin öğretmen görüşleri: Beceri temelli yazılı ve uygulamalı sınav sistemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (62), 3517–3542. https://doi.org/10.53444/deubefd.1521502 CR - Çiftçi, Ö. (2017). Türk dili ve edebiyatı öğretmenlerinin soru sorma becerileri üzerine bir araştırma. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(13), 19-43. CR - Duque-Aguilar, J. F. (2021). Teachers’ assessment approaches regarding EFL students’ speaking skill. Issues in Teachers’ Professional Development, 23(1), 161–177. https://doi.org/10.15446/profile.v23n1.85964 CR - Erdem, C. (2017). Türk dili ve edebiyatı öğretimi uygulamaları üzerine bazı tespitler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 50(1), 99-126. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001389 CR - Fullan, M. (2007). The New Meaning of Educational Change (4th ed.). New York: Teachers College Press. CR - Gelbal, S. ve Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 135-145. CR - Gogoi, N., and Sultana, Y. (2024). Problems in developing listening skills: Voices of secondary school teachers. Journal of English Language Teaching, 66(1), 3–12. https://journals.eltai.in/jelt/article/view/JELT660102 CR - Göçer, A. (2015). Türk dili ve edebiyatı eğitiminde ölçme ve değerlendirme uygulamalarına Genel Bir Bakış. Journal of Theory and Practice in Education, 11(3), 787-815. CR - Gökçe, B. ve Gülay, E. (2022). Metin merkezli dil bilgisi öğretimi uygulamaları. M. N. Kardaş ve N. Kardaş (ed.), Dil Bilgisi Öğretimi (s. 223-241). Pegem Akademi. CR - Gülden, B. ve Kaplan, K. (2025). Türkçe öğretmenlerinin Millî Eğitim Bakanlığı Ölçme ve Değerlendirme Yönetmeliğindeki değişikliklere yönelik görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi (63), 61-80. https://doi.org/10.53444/deubefd.1433748 CR - Gülleroğlu, H. D. (2023). Eğitim hedeflerinin sınıflaması ve test planının tasarlanması. R. N. Çıkrıkçı (ed.), Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (s. 91-132). Anı Yayıncılık. CR - Kaplan, M. (1992). Kültür ve dil. İstanbul: Dergâh Yayınları. CR - Karadoğan, A. (2019). Türk dili ve edebiyatı öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme tutum, yeterlik ve uygulamaları [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi. CR - Karadüz, A. (2009). Türk dili ve edebiyatı eğitiminin hedefleri kapsamında ölçme ve değerlendirmede kullanılan “soru” nitelikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(27), 17-32. CR - Karatay, H. ve Dilekçi, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin dil becerilerini ölçme ve değerlendirme yeterlikleri. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 685–716. CR - Kavcar, C., Oğuzkan, F. ve Hasırcı, S. (2016). Türkçe öğretimi-Türkçe ve sınıf öğretmenleri için. Ankara: Anı Yayıncılık. CR - Kavcar, C. (2017). Edebiyat ve eğitim. Ankara: Anı Yayıncılık. CR - Kılıçkaya, F. (2016). Washback effects of a high-stakes exam on lower secondary school English teachers’ practices in the classroom. Lublin Studies in Modern Languages and Literature, 40(1), 116–132. https://doi.org/10.17951/lsmll.2016.40.1.116 CR - Kıran, Z. ve Eziler Kıran, A. (2018). Dilbilime giriş. Seçkin Yayıncılık. CR - Kurudayıoğlu, M., Şahin, Ç. ve Çelik, G. (2008). Türkiye’de uygulanan Türk Edebiyatı Programı’ndaki ölçme ve değerlendirme boyutu uygulamasının değerlendirilmesi: Bir durum çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 91-101. CR - Mealings, K. T., and Buchholz, J. M. (2024). The effect of classroom acoustics and noise on preschool children's listening, learning, and wellbeing: A scoping review. Building Acoustics, 32(1), 109-121. doi:10.1177/1351010X241286267 CR - MEB. (2018). Türk dili ve edebiyatı dersi öğretim programı (9, 10, 11 ve 12. sınıflar). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı (meb.gov.tr) CR - MEB. (2023). Milli Eğitim Bakanlığı Ölçme ve Değerlendirme Yönetmeliği. Mevzuat Bilgi Sistemi CR - Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Sage. CR - Moneva, J. C. and Cuizon, A. J. P. (2020). Confidence: Before and after oral recitations. Journal of Applied Linguistics and Literature, 5(1), 94–101. http://orcid.org/0000-0003-0936-2625 CR - Nurhalimah, N., Husna, N. H. R., and Hidayat, D. N. (2020). An exploration of English teachers’ beliefs and practices of speaking assessment: bring English teachers into focus. International Journal of Linguistics, Literature and Culture, 6(5), 41–48. https://doi.org/10.21744/ijllc.v6n5.990 CR - Ornstein, A. C., and Hunkins, F. P. (2017). Curriculum: Foundations, principles, and issues (7th ed.). Pearson. CR - Özdemir, E. (1975). Okuma sanatı-nasıl okumalı neler okumalı. İnkılap Yayıncılık. CR - Özdemir, E. (2000). Erdemin başı dil. Bilgi Yayınevi. CR - Özdemir, E. (2016). Konuşma sanatı. Bilgi Yayınevi. CR - Özdemir, E. ve Binyazar, A. (2018). Yazmak sanatı. Fom Kitap Yayınları. CR - Panthee, D. (2024). Teachers’ perspectives on teaching listening skills in secondary level English language classes. Journal of NELTA Gandaki, 7(1-2), 56–66. https://doi.org/10.3126/jong.v7i1-2.70185 CR - Ridling, Z. (1994). The effects of three seating arrangements on teachers’ use of selective interactive verbal behaviors. Paper Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, New Orleans, LA, Nisan 4-8. CR - Sallabaş ve Kiler (2024). Dil becerilerini ölçme ve değerlendirme sürecinde Türkçe öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 12(3), 650-666. https://doi.org/10.16916/aded.1484732 CR - Sever, S. (2015). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Anı Yayıncılık. CR - Sever, S., Kaya, Z. ve Aslan, C. (2017). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. Tudem Yayıncılık. CR - Sever, S. (2018). Sanatsal uyaranlarla dil öğretimi. Tudem Yayıncılık. CR - Sahlberg, P. (2015). What can the world learn from educational change in Finland? (2nd ed.). Teachers College Press. CR - Sosniak, L. A., Ethington, C. A. and Varelas, M. (1991). Teaching mathematics without a coherent point of view: Findings from the IEA Second International Mathematics Study. Journal of Curriculum Studies, 23(2), 119–131. https://doi.org/10.1080/0022027910230202 CR - Şengül, K. ve Koşar, H. (2023). Metin odaklı dil bilgisi öğretiminin 6. sınıf öğrencilerinin morfolojik farkındalık bilgi ve becerilerine etkisi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(1), 88-105. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1098990 CR - Yangil, M. K. ve Şen, F. (2022). Ortaokul öğrencilerinin konuşma becerisi düzeyleri ve geliştirilmesine yönelik öğretmen görüşleri. International Journal of Language Academy, 10(1), 14-26. Doi: 10.29228/ijla.54988 CR - Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık. UR - https://doi.org/10.53444/deubefd.1639370 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4607449 ER -