@article{article_1641752, title={FARS ŞİİRİNDE ŞÂHİD-BÂZÎ VE SA’DÎ’NİN ŞÂHİD-BÂZLIĞI}, journal={Doğu Esintileri}, pages={14–41}, year={2025}, DOI={10.62425/dogu.1641752}, author={Armutlu, Sadık}, keywords={Ancient Greek, Shahid-bazi, Gulam, Emir, Persian poetry}, abstract={Kutsal kitapların çok çirkin bir eylem olarak gördüğü ve şiddetle yasakladığı bir fiil olan bir erkeğin kendi cinsine ilgi duyması ve ona karşı farklı bir duygu beslemesinin kökenleri çok eskiye dayanır. Bu olgu erken bir dönemde antik Yunan’da görülmüştür. Buna göre; antik Yunan toplumunda iki erkek arasında yaşanan ilişkiye ‘paiderastia/oğlancılık’ denilmektdir.” Başka bir söylemle “paiderastia, oğlanla yaşanan sevgi” anlamına gelmektedir. Paiderastia, terimi etimolojik olarak, Yunancada “sevmek” anlamına gelen “erastia” ile “oğlan” demek olan “pais” sözcüklerinin birleşmesinden türemiştir. Fakat Oğlancılık ilişkisinin adı olan “paiderastia” kelimesine yüklenen anlama bakarak bunun bugünkü anlamda eşcinsel bir ilişki olduğunu düşünmenin yanlış olacağı söylenmektedir. Çünkü antik Yunan’da ne bu tarz bir eşcinsel yaşam tarzı ne de böyle bir anlayış var olmuştur. Paiderastia’ya yüklenen anlam, daha çok bir erkeğe yurttaşlık bilinci vermek ve onu topluma kazandırmak olup pedegojik işleve sahiptir. Bu aynı zamanda yetişkinlerin gençler için potansiyel yurttaşın toplumsal ve siyasi haklarını kullanabilecek fiili yurttaşa dönüşmeye hazırlandığı bir dönemi ifade eder. Fakat bunun böyle olmadığ az da olsa işin farklı bir boyuta evrildiği görülmektedir. Bu evrilmenin yansımalarını Arap şiirinde de görmekteyiz. Gulâmlara yapılan övgüler, sosyal hayatta ve şiirde görülen değişikliklere paralel olarak “el-gazel bi’l-müzekker” türünün doğuşunda rol oynadı ve Arap şiirinde bir ilk olarak şâhid-bâzî olgusunun ortaya çıkışına zemin hazırladı. Benzer durum Fars şiiri için de geçerli oldu ve daha ilk dönemden itibaren şâhid-bâzî tarzı şiirler şairler tarafından yazılmaya başlandı ve bu, bir gelenek hâline dönüştü. Bu tarz şiir yazan şairlerden biri de Sa’dî-i Şîrâzî’dir.}, number={22}, publisher={Ataturk University}