@article{article_1642555, title={Ahmet Zühtü Paşa’nın Maarif Nâzırlığı (1891-1902)}, journal={Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi}, volume={10}, pages={1756–1780}, year={2025}, DOI={10.24186/vakanuvis.1642555}, author={Doğan, Kemal}, keywords={Zühtü Pasha, ministry of education, Abdülhamid II, foreign schools, tribal school}, abstract={II. Abdülhamid 1876’da tahta çıktığında kendisini Rusya ile savaşa doğru evrilen bir siyasi ortam, 1875’te borçlarını ödeyemeyeceğini ilan eden bir hükümetin yarattığı mali belirsizlik ortamı ve bunlara ek olarak, Tanzimat reformlarının getirdiği Avrupa yönelimli eğitim anlayışının yaygınlaştığı bir eğitim ortamında buldu. 1880’lerin ortalarında II. Abdülhamid mevcut eğitim sisteminin kendisine karşı muhalefeti artırdığını gözlemekte ve bu sistemin değiştirilmesi gerektiğine inanmaktaydı. Bu amaçla, genel olarak eğitimde dini ve ahlaki derslerin ağırlığının artırılması için birçok nizamname çıkarıldı. Fransa’da 1789 İhtilali sonrasında izlenen eğitim politikası örneğinden hareketle, devlete sadık memur ve vatandaş yetiştirmenin yolunun eğitimden geçtiği anlayışı gelişti. II. Abdülhamid, bu yöndeki değişiklikleri hayata geçirecek, ilk ve orta eğitimin yaygınlaştırılmasını sağlayacak, idare ve maliye sahasında kendini kanıtlamış Ahmet Zühtü Paşa’yı maarif nezaretinin başına getirdi. Zühtü Paşa özellikle Avrupa devletlerinin siyasi baskısına dayanarak kural tanımaz bir tutum içindeki yabancı, misyoner ve gayrimüslim okullarının ruhsat almalarını sağlamaya ve bunların devlet aleyhine faaliyetlerine engel olmaya çalıştı. Maarif ve maliye konularında değerli raporlar hazırladı ve daha önce başarısızlık nedeniyle kapatılmış bulunan Darülfünun’u bir daha kapanmamak üzere yeniden açtı. Aralıksız 10 yıl 7 ay gibi bir süreyle en uzun süre maarif nazırlığı yapmış olan Ahmet Zühtü Paşa’nın yürüttüğü maarif siyasetinin ve uygulamalarının etkileri Cumhuriyet dönemine kadar uzandığı için kapsamlı bir değerlendirmeyi hak etmektedir. Dolayısıyla, arşiv belgelerine dayalı bu makale onun Osmanlı’nın son dönem maarif siyasetindeki rolünü ortaya çıkarmak amacını gütmektedir.}, number={2}, publisher={Serkan YAZICI}