@article{article_1643264, title={تقابل سلوک اجتماعی و عرفانی سیف فرغانی با مولویه: بررسی انتقادی مناسبات قدرت و معنویت در قرن هفتم و هشتم هجری}, journal={Doğu Esintileri}, pages={68–78}, year={2025}, DOI={10.62425/dogu.1643264}, author={Sadeghi, Hadi and Vahed, Assadollah}, keywords={Seyf al-Din Farghani, Rumi, Mawlawiya, Mongols, Anatolia}, abstract={سیفالدین ‌فرغانی (م705 ه.ق؟) یکی از شخصیت‌های برجسته و کمتر شناخته‌شده در تاریخ ادبیات فارسی و تصوف ایرانی‌اسلامی است. اگرچه از نظر شهرت و تأثیرگذاری در مقایسه با شاعران بزرگی همچون جلال‌الدین مولانا کمتر مورد توجه قرار گرفته، با این حال آثار و افکار او نقش بسیار مهمی در انعکاس مسائل اجتماعی، سیاسی و عرفانیِ آسیای صغیر در عصر سلجوقیان ایفا کرده‌است. سیف‌فرغانی در مواجهه با ضعف و فروپاشی سلطنت سلاجقۀ روم و تسلط مغولان بر آناتولی، همچون بسیاری از هم‌عصرانش، قلم نکوهش و ملامت به دست گرفته و به نقد سخت‌گیرانۀ شرایط زمان خود پرداخته‌است و بدین‌ترتیب ظلم و فساد طبقات حاکم و بی‌تفاوتی و یا تسلیم و سازش نحله‌های غالبی چون طریقت مولویّه را با زبانی غیر قابل اغماض و هجوآمیز به باد انتقاد گرفته‌است. تحقیق حاضر با تحلیل زندگی و شعر سیفالدین ‌فرغانی، مخصوصاً نقدهای اجتماعی و صوفیانه‌اش، نشان می‌دهد که این شاعر و عارف بزرگ ایرانی، چگونه از طریق زبان شاعرانه به نقد شرایط اجتماعی و سیاسی عصر خود پرداخته و بخشی از انتقادات خود را متوجه مشایخ طریقت مولویه ساخته‌است. ما در این مقاله برآنیم با استناد به برخی قصاید انتقادی فرغانی، ضمن آگاهی از اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آسیای صغیر در قرن هفتم و اوایل قرن هشتم، به بررسی تقابل آرای وی با برخی از عقاید و سلوک اجتماعی مولانا و پیروانش بپردازیم}, number={22}, publisher={Ataturk University}