@article{article_1648655, title={Sarayda Bir Cariye: Gülfem Hatun ve İnas Rüşdiyesi}, journal={KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi}, volume={11}, pages={133–158}, year={2025}, DOI={10.21798/kadem.2025.176}, author={Erten, Fatma}, keywords={Girls education, Rüşdiye, Gülfem Hatun İnas rüşdiyesi, Gülfem Hatun.}, abstract={Tanzimat dönemi ile birlikte yaygınlaşan eğitimde modernleşme çabalarının bir sonucu olarak devletin ihtiyaç duyduğu nitelikli insan gücünün yetiştirilmesi amacıyla 1847 yılında İstanbul’da ilk erkek rüşdiye mektebi açılmıştır. Erkek rüşdiye mekteplerinin açılmasıyla kız çocuklarının eğitimi meselesi de gündeme gelmiş, 1859’da ilk kız rüşdiyesinin kurulmasıyla kızlar da ortaöğretim eğitimi alma imkânı elde etmiştir. Gülfem Hatun İnas Rüşdiyesi de bu bağlamda açılan kız rüşdiye mekteplerinden biridir. Mektebin adını aldığı Gülfem Hatun, Kanunî Sultan Süleyman’ın cariyelerindendir. Gülfem Hatun, imparatorluğun farklı yerlerinde pek çok hayır kurumu yaptırmış, Üsküdar’da yaptırdığı vakıf eserleri arasında bir de mektep ve medrese yer almıştır. Hayatı hakkında çok az bilgi bulunan Gülfem Hatun’un padişahın emriyle idam edilmesi, onun yaşamı ve yaptıklarının merak konusu olmasına neden olmuştur. Çalışmada, öncelikle Gülfem Hatun’un rivayetlerden ibaret olan ölümü arşivden çıkarılan mektup vasıtasıyla ele alınmış, ölümü ile ilgili rivayetlerin gerçeklerle bağdaşmadığı ortaya konmuştur. Ayrıca çalışmada, Gülfem Hatun’un adını taşıyan ve 1874 yılında sıbyan mektebinden inas rüşdiyesine dönüştürülen mektebin öğrenci sayısı, okutulan dersler ve zaman içerisinde okulun geçirdiği değişim süreci; arşiv vesikaları, matbu kaynaklar ve araştırma eserlerinden faydalanılarak ortaya koyulmuştur. Çalışmamızın konusu olan Gülfem Hatun Mektebi’nin, sıbyan mektebinden inas rüşdiyesine daha sonra da ibtidâi mektebine dönüştürülerek 1923 yılına kadar eğitim sistemimize katkı vermeye devam ettiği görülmüştür.}, number={1}, publisher={KADIN VE DEMOKRASİ DERNEĞİ}, organization={The author declares that this study received no financial support.}