TY  - JOUR
T1  - Sürpriz Tanık’ın Ütopik Evreninde Antroposentrik Eleştiriler
TT  - Anthropocentric Criticisms in the Utopian Universe of The Surprise Witness
AU  - Memiş, Can
PY  - 2025
DA  - May
Y2  - 2025
DO  - 10.47124/viraverita.1649480
JF  - ViraVerita E-Dergi
JO  - ViraVerita
PB  - Çetin TÜRKYILMAZ
WT  - DergiPark
SN  - 2149-3081
SP  - 19
EP  - 40
IS  - 21
LA  - tr
AB  - Görsel sanatçı Erinç Seymen, 2012 yılında tamamladığı Sürpriz Tanık isimli serisinde; klasik ütopya anlatılarını besleyen insan merkezli (antroposentrik) anlayışı görsel bir zeminde tartışmaya açar. İnsan türünü tüm diğer varlıkların üzerinde konumlandıran antroposentrik anlayış; ütopyacı düşünceyi, bu düşüncenin tasvir edildiği sanat üretimlerini ve ütopyaların temsil modellerini şekillendirir. Seymen’in Sürpriz Tanık serisi ise ütopyaların normatif anlatı yapısına, zaman kipine, mekânsal ufkuna, insan ile makine arasındaki gerilimli ilişkiye yönelik eleştiriler geliştirir. Tanıklık edimi etrafında kurgulanan ve ismini de bu edimden alan seri; makineleri, failleşen varlıklar olarak resmin merkezinde konumlandırır. Serideki ütopya kompozisyonları, insan dışı varlıklarla ilişkilenme biçimlerinin eksikliğini işaretler. Bu çalışma, Sürpriz Tanık serisi üzerinden Erinç Seymen’in insan merkezli ütopya anlatılarına yönelik geliştirdiği eleştirel yaklaşımı ortaya koymayı hedeflemektedir. Çalışma boyunca, Sürpriz Tanık serisi görsel unsurlarıyla analiz edilerek, sanatçının imgesel planı ve kavramsal çerçevesi üzerinde durulacaktır. Çalışma, insan merkezli ütopyacılık karşısında Türkiye güncel sanatında gelişen eleştirel görsel hattı takip edecek ve bu tür bir görselliğin antroposen tartışmaları etrafında okunmasını sağlayarak literatüre katkı sunacaktır.
KW  - Antroposen
KW  - Erinç Seymen
KW  - Sığınak
KW  - Tanık
KW  - Ütopya.
N2  - In his series Surprise Witness, completed in 2012, visual artist Erinç Seymen discusses the anthropocentric perspective that feeds classical utopian narratives on a visual level. This anthropocentric understanding, which places the human species above all other beings, shapes utopian thought, the artistic productions depicting this thought, and the representational models of utopias. Seymen's Surprise Witness series critiques the normative narrative structure, temporal mode, spatial horizon, and the tense relationship between human and machine within utopias. The series, which is built around the act of witnessing and takes its name from this act, positions machines at the center of the painting as agents. The utopian compositions in the series highlight the absence of relational modes with non-human beings. This study aims to reveal Erinç Seymen's critical approach to anthropocentric utopian narratives through the Surprise Witness series. It will be analyzed through its visual elements, with particular emphasis on the artist's imaginary plan and conceptual framework. The study traces the critical visual trajectory of contemporary art in Turkey responding to anthropocentric utopianism, contributing to the literature by situating this visuality within Anthropocene debates.
CR  - Braidotti, R. (2021). İnsan sonrası (4. Baskı). (Ö. Karakaş, Çev.). Kolektif Kitap. (Özgün eser basım 2013).
CR  - Foucault, M. (1986). Of Other Spaces (J. Miskowiec, Çev.). Diacritics, 16, 22-27. https://doi.org/10.2307/464648
CR  - Foucault, M. (2014). Ütopik beden (S. Yardımcı, Çev.). Teorik Bakış, 3(1), 39-47. (Özgün eser basım 1966).
CR  - Foster, H. (2011). Zoraki güzellik (1. Baskı). (Ş. Kaptan, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Özgün eser basım 1996).
CR  - Haraway, D. (2010). Başka Yer (1. Baskı). (G. Pusar, Çev.). Metis Yayınları. (Özgün eser basım 2006).
CR  - Haraway, D. (2016). Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene. Duke University Press.
CR  - Linebaugh, P. (2012). Makine Kırıcılık, Romantizm ve 1811-12 Yıllarındaki Birkaç Ortak Olan: Ned Ludd ve Queen Mab (1. Baskı). (M. Çelik, Çev.). Otonom Yayıncılık. (Özgün eser basım 2012).
CR  - Marx, K. (2011). Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi, Cilt 1 (1. Baskı). (S. Belli, Çev.). Yordam Yayınları. (Özgün eser basım 1867).
CR  - Pektaş, N. (2018). İntihal mi? / Hal Mi? (1. Baskı). YKY Yayınları.
CR  - Press, E. (2023). Pis İşler: ABD'de Hayati İşler ve Eşitsizliğin Gizli Bedeli (1. Baskı). (D. Keskin, Çev.). Metis Yayınları. (Özgün eser basım 2021).
CR  - Raunig, G. (2013). Bin Makine Toplumsal Hareket Olarak Makinenin Kısa Felsefesi (1. Baskı). (M. Çelik, Çev.). Otonom Yayıncılık. (Özgün eser basım 2008).
CR  - Sayın, Z. (2020). İmgenin Pornografisi (5. Baskı). Metis Yayınları.
CR  - Somay, B. (2001). Bülent Somay ile edebiyat ve ütopya üzerine. (A. S. Akçay ile röportaj). Parşömen, 3(2), 1–12.
CR  - Tarde, G. (2004). Geleceğin Tarihinden Alıntılar (1. Baskı). (Ö. Doğan, Çev.). Öteki Yayınevi. (Özgün eser basım 1896).
CR  - Yardımcı, S. (2020). Hepimiz likeniz! Feminist yaşam ve dünyayla akrabalık. E. Erdoğan & N. Gündoğdu (Ed.), Türkiye’de Feminist Yöntem (2. Baskı, ss. 93–111) içinde. Metis Yayınları.
UR  - https://doi.org/10.47124/viraverita.1649480
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4652604
ER  -