TY  - JOUR
T1  - Bir İdeoloji Olarak Yönetimciliğin Üniversitelere Yansıması: Özgünlük ve Performansın Kesişiminde Bir Eleştiri
TT  - Reflection of Managerialism as an Ideology on Universities: A Critique at the Intersection of Originality and Performance
AU  - Şener, Emine
PY  - 2025
DA  - November
Y2  - 2025
DO  - 10.21076/vizyoner.1649743
JF  - Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi
JO  - SDÜ Vizyoner Dergisi
PB  - Süleyman Demirel University
WT  - DergiPark
SN  - 1308-9552
SP  - 1456
EP  - 1471
VL  - 16
IS  - 48
LA  - tr
AB  - Yirminci yüzyılın başında F. W. Taylor’ın öncülük ettiği yeni bir anlayış ile ele alınmaya başlanan yönetim yaklaşımı, zamanla Yeni Taylorist bir perspektife dönüşerek günümüzde yönetim ideolojisi haline gelmiştir. Bu çalışma, yönetimcilik ideolojisinin arka planını ve etkilerini ele alarak üniversitelere yansımasını incelemektedir. Süreç içerisinde verimlilik ve sonuç optimizasyonunu yönetsel uzmanlık ve tekniklerle sağlanabileceği inancına dayanarak bireyleri kontrol edilmesi gereken varlıklar olarak gören bir ideoloji haline gelen yönetimcilik olgusu, üniversite örneğinde eleştirel bir bakış açısıyla incelenmiştir. Çalışmada, yüksek nitelikli insan kaynakları ve karmaşık yapılarıyla yönetimcilik uygulamalarının incelenmesi açısından önemli bir bağlam sunan üniversiteler örnek olarak alınmış ve yönetimcilik ideolojisinin aktör, yapı ve süreçlere etkileri literatüre dayalı olarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda yönetimcilik ideolojisinin, üniversiteleri geleneksel eğitim ve araştırma merkezleri olmaktan çıkarıp piyasa mantığına dayalı kurumlara dönüştürdüğü tespit edilmiştir. Bu durum, yükseköğretimin geleceği için önemli bir sorgulama ve yeniden değerlendirme gerekliliği doğurmaktadır.
KW  - Yönetimcilik
KW  - Yönetim Felsefesi
KW  - Yönetim Tarihi
KW  - Eleştirel Yönetim Çalışmaları
KW  - Üniversite
N2  - The management approach, which was first approached with a new understanding pioneered by F. W. Taylor at the beginning of the twentieth century, has turned into a New Taylorist perspective over time and has become a management ideology. The study analyses the background and effects of managerialism ideology and its reflection on universities. It is aimed to critically examine the phenomenon of managerialism, which has become an ideology that sees individuals as beings to be controlled, based on the belief that efficiency and result optimization can be achieved through managerial expertise and techniques. In the study, universities, which provide an important context for the study of managerialism practices with their highly qualified human resources and complex structures, are taken as an example and the effects of managerialism ideology on actors, structures and processes are analyzed based on literature. As a result of the research, it is found that managerialism ideology has transformed universities from traditional centers of education and research into institutions based on market logic. This situation necessitates an important questioning and re-evaluation for the future of higher education.
CR  - Al Mahameed, M.  Yates, D. ve Gebreiter, F. (2024). Management as ideology: “New” managerialism and the corporate university in the period of Covid-19. Financial Accountability & Management, 40, 34–57. https://doi.org/10.1111/faam.12359
CR  - Bok, D. (2009). Universities in the marketplace: the commercialization of higher education. Princeton University Press.
CR  - Bourdieu, P. (2021). Homo academicus. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
CR  - Clegg, S. (2014). Managerialism: Born in the USA [review of confronting managerialism: How the business elite and their schools threw our lives out of balance; managerialism: a critique of an ideology. Academy of Management Review, 39(4), 566–576.
CR  - Cunliffe, A. L. (2009). Management, managerialism and managers. in a very short, fairly interesting and reasonably cheap book about management. SAGE Publications Ltd, https://doi.org/10.4135/9781446280317
CR  - Currie, D., Gerard, M. ve Somerville, P. (2012).  Managerialism and nihilism. Tamara Journal for Critical Organization Inquiry, 10(4).
CR  - Deem, R. (1998). “New managerialism” and higher education: The management of performances and cultures in universities in the United Kingdom. International Studies in Sociology of Education, 8(1), 47. https://doi.org/10.1080/0962021980020014
CR  - Deem, R. (2001). Globalisation, new managerialism, academic capitalism and entrepreneurialism in universities: Is the local dimension still important? Comparative Education, 37(1), 7–20. https://doi.org/10.1080/03050060020020408
CR  - Deem, R. ve Brehony, K. J. (2005). Management as ideology: The case of “new managerialism” in higher education. Oxford Review of Education, 31(2), 217. https://doi.org/10.1080/03054980500117827
CR  - Deem, R., Hillyard, S. ve Reed, M. (2007). Knowledge, higher education, and the new managerialism: The changing management of UK universities. Oxford University Press.
CR  - Delanty, G. (2019). The future of capitalism: Trends, scenarios and prospects for the future. Journal of Classical Sociology, 19(1), 10-26. https://doi.org/10.1177/1468795X18810569
CR  - Doran, C. (2016). Managerialism: An ideology and its evolution, international journal of management, knowledge and learning. International School for Social and Business Studies, Celje, Slovenia, 5(1), 81-97.
CR  - Enteman, W. F. (1993). Managerialism: The emergence of a new ideology. University of Wisconsin Press.
CR  - Erdem, R., Eroymak, S., ve Kaya, R. (2019). Akademsiyenlik ikliminden yöneticilik mücadelesine. R.  Erdem (Ed.), Akademide arka sokaklar-Türkiye’deki üniversitelerin informal yüzü içinde (s. 57-94). Nobel Yayınları.
CR  - Fawcett, P. ve Munday, J. (1998), Ideology, Routledge encyclopedia of translation studies. M. Baker ve G. Saldanha (Ed.). Routledge.
CR  - Gaulejac De, V. (2013). İşletme hastalığına tutulmuş toplum. Ayrıntı Yayınları.
CR  - Giddens, A. (1999). Toplumun kuruluşu: Yapılaşma kuramının ana hatları (Çev. H. Özel). Bilim ve Sanat Yayınları.
CR  - Grey, C. (1996). Towards a critique of managerialism: The contribution of Simone Weil. Journal of Management Studies, 33(5), 591–611. https://doi.org/10.1111/j.1467-6486.1996.tb00810.x
CR  - Guest, M. (2023). Neoliberal Din –21. Yüzyılda İnanç ve Güç. Fol Yayınları.
CR  - Gürbüz, F. G., Ergun, H. S., Dülger-Taşkın, M. ve Samur-Teraman, S. B. (2019). Stratejik planların söylemleri: Üniversiteler arasındaki kurumsal eşbiçimselliğin keşfi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 639-665. http://dx.doi.org/10.16953/deusosbil.444739
CR  - Hoopes, J. (2003). Managerialism: Its history and dangers. Historically Speaking, 5(1), 6-8.
CR  - Kaya, E., Doğanalp, S. ve İspirli, A. (2019). Akademik kapitalizm. R. Erdem (Ed.), Akademide arka sokaklar-Türkiye’deki üniversitelerin informal yüzü içinde (s. 317-346). Nobel Yayınları.
CR  - Keskin, U. (2016). Çalışma yaşamına bakış açılarının tarihsel süreçteki değişimi ve yönetimcilik (managerializm) anlayışının yükselişi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(3), 1-18. https://doi.org/10.20491/isarder.2016.187
CR  - Kiechel, W. (2012). The management century. https://hbr.org/2012/11/the-management-century adresinden 1 Ekim 2024 tarihinde alınmıştır.
CR  - Klikauer, T. (2015). What is managerialism? Critical Sociology, 41(7-8) 1103–1119. https://doi.org/ 10.1177/0896920513501351
CR  - Klikauer, T. (2019). A preliminary theory of managerialism as an ideology. Journal for the Theory of Social Behaviour, 49(4), 421-442. https://doi.org/10.1111/jtsb.12220
CR  - Klikauer, T. ve Tannò, A. (2022). Managerialism. Elgar Encyclopaedia of Public Management, 340-345. https://doi.org/10.4337/9781800375499.managerialism
CR  - Klikauer, T. (2023). Business schools and the language of managerialism. The language of managerialism içinde. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-16379-1_5
CR  - Lee, M. H. (2017). Managerialism and the academic profession in Hong Kong. G., Jung, J. (Ed.) The Changing Academic Profession in Hong Kong. The Changing Academy – The Changing Academic Profession in International Comparative Perspective içinde. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-56791-4_11
CR  - Locke, R. R. ve Spender, J. C. (2011). Confronting managerialism: How the business elite and their business schools threw our lives out of balance. London & New York: Zed Books.
CR  - McCarthy, D. ve Dragouni, M. (2021). Managerialism in UK business schools: capturing the interactions between academic job characteristics, behaviour and the ‘metrics’ culture, Studies in Higher Education, 46(11), 2338-2354, https://doi.org/10.1080/03075079.2020.1723524
CR  - Musselin, C. (2005). Change or continuity in higher education governance?. I. Bleiklie ve M. Henkel (Ed.) Governing knowledge higher education Dynamics içinde. Springer. https://doi.org/10.1007/1-4020-3504-7_5
CR  - Morgan, G. (1998). Örgüt ve yönetim teorilerinde metafor. (G. Bulut, Çev.), MESS Yayınları.
CR  - Olssen, M. ve Peters, M. A. (2005). Neoliberalism, higher education and the knowledge economy: From the free market to knowledge capitalism. Journal of Education Policy, 20(3), 313-345. https://doi.org/10.1080/02680930500108718
CR  - Parsons, T. (2005). The social system. Taylor & Francis.
CR  - Pollitt, C. (2016), Managerialism redux? Financial Accountability & Management, 32, 429-447. https://doi.org/10.1111/faam.12094
 
Scott, J. C. (2022). Devlet gibi görmek bazı toplumsal kalkınma planlarının başarısızlık hikayeleri. Koç Üniversitesi Yayınları.
CR  - Scott, W. R. (1995). Institutions and organizations ideas, interests and identities. Sage Publications.
CR  - Slaughter, S. ve Leslie, L. L. (1997). Academic capitalism: Politics, policies, and the entrepreneurial university. Johns Hopkins University Press.
CR  - Slaughter, S. ve Rhoades, G. (2004). Academic Capitalism and the New Economy. Johns Hopkins University Press.
CR  - Shepherd, S. (2018). Managerialism: An ideal type, Studies in Higher Education, 43(9), 1668-1678, https://doi.org/10.1080/03075079.2017.1281239
CR  - Şan, E. (2024). Teknoloji felsefesi problemleri yazı bellek dikkat. Akademim Yayınları.
CR  - Taylor, F. W. (2017). Bilimsel yönetimin ilkeleri. (Çev. H. Bahadır Akın).  Çizgi Kitabevi.
CR  - Uysal, K. ve Peşteli, M. (2022). The course of managerialism in Turkish higher education: An analysis of quality assurance policies and practices. Higher Education Governance & Policy, 3(2), 102-119. https://doi.org/10.55993/hegp.1176742
CR  - Utrecht University. (2024). Why does Utrecht University still appear in the QS Rankings?. https://www.uu.nl/en/news/why-does-utrecht-university-still-appear-in-the-qs-rankings adresinden 20 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.
CR  - Quiggin, J. (2003). Word for wednesday: Managerialism (definition). http://johnquiggin.com/2003/07/02/word-for-wednesday-managerialism-definition/ adresinden 20 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.
CR  - Web of Science (2024). Managerialism. https://www.webofscience.com/wos/woscc/summary/7fcecde4-5928-4a1a-ad7d-c5c480cb6224-010620340e/date-descending/1 adresinden 14 Temmuz 2024 tarihinde alınmıştır.
CR  - Wren, D. A. ve Bedeian, A.G. (2021). Yönetim düşüncesinin evrimi. Albaraka Yayınları.
CR  - Vong, S. (2021). More Critical, Less managerial: Addressing the managerialist ideology in academic libraries. Partnership, 16(2), 1–20. https://doi.org/10.21083/partnership.v16i2.6354
CR  - Yalçınkaya, A. (2024). Adapting western management practices: the rationalization and Taylorization of Turkish state monopolies in early republican Turkey (1933–1950), Journal of Management History, ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/JMH-04-2024-0043
UR  - https://doi.org/10.21076/vizyoner.1649743
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4653849
ER  -