@article{article_1651606, title={Ebu’l-Muzaffer el-Ebîverdî’nin Kudüs Mersiyesi}, journal={Istanbul Journal of Arabic Studies}, volume={8}, pages={31–62}, year={2025}, DOI={10.51802/istanbuljas.1651606}, author={Tanrıverdi, Eyyüp}, keywords={Abu’l-Muzaffar al-Abiwardi, Jerusalem, the fall of Jerusalem, The Jerusalem Elegy, The crusaders, The Seljuks}, abstract={XI. yüzyılın Bağdat’ında bütünüyle Selçuklu ilim kültür sahasının inşasına katılan ve temsilini üstlenen isimlerden biri olarak Ebu’l-Muzaffer el-Ebîverdî zamanının sürükleyici müstesna kişilikleri arasında yer almıştır. el-Ebîverdî’nin saltanat, vezaret ve hilafet kademelerinin uzun soluklu teveccühlerine mazhar olduğu görülür. Sahip olduğu yetenekleri geniş bir kültür, güçlü bir ilmi müktesebat ve etkili bir edebi üretim ile taçlandırmış, çağının entelektüel gelişimine katılım yapmıştır. Onun yaşadığı dönemde devlet, beylik, emirlik gibi güç odaklarının ayrıklığı ve dağınıklığı, üstelik birbirleriyle düşmanlıkları sebebiyle İslam memleketi zaafa düşmüştür. Bunun sonucunda, ona göre, Haçlılar, İslam memleketini işgal etmiş ve nihayet Kudüs, Haçlıların eline geçmiştir. Şâm’dan Bağdat’a uzanan sivil reaksiyonlar dışında İslam memleketinde etkili bir güç olmak üzere bir somutlaşmanın olmaması, hatta bu yönde emarelerin bile olmaması karşısında el-Ebîverdî’nin sanatını toplumsal tepkinin bir temsilcisi olarak icra etmeye yöneldiği görülür. Klasik kaside formu üzere aynı şekilde o günkü toplumsal duyguların ve değerlerin temsilini sağlamak üzere nazmettiği Kudüs Mersiyesi toplumsal ilgi kadar tarihsel değer de görmüştür. Kaside dönemin İslam memleketlerindeki idari ve askeri mekanizmaların Kudüs’ün düşüşü karşısındaki durumlarını ve toplumsal tezahürleri tescil eden tarihi bir belgedir. Şâm bölgesindeki güç odaklarının özellikle toplum ve ilim adamlarının örgütleyici tasarrufları karşısında onları kendi içinde cezalandırdıkları bir ortamda bu kaside edebî seçeneğin devreye alınmış olmasının bir kanıtı olarak da tarihi bir vesika değeri taşımaktadır. Bu bakış açısıyla el-Ebîverdî’nin Kudüs kasidesi bir araştırma tasarımına dönüştürülmüştür.}, number={1}, publisher={İbrahim ŞABAN}