TY  - JOUR
T1  - Determination of Reproductive and Survival and Growth Characteristics of Lambs in Akkaraman Ewes Reared in Şefaatli District of Yozgat Province
TT  - Yozgat İli Şefaatli İlçesinde Yetiştirilen Akkaraman Koyunlarında Döl Verimi ve Kuzuların Yaşama ve Büyüme Özelliklerinin Belirlenmesi
AU  - Tüfekci, Hacer
AU  - Öncül Duykop, Ayşe
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.18016/ksutarimdoga.vi.1652128
JF  - Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi
JO  - KSU J. Agric Nat.
PB  - Kahramanmaras Sutcu Imam University
WT  - DergiPark
SN  - 2619-9149
SP  - 1383
EP  - 1393
VL  - 28
IS  - 5
LA  - en
AB  - The aim of this study was to determine the factors affecting the reproductive efficiency and the growth characteristics of Akkaraman ewes reared under conditions in Şefaatli district, Yozgat province. The animal materials of this study consisted of 581 head ewes and 643 head lambs obtained from different farms. It was determined lambing rate, infertility rate, single birth rate, twinning birth rate, female birth rate, male birth rate, and litter size at birth, 95.5%, 4.4%, 82.7%, 17.3%, 46.9%, 53.1% and 1.16%i, respectively. The birth weight and weaning weight of lambs were established as 4.16 kg and 21.50 kg, respectively. In general, the survivability rate of lambs until weaning was determined as 95.80 %. These rates were 94.70, 96.77, 98.91, and 88.04% for female, male, single, and twin lambs, respectively. In addition, the survivability rate of lambs born to 2-, 3-, and 4-year-old ewes was 92.59%, 94.33% and 97.35% respectively. As a result, when the obtained data are evaluated, it can be said that the lambing and twinning rates are quite good according to the field conditions, and the infertility rate is at the desired levels.
KW  - Akkaraman
KW  - Şefaatli
KW  - Fertility
KW  - Survivability
KW  - Growth
N2  - Bu çalışmanın amacı, Yozgat ili Şefaatli ilçesi koşullarında yetiştirilen Akkaraman koyunlarının döl verimi ve büyüme özelliklerini etkileyen faktörleri belirlemektir. Bu çalışmanın hayvan materyalini farklı çiftliklerden elde edilen 581 baş koyun ve 643 baş kuzu oluşturmuştur. Kuzulama oranı, kısırlık oranı, tek doğum oranı, ikiz doğum oranı, dişi doğum oranı, erkek doğum oranı ve doğumdaki yavru sayısı sırasıyla %95.5, %4.4, %82.7, %17.3, %46.9, %53.1 ve %1.16 olarak belirlenmiştir. Kuzuların doğum ağırlığı ve sütten kesim ağırlığı sırasıyla 4.16 kg ve 21.50 kg olarak belirlenmiştir. Genel olarak kuzuların sütten kesimine kadarki yaşama gücü değeri %95.80 olarak hesaplanmıştır. Bu oran sırası ile dişi, erkek, tek ve ikiz yavrularda %94.70, 96.77, 98.91 ve 88.04 olarak hesaplanmıştır. Ayrıca çalışmada 2 yaşlı, 3 yaşlı ve 4 ve üzeri yaşlı koyunlardan doğan kuzularda yaşama gücü değerleri ise sırası ile %92.59, %94.33 ve %97.35 olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak elde edilen veriler değerlendirildiğinde kuzulama ve ikizlik oranının saha şartlarına göre oldukça iyi, kısırlık oranının ise istenen seviyelerde olduğu söylenebilir.
CR  - Abegaz, S., Gemeda, D., Rege, J. E. O., Van Wyk., J. B., Neser, F. W. C. & Erasmus, G. J. (2000). Early growth, survival and litter size in Ethiopian Horro sheep. South African Journal of Animal Science, 30, 1-3. https://doi.org/10.4314/sajas.v30i4.3884
CR  - Akçapınar, H., Özbeyaz, C., Ünal, N. &  Avcı, M. (2000). Kuzu eti üretimine uygun ana ve baba hatlarının geliştirilmesinde Akkaraman, Sakız ve Kıvırcık koyun ırklarından yararlanma imkânları. I. Akkaraman koyunlarda döl verimi, Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1 ve Kıvırcık x Akkaraman F1 kuzularda yaşama gücü ve büyüme. Turkish Journal of Veterinary & Animal Sciences, 24(1), 71-79. https://journals.tubitak.gov.tr/veterinary/vol24/iss1/11
CR  - Aktaş, A. H., Ankarali, B., Halici, I., Demirci, U., Atik, A. & Yaylaci, E. (2014). Growth traits and survival rates of Akkaraman lambs in breeder flocks in Konya Province. Turkish Journal of Veterinary & Animal Sciences, 38(1), 40-45. https://doi.org/10.3906/vet-1303-3
CR  - Anonymous (2023). Yozgat İl Tarım ve Orman Müdürlüğü. 2023 Yıl Sonu Brifing Raporu. https://yozgat.tarimorman.gov.tr/. (Alınma Tarihi: 03.08.2024).
CR  - Anonymous (2024). Şefaatli Belediyesi. https://sefaatli.bel.tr/sayfa/cografi-yapi-ve-nufus. (Alınma Tarihi: 05.07.2024)
CR  - Arzik, Y., Kizilaslan, M., Behrem, S., White, S. N., Piel, L. M. & Cinar, M. U. (2023). Genome-wide scan of wool production traits in Akkaraman sheep. Genes, 14(3), 713. https://doi.org/10.3390/genes14030713
CR  - Behrem, S. (2021) Effects of environmental factors growth traits of Akkaraman sheep in Çankırı province. Livestock Studies, 61(1), 22-27. https://doi.org/10.46897/livestockstudies.610104
CR  - Bertolozzi-Caredio, D., Garrido, A., Soriano, B. & Bardaji, I. (2021). Implications of alternative farm  management patterns to promote resilience in extensive sheep farming. A Spanish case study. Journal of Rural Studies, 86, 633-644. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2021.08.007
CR  - Boujenane, I., Cisse, M. F. & Kansari, J. (2005). Productivity of Timahdite and D’man x Timahdite ewes lambing in the autumn, spring and summer in Morocco. Animal Research, 54(1), 25-31. https://doi.org/10.1051/animres:2005003
CR  - Büyüktekin, M. (2023). Konya ili yetiştirici şartlarındaki Akkaramanların döl verimi ve buna etkili kimi faktörlerin incelenmesi. (Tez no 796461). [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Ceyhan, A., Şekeroğlu, A. & Duman, M. (2019). Some reproductive traits and lambs growth performance of Akkaraman sheep raised in Niğde Province. Turkish Journal of Agriculture Food Science and Technology, 7(10), 1509-1514. https://doi.org/10.24925/turjaf.v7i10.1509-1514.2249
CR  - Çelik, R. (2006). İvesi ve Türk merinosu x ivesi (F1) kuzuların bazı verim özellikleri üzerinde araştırmalar. (Tez no 193390). [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Çulha, E. (2019) Ekstansif Koşullarda İvesi, Merinos ve Sakız ırkı kuzularda bazı büyüme özelliklerinin belirlenmesi. (Tez no 603658). [Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Zootekni (Veterinerlik) Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Demirel, M., Kurbal, Ö. F., Aygün, T., Erdoğan, S., Bakıcı, Y., Yılmaz, A. & Ülker, H. (2004). Effects of different feeding levels during mating period on the reproductive performance of Norduz ewes and growth and survival rate of their lambs. J. Biological Sciences, 4(3), 283-287. https://doi.org/10.3923/jbs.2004.283.287
CR  - Duman, M., Şekeroğlu, A. & Aksoy, Y. (2024). Investigation of some fertility and growth traits of Akkaraman sheep under breeder condition in altunhisar district of Niğde province. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 12(6), 1072-1079. https://doi.org/10.24925/turjaf.v12i6.1072-1079.6747
CR  - Elçi, E. (2022). Malatya ili halk elinde küçükbaş hayvan ıslahı ülkesel projesi’ndeki Akkaraman ırkı koyunların döl verim özellikleri ve kuzuların büyüme performansı. (Tez no 711683). [Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Zootekni Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - European Union, (2010). European Union Directive 2010/63/EU of the European parliament and of the council of 22 September 2010 on the protection of animals used for scientific purposes. Official Journal of the European Union Legislation, 276,33-79. (Erişim Linki:https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/7ff424e1-eb8f-11ec-a534-01aa75ed71a1/language-en
CR  - Gül, B. (2012). Kars Arpaçay ilçesi yetiştirici şartlarında Akkaraman ve Tuj kuzularının büyüme ve yaşama gücü özellikleri. (Tez no 351291). [Doktora Tezi, Kafkas Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Zootekni Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Gürsoy, O. (2005). Small ruminant breeds of Turkey. In Characterization of the small ruminant breeds in West Asia and North Africa. Small Rumininant Research, 1, 239-416.
CR  - Karabacak, A., Zülkadir, U. & Aköz, M. (2012). Akkaraman koyunlarında bazı üreme davranışları. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26(4), 55-59
CR  - Karakuş, F. (2007). Karakaş ve (İle De France x Akkaraman G1) x Karakaş F1 ve F2 melez kuzularında büyüme-gelişme, besi gücü ve karkas özellikleri. (Tez no 213619). [Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni (Veterinerlik) Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Kaymakçı M (2006). İleri Koyun Yetiştiriciliği. İzmir ili Damızlık Koyun-Keçi Yetiştiricileri Birliği Yayın No:1, Bornova, İzmir.
CR  - Kaymakçı, M. & Sönmez, R. (1992). Koyun Yetiştiriciliği. Hasad Yayıncılık. Hayvancılık Serisi 3. İstanbul.
CR  - Kilkenny, C., Browne, W. J., Cuthill, I. C., Emerson, M. & Altman, D. G. (2010). Improving bioscience research reporting: the ARRIVE guidelines for reporting animal research. Journal of Pharmacology and Pharmacotherapeutics 1(2),94-99. https://doi.org/10.4103/0976-500X.723
CR  - Kizilaslan, M., Arzik, Y., White, S. N., Piel, L. M. & Cinar, M. U. (2022).  Genetic parameters and genomic regions underlying growth and linear type traits in Akkaraman sheep. Genes, 13(8), 1414. https://doi.org/10.3390/genes13081414
CR  - Koyun, M. (2019). Erzincan ili yetiştirici şartlarında yetiştirilen Akkaraman koyunlarının döl verimi ve kuzularının büyüme gelişme özelliklerinin belirlenmesi. (Tez no 608044). [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Koyun, M. (2019). Erzincan ili yetiştirici şartlarında yetiştirilen Akkaraman koyunlarının döl verimi ve kuzularının büyüme gelişme özelliklerinin belirlenmesi. (Tez no 608044). [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Kutlu, M. A., Çelik, Ş. & Kaygusuzoğlu, E. (2022). Bingöl ilinde halk elinde yetiştirilen Akkaraman ırkı kuzuların büyüme performansının incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 25(6), 1502-1509. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1011360
CR  - Noyan, M. & Ceyhan, A. (2021). Yarı entansif koşullarda yetiştirilen Akkaraman ırkı kuzuların büyüme performansı. Journal of Agriculture, Food, Environment and Animal Sciences, 2(2), 147-162. https://www.jafeas.com/index.php/j1/article/view/19/43
CR  - Oğrak, Y. Z. (2020). Fertility traits of Kangal Akkaraman sheep reared in breeder conditions in Sivas province. Agriculture-Food Science and Technology, 8(12), 2651-2656. https://doi.org/10.24925/turjaf.v8i12.2651-2656.3850
CR  - Özbey, O., Esen, F. & Aysöndü, M. H. (2000). Kıvırcık x (Sakız x Sorkaraman) F1 ve Sakız X (Kıvırcık x Morkaraman) M1 melez kuzularda verim özellikleri II. besi performansı ve karkas özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 11(2), 34-40. 
https://dergipark.org.tr/en/pub/yyuvfd/issue/13751/166550
CR  - Öziş Altınçekiç, Ş. & Koyuncu, M. (2017). Comparison of effects of CIDR and prostaglandin applications on the reproductive performance of Kıvırcık ewes in anestrous. Journal of Tekirdag Agricultural Faculty, 14(1), 9-15
CR  - Özmen, Ö., Kul, S. & Gök, T. (2015). Elazığ ilinde halk elinde yetiştirilen Akkaraman ırkı koyun ve kuzulara ait bazı verim özellikleri. Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 29(2), 81-85. https://veteriner.fusabil.org/text.php3?id=1040
CR  - Özsoy, M. K., Akbulut, Ö., Baş, S. ve Vanlı, Y. (1992). İvesi x Morkaraman melezlemesinde bazı faktörlerin koyun verimliliğine etkileri, 3. Kirli yapağı ve kırkım sonu vücut ağırlığı. Doğa Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 16, 369-379.
CR  - Özten, B. & Tüfekci, H. (2024). Küçük ölçekli aile işletmesi yapısındaki Akkaraman koyun sürülerinde bazı verim özellikleri. 7th International Сukurova Agriculture and Veterinary Congress, 9-10 March, Adana,
CR  - Öztürk, A. & Pembeci, M. (2016). Reproductive performance of Akkaraman and Awassi sheep flocks in the state farm of Tigem Gözlü. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 30(1), 17-20. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/496951
CR  - Öztürk, N. & Tölü, C. (2025). Effect of melatonin treatment on reproductive hormones and sexual behaviors in sheep. Journal of Tekirdag Agricultural Faculty, 22(1), 221-232. https://doi.org/10.33462/jotaf.1524295
CR  - Öztürk, Y. (1998) Van ve yöresinde Hamdani koyunlarının verimleri ve morfolojik özelliklerinin araştırılması. (Tez no 70683). [Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Zootekni (Veterinerlik) Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Sakar, Ç. M. & Ünal, İ. (2021). Çankırı ilinde yetiştirilen Akkaraman ırkı kuzuların büyüme özelliklerinin belirlenmesi. Hayvansal Üretim, 62(1), 61-66. https://doi.org/10.29185/hayuretim.790939
CR  - Sakar, Ç. M., Koncagül, S., Artut, B., Aydın, A., Ünal, İ., Özdemir, A. & Ünal, E. (2024). Animal welfare investigation of Akkaraman sheep farms in different provinces of Türkiye. Journal of Applied Animal Welfare Science, 1-12. https://doi.org/10.1080/10888705.2024.2381472
CR  - Sezgin, E. (2019). Farklı meralarda otlatılan Morkaraman ve Akkaraman kuzuların performans özelliklerinin belirlenmesi. (Tez no 596577). [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Simões, J., Abecia, J. A., Cannas, A., Delgadillo, J. A., Lacasta, D., Voigt, K. & Chemineau, P. (2021). Managing sheep and goats for sustainable high yield production. Animal, 15, 100293. https://doi.org/10.1016/j.animal.2021.100293
CR  - SPSS (2016). IBM Corp. Released 2016. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 24.0. Armonk, NY: IBM Corp.
CR  - Suarez, V. H., Busetti, M. R., Garriz, C. A., Gallinger, M. M. & Babinec, F. J. (2000). Pre-weaning growth, carcass traits and sensory evaluation of Corriedale, Corriedale x Pampinta and Pampinta lambs. Small Ruminant Research, 36(1), 85-89.  https://doi.org/10.1016/S0921-4488(99)00111-X
CR  - Şirin, E. (2023). Breeding of Akkaraman sheep in Tokat. Black Sea Journal of Agriculture, 6(6), 660-663. https://doi.org/10.47115/bsagriculture.1333897
CR  - Şirin, E., Uçan, Ü., Şen, U. & Soydan, E. (2017). Akkaraman koyunlarında gebeliği son döneminde yapılan ek yemlemenin kuzularda doğum ve çeşitli dönemlerdeki canlı ağırlıklar üzerine etkisi. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(11),1353-1359.  https://doi.org/10.24925/turjaf.v5i11.1353-1359.1405
CR  - Teixeira, A., Silva, S., Guedes, C. & Rodrigues, S. (2020). Sheep and goat meat processed products quality: A Review. Foods, 9, 960. https://doi.org/10.3390/foods9070960
CR  - Tekin, M. E. (1991). Türk Merinosu ve Lincoln x Türk Merinosu (F1) melezi kuzuların büyüme, besi ve karkas özelliklerinin karşılaştırılması. (Tez no 20032). [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Zootekni (Veterinerlik) Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Tüfekci, H. & Tozlu Çelik, H. (2021). Effects of climate change on sheep and goat breeding. Black Sea Journal of Agriculture, 4(4), 137-145. https://doi.org/10.47115/bsagriculture.954299
CR  - Tüfekci, H. (2020). Yozgat ili küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapısal durumu ve geliştirme olanaklarının belirlenmesi. Hayvansal Üretim, 61(2), 91-100. https://doi.org/10.29185/hayuretim.663273
CR  - Tüfekci, H. (2021). Tiftik (Ankara) keçisi yetiştiriciliği ve Yozgat ili potansiyeli. Bahri Dağdaş Hayvancılık Araştırma Dergisi, 10(2), 147-157. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bdhad
CR  - Tüfekci, H. (2023). Yetiştirici koşullarında Akkaraman ırkı koyunlarda döl verimi ile kuzularda büyüme ve yaşama gücü özelliklerinin belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 12(1), 139-144. https://doi.org/10.29278/azd.1188633
CR  - Tüfekci, H., Tozlu Çelik, H. & Özten, B. (2024). Fertility and lamb growth characteristics in Akkaraman sheep: the case of Çorum. Journal of Animal Production, 65(1). https://doi.org/10.47115/bsagriculture.954299
CR  - Türkmen, C. & Çak, B. (2021). Çaldıran’da yetiştirilen Akkaraman koyunlarının bazı verim özelliklerinin araştırılması. Van Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1), 63-73. https://doi.org/10.52976/vansaglik.790459
CR  - Türkmen, C. (2018). Çaldıran’da yetiştirilen Akkaraman koyunlarının bazı verim özellikleri. (Tez no 513832). [Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Zootekni Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Uçan, Ü. (2016).  Akkaraman koyunlarında gebeliğin son döneminde yapılan ek yemlemenin kuzularda doğum ve çeşitli dönemlerdeki canlı ağırlıklar üzerine etkisi. (Tez no 423794). [Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Yağcı, S., Baş, S., & Tatlıyer, A. (2018). Şavak Akkaraman kuzuların yetiştirici koşullarında büyüme ve yaşama gücü özellikleri. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 58(2), 81-88.
CR  - Yakan, A., Ünal, N. & Dalcı, M. T. (2012). Ankara şartlarında Akkaraman, İvesi ve Kıvırcık ırklarında döl verimi, büyüme ve yaşama gücü. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 52(1), 1-10. https://dergipark.org.tr/en/pub/lahaed/issue/39452/465307
CR  - Yavuz, İ. H. (2015). Akkaraman kuzularında yaşama gücü, büyüme ve vücut ölçüleri. (Tez no 387547). [Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
UR  - https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1652128
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4664761
ER  -