TY  - JOUR
T1  - Ekonomi Politikası Belirsizliğinin Hisse Senedi ve Döviz Kuru Getirilerine Etkisi: Türkiye Üzerine Bir İnceleme
TT  - The Effects of Economic Policy Uncertainty on Stock Share and Exchange Rate Returns: A Study on Türkiye
AU  - Arık, Ecem
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.25204/iktisad.1664570
JF  - İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi
JO  - JEBUPOR
PB  - H. Mustafa PAKSOY
WT  - DergiPark
SN  - 2564-7466
SP  - 712
EP  - 732
VL  - 10
IS  - 28
LA  - tr
AB  - Finansal krizler, ülke riskleri, savaş vb. koşullarda ortaya çıkan belirsizliklerin yatırım kararları üzerinde önemli bir rolü vardır. Bu noktada yatırımcıların portföyünde sıkça yer alan hisse senedi ve dolar gibi yatırım araçları da küresel ve yerel belirsizliklerden etkilenmektedir. Bu çalışmanın amacı, küresel ve yerel ekonomi politikalarındaki belirsizlikler ile ülke risk primindeki değişimlerin (CDS) Borsa İstanbul 100 endeksi (BİST100) ve döviz kuru (dolar) getirileri üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Ekonomi politikalarındaki belirsizliğin ölçümünde çeşitli hesaplamalara bağlı olarak birden fazla gösterge bulunmaktadır. Bu çalışmada küresel ve yerel ekonomi politikası belirsizlik ölçütleri olarak sırasıyla Ahir vd. (2022) tarafından geliştirilen Dünya Belirsizlik Endeksi (World Uncertainity Index, WUI endeksi) ve Türkiye Belirsizlik Endeksi (Uncertainty Index for Türkiye, WUITR) kullanılmıştır. Bu doğrultuda, 2008:3 – 2024:9 arasında değişkenler arasındaki ilişkiler vektör otoregresif (Vector Autoregressive, VAR) modeliyle analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda CDS primlerindeki değişimler Türkiye’deki ekonomi politikası belirsizliği ile BİST100 ve dolar getirilerinin nedenseli olduğu belirlenmiştir. Çalışmadan elde edilen bir diğer bulgu ise küresel ekonomi politikasındaki değişimlerin dolar getirilerinin nedeni olduğudur. Analiz sonuçlarına göre BİST100 getirileri yerel belirsizliklerden etkilenirken dolar getirilerinin hem yerel hem de küresel belirsizliklerden etkilendiği anlaşılmıştır.
KW  - Ekonomi politikası belirsizliği
KW  - CDS primi
KW  - VAR analizi
N2  - Uncertainties arising from financial crises, country risks, wars, etc. have an important role in investment decisions. Therefore, investment instruments such as stocks and dollars, which are included in investors' portfolios, are also affected by global and local uncertainties. The aim of this study is to examine the effects of uncertainties in global and local economic policies and changes in Credit Default Swap (CDS) on Borsa Istanbul 100 index (BIST100) and the exchange rate (dollar)returns. There are multiple indicators of economic policy uncertainty. The World Uncertainty Index (WUI index) and the Türkiye Uncertainty Index (WUITR) developed by Ahir et al. (2022) were used as global and local economic policy uncertainty measures. The study was analyzed with a vector autoregressive (VAR) model in the period 2008:3 - 2024:9. As a result of the study, it was determined that changes in CDS premiums are causal to economic policy uncertainty in Türkiye and BIST100 and dollar returns. Another result obtained from the study is that changes in global economic policy are the cause of dollar returns. According to the analysis results, it was determined that BIST100 returns were affected by local uncertainties, while dollar returns were affected by both local and global uncertainties.
CR  - Agyapong, J. (2024). World uncertainty and commodity currencies. Applied Economics, 56(51), 6412–6442. https://doi.org/10.1080/00036846.2023.2273243
CR  - Ahir, H, N., Bloom, ve D., Furceri (2022). World uncertainty index. NBER Working Paper.
CR  - Akçayır, Ö. (2023). Ulusal riskler, jeopolitik riskler ve küresel belirsizliklerin Türk lirasının değeri üzerindeki etkileri. Alanya Akademik Bakış, 7(2), 649-669. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1038217
CR  - Aksoy, A. ve Tanrıöven, C. (2014). Sermaye piyasası yatırım araçları ve analizi. Detay Yayıncılık.
CR  - Arouri, M., Estay, C., Rault, C. ve Roubaud, D. (2016). Economic policy uncertainty and stock markets: Long-run evidence from the US. Finance Research Letters, 18, 136-141. https://doi.org/10.1016/j.frl.2016.04.011
CR  - Aydın, G. K., Yıldırım, R.  K., ve Münyas, T. (2024). Ekonomi politika belirsizliğinin BİST, tahvil faiz oranı, döviz kuru ve ülke risk primi (cds) üzerindeki etkisi. International Journal of Disciplines in Economics & Administrative Sciences Studies, 10(4), 94-106. https://doi.org/10.5281/zenodo.13607916
CR  - Aydin, M., Pata, U. K., ve Inal, V. (2022). Economic policy uncertainty and stock prices in BRIC countries: Evidence from asymmetric frequency domain causality approach. Applied Economic Analysis, 30(89), 114-129. https://doi.org/10.1108/AEA-12-2020-0172
CR  - Bailey, W., ve Chung, Y. P. (1995). Exchange rate fluctuations, political risk, and stock returns: Some evidence from an emerging market. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 30(4), 541-561. https://doi.org/10.2307/2331276
CR  - Baker, S. R., Bloom, N., ve Davis, S. J. (2016). Measuring economic policy uncertainty. The Quarterly Journal of Economics, 131(4), 1593-1636. https://doi.org/10.1093/qje/qjw024
CR  - Başarır, Ç., ve Keten, M. (2016). Gelişmekte olan ülkelerin CDS primleri ile hisse senetleri ve döviz kurları arasındaki kointegrasyon ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 369-380. https://doi.org/10.20875/sb.72076
CR  - Beaulieu, M. C., Cosset, J. C. ve Essaddam, N. (2005). The impact of political risk on the volatility of stock returns: The case of Canada. Journal of International Business Studies, 36, 701-718. https://doi.org/10.1057/palgrave.jibs.8400160
CR  - Becker, R., Enders, W., ve Lee, J. (2006). A stationarity test in the presence of an unknown number of smooth breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381-409. https://doi.org/10.1111/j.1467-9892.2006.00478.x
CR  - Belsley, D., Kuh, E. ve Welsch, R. E., (2005). Regression diagnostics: Identifying influential data and sources of sollinearity. John Wiley & Sons: Hoboken.
CR  - Boeck, M., Feldkircher, M., ve Raunig, B. (2024). A view from outside: Sovereign CDS volatility as an indicator of economic uncertainty. Macroeconomic Dynamics, 28(7), 1423-1450. https://doi.org/10.1017/S1365100523000524
CR  - Canh, N. P., Binh, N. T., Thanh, S. D. ve Schinckus, C. (2020). Determinants of foreign direct investment inflows: The role of economic policy uncertainty. International Economics, 161, https://doi.org/10.1016/j.inteco.2019.11.012
CR  - Chang, H.-W., Chang, T., Ling, Y. H. ve Yang, Y.-L. (2023). Dynamical linkages between the Brent oil price and stock markets in BRICS using quantile connectedness approach. Finance Research Letters, 54, 103748. https://doi.org/10.1016/j.frl.2023.103748
CR  - Chang, T., Chen, W.-Y., Gupta, R. ve Nguyen, D. K. (2015). Are stock prices related to the political uncertainty index in OECD countries? Evidence from the bootstrap panel causality test. Economic Systems, 39(2), 288-300. https://doi.org/10.1016/j.ecosys.2014.10.005
CR  - Chiang, T. C. (2019). Economic policy uncertainty, risk and stock returns: Evidence from G7 stock markets. Finance Research Letters, 29, 41-49. https://doi.org/10.1016/j.frl.2019.03.018
CR  - Dinçergök, B. (2023). Ekonomi politikası belirsizliğinin nakit oranlarına etkisi: BİST 100 endeksindeki firmalarda bir uygulama. Business & Management Studies: An International Journal, 11(3), 1206-1225. https://doi.org/10.15295/bmij.v11i3.2277
CR  - Enders, Walter (1995), Applied econometric time series (4. Baskı). Wiley Yayıncılık.
CR  - Enders, W., Lee, J. (2012). The flexible Fourier form and Dickey–Fuller type unit root tests. Economics Letters, 117(1), 196-199. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2012.04.081
CR  - Erdoğan, B. ve Dogan, M. (2024). Jeopolitik risk ve belirsizlik endeksleri ile BRICS borsaları arasındaki volatilite yayılımları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 27(1), 258-273. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1440319
CR  - Gürsoy, S. (2021). Küresel ekonomik politik belirsizliğin (GEPU) döviz kuru, enflasyon ve borsa etkisi: Türkiye’den kanıtlar. Journal of Vocational and Social Sciences of Turkey, 3(5), 120-131. https://doi.org/10.46236/jovosst.877608
CR  - Gürsoy, S., ve Zeren, F. (2022). Ekonomik politika belirsizliği ve borsa ilişkisi: G7 ve BRIC ülkeleri örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (61), 353-368. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.986321
CR  - Hazgui, S., Sebai, S. ve Mensi, W. (2022). Dynamic frequency relationships between bitcoin, oil, gold and economic policy uncertainty index. Studies in Economics and Finance, 39(3), 419-443. https://doi.org/10.1108/SEF-05-2021-0165
CR  - Ilgın, K. S. (2022). Ulusal ekonomik politika belirsizliği ile borsa endeksleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: seçilmiş Avrupa ülkeleri için ampirik bir analiz. Journal of Economic Policy Researches, 9(2), 455-474. https://doi.org/10.26650/JEPR1074582
CR  - Kaya, S., Kaya, M., ve Çelik, İ. (2023). Ekonomi politika belirsizliği ve getiri-volatilite ilişkisi: gelişmiş ülke borsalarından kanıtlar. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 6(1), 15-27. https://doi.org/10.32951/mufider.1205714
CR  - Keating J. W. (1990). Identifying VAR models under rational expectations. Journal of Monetary Economics, 25(3), 453-476. https://doi.org/10.1016/0304-3932(90)90063-A
CR  - Kim, C. F., Pantzalis, C. ve Park, J. C. (2012). Political geography and stock returns: The value and risk implications of proximity to political power. Journal of Financial Economics, 106(1), 196-228. https://doi.org/10.1016/j.jfineco.2012.05.007
CR  - Konya, L. (2006). Exports and growth: Granger causality analysis on OECD countries with a panel data approach. Economic Modelling, 23(6), 978-992. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2006.04.008
CR  - Korkmaz, Ö., ve Güngör, S. (2018). Küresel ekonomi politika belirsizliğinin Borsa İstanbul’da işlem gören seçilmiş endeks getirileri üzerindeki etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’18), 211-219. https://doi.org/10.18506/anemon.452749
CR  - Kwiatkowski, D., Phillips, P. C., Schmidt, P. ve Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root: How sure are we that economic time series have a unit root?. Journal of Econometrics, 54(1-3), 159-178. https://doi.org/10.1016/0304-4076(92)90104-Y
CR  - Kyriazis, N. A. (2021). Trade policy uncertainty effects on macro economy and financial markets: An integrated survey and empirical investigation. Journal of Risk and Financial Management, 14(1), 41. https://doi.org/10.3390/jrfm14010041
CR  - Markowitz, H. (1952). Portfolio selection. The Journal of Finance, 7(1), 77-91. https://doi.org/10.2307/2975974
CR  - Mucuk, M. ve Alptekin, V. (2008). Türkiye'de vergi ve ekonomik büyüme ilişkisi: VAR Analizi (1975-2006). Maliye Dergisi, 155, 159-174. https://tinyurl.com/4pce9fuv
CR  - Nyawo, S. T. ve Van Wyk, R. B. (2018). The impact of policy uncertainty on macro-economy of developed and developing countries. Journal of Economics and Behavioral Studies, 10(1). https://doi.org/10.22610/jebs.v10i1.2086
CR  - Özer, M. O. (2019). Türkiye’de Fisher hipotezinin Fourier yaklaşımı ile incelenmesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 856-878. 10.26745/ahbvuibfd.560403
CR  - Özgen, B. ve Güloğlu, B. (2004). Türkiye’de iç borçların iktisadi etkilerinin VAR tekniği ile analizi. METU Studies in Development, 3, 93 – 114.
CR  - Özmerdivanlı, A. ve Karataşlı, İ. (2022). Hisse senedi piyasası ile ekonomik politika belirsizliği arasındaki ilişki: Gelişmiş ve gelişmekte olan bazı ülkeler üzerine bir uygulama. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(Özel Sayı), 178-193. https://doi.org/10.30784/epfad.1160794
CR  - Pan, W. F., Wang, X., Xiao, Y., Xu, W. ve Zhang, J. (2024). The effect of economic and political uncertainty on sovereign CDS spreads. International Review of Economics & Finance, 89, 143-155. https://doi.org/10.1016/j.iref.2023.07.110
CR  - Phillips, P. C., ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346. https://doi.org/10.1093/biomet/75.2.335
CR  - Raza, S. A., Masood, A., Benkraiem, R. ve Urom, C. (2023). Forecasting the volatility of precious metals prices with global economic policy uncertainty in pre and during the COVID-19 period: Novel evidence from the GARCH-MIDAS approach. Energy Economics, 120, 106591. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2023.106591
CR  - Sarıgül, H. ve Şengelen, H. E. (2020). Ülke kredi temerrüt takas primleri ile hisse senedi fiyatları arasındaki ilişki: Borsa İstanbul’da banka hisse senetleri üzerine ampirik bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (86), 205-222. https://doi.org/10.25095/mufad.710367
CR  - Shaikh, I. ve Vallabh, P. (2023). Impact of policy uncertainty on gold price in India: evidence from multi commodity exchange (MCX) India and World Gold Council prices. Applied Economics, 56(32), 3837–3855. https://doi.org/10.1080/00036846.2023.2208848
CR  - Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and reality. Econometrica, 48(1), 1-48. https://doi.org/10.2307/1912017 
Sonenshine, R. ve Aboulhosn, A. (2025). Impact of political risk on emerging market risk premiums and risk adjusted returns. Research in International Business and Finance, 73(Part A), 102573. https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2024.102573
CR  - Songur, M. ve Sertkaya, B. (2023). Döviz kuru ile ekonomik politika belirsizlik endeksi arasındaki ilişkinin fourier yaklaşımı ile analizi: BRIC ülkeleri örneği. Journal of Academic Opinion, 3(1), 11-15. https://doi.org/10.5281/zenodo.8079089
CR  - Su, C. W., Pang, L., Umar, M., Lobonţ, O. R. ve Moldovan, N. C. (2022). Does gold's hedging uncertainty aura fade away?. Resources policy, 77, 102726. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2022.102726
CR  - Şencan, İ. (2024). GEPU endeksinin borsa endeksleri volatilitesi üzerindeki etkisi: MIST ülkeleri üzerine bir çalışma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(4), 821-833. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1435954
CR  - Şit, M. (2024). Türkiye ekonomisinde belirsizlik endeksi-CDS primleri-döviz kuru-tüfe arasındaki ilişkinin amprik analizi. Turkish Business Journal, 9(5), 19-32. https://doi.org/10.51727/tbj.1458957
CR  - Tabachnick, B. ve Fidell, L. (2001). Using multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.
CR  - Taşçı, S. ve Özkan, N. (2024). Para politikası kararlarının finans sektörü şirketlerinin pay performansına etkisi. Dumlupınar Üniversitesi İİBF Dergisi, (14), 36-51. https://doi.org/10.58627/dpuiibf.1526821
CR  - Tokatlıoğlu, Y. (2023). Küresel ekonomik politik belirsizliğin Türkiye’de bist endeksi ve döviz kuru dalgalanmalarındaki rolü: GARCH-MIDAS yaklaşımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 508-534. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.1286397
CR  - Topcu, M. (2023). Hisse senedi getirilerinin belirleyicileri: BİST bankacılık sektörü üzerine bir inceleme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(3), 1659-1684. https://doi.org/10.15869/itobiad.1251600
CR  - Turnacıgil, S. (2024). Borçlanma kararlarında ekonomi politikası belirsizliğinin rolü. Politik Ekonomik Kuram, 8(4), 1119-1134. https://doi.org/10.30586/pek.1555725
CR  - Ünlü, F. (2024). Ekonomik politika belirsizliği ve petrol fiyatı şoklarının hisse senedi getirileri üzerindeki etkileri: Türkiye üzerine yapısal VAR analizi. Journal of Economic Policy Researches, 11(2), 158-185. https://doi.org/10.26650/JEPR1410149
CR  - Yapraklı, S. ve Güngör, B. (2007). Ülke riskinin hisse senedi fiyatlarina etkisi: İMKB 100 endeksi üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(02), 199-218. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002026
UR  - https://doi.org/10.25204/iktisad.1664570
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4720896
ER  -