@article{article_1668023, title={Alev Alatlı Romanlarının Entelektüel Özne Bağlamında Değerlendirilmesi}, journal={KÜN Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi}, volume={5}, pages={4–23}, year={2025}, DOI={10.54281/kundergisi.53}, author={Aka Erdem, Nilüfer}, keywords={Alev Alatlı novel intellectual subject modernization}, abstract={Entelektüel kavramının düşünce tarihi boyunca içeriği çağcıl gelişmelere, dönemin gerekliliklerine, baskın yönelimlerine göre belirlenmiştir. İnsanın bilinçli, bilgili; insan ve topluma dair meselelere duyarlı oluşuyla birlikte düşünülebilecek entelektüel olma niteliği tanımı yapanın da çoğunlukla bir entelektüel olması sebebiyle bakış açısı değişikliklerinin olması kaçınılmaz olmuştur. Her toplumun değerler manzumesine, kültürel dinamiklerine, çağı algılayışına, tarihsel, bilgisel hafızasına göre entelektüel tanımı değişebilmektedir. Doğu ve Batı toplumları için ayrı içeriklendirilen entelektüel oluş bireylerin, yazarların bakış açılarına göre tanımlanır. Böylece bu tanımların birer pozisyonu, önyargıyı, ideolojik yönelimi barındırdığı dikkat çekmektedir. Dolayısıyla dünyada kabul edilmiş ortak bir entelektüel tanımı söz konusu değildir ve yapılan tanımlar kavrama ilişkin genel çerçeveyi belirlemek açısından önem arz etmektedir. Modernleşmeyle birlikte değişen insan tipine paralel olarak zihinsel yönelimini değiştiren entelektüelin olguları yorumlayışı ve değerlendirişi de bu minvalde olmuştur. Entelektüelin modernleşme çabalarına uyum sağlayarak yer edinme kaygısı kaçınılmaz olarak tanımlanmasını ve konumunu da belirlemiştir. Bu çalışmada entelektüel kavramının geçirdiği değişimler dikkate alınarak yapılan tanımlamalardan yola çıkılarak Alev Alatlı’nın entelektüelliğe bakış açısı eserleri bağlamında değerlendirilecektir. Alatlı yaşamını ve dünyaya bakış açısını ortaya koyduğu edebi eserlerinde, savunduğu değerleri temsil eden veya eleştiren karakterleri kurgular. Alatlı kendisi de bir entelektüel olduğu için bu husus, eserlerinin odağındaki izleklerden biridir. Entelektüelin Türk, Rus ve Batı toplumlarındaki konumunu romanlarında kurgulayan yazar, her romanında toplumda yaşanan entelektüel krizi farklı yönleriyle kritik eder. Roman karakterlerinin kurgudaki görünümleri entelektüel oluş bağlamında analiz edildiğinde Edward Said’in “amatör/sürgün/marjinal entelektüel” tanımını Günay Rodoplu karakterinin temsil ettiği görülür. Rodoplu’nun yakınında olan farklı kişilikler, ideolojik konumları sebebiyle Gramsci’nin “öz-uzman/organik aydınları”, Nilüfer Göle’nin “pozisyon aydınları”, Foucault’nun “spesifik entelektüel” olarak ifade ettikleri entelektüeli karşılarlar. Gogol’ün İzinde serisinde modernleşmenin etkisiyle Rus toplumunda entelijansiyanın hakikatin savunuculuğu misyonundan toplum mühendisliğine geçişleri Rus tarihi çerçevesinde değerlendirilir. Romanlarında oryantalizmin entelektüel tavrı nasıl dönüştürdüğü “oryantalist özne” bağlamında ele alınır. Alev Alatlı’nın entelektüelliği roman karakterleri odağında özne- iktidar ilişkileri çerçevesinde, tarihi-felsefi-siyasi yönleriyle inşa ettiği dikkat çekmektedir. Bu çalışmada Alatlı’nın romanlarında entelektüel kavramını nasıl ele aldığı ve değerlendirdiği karakterler ve izlekler odağında analiz edilecektir.}, number={1}, publisher={Cappadocia University Press}