TY  - JOUR
T1  - Okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde Etik İhlal Eğilimi Ölçeği geliştirme çalışması
TT  - Development of the Ethical Violation Tendency Scale for school guidance and psychological counseling services
AU  - Önder Ercan, Ayşenur
AU  - Tagay, Özlem
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.21764/maeuefd.1669285
JF  - Mehmet Akif Ersoy University Journal of  Education Faculty
PB  - Burdur Mehmet Akif Ersoy University
WT  - DergiPark
SN  - 2146-5983
SP  - 212
EP  - 232
IS  - 76
LA  - tr
AB  - Bu araştırmanın amacı, okul psikolojik danışmanlarının rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini yürütürken hangi düzeyde etik ihlal gerçekleştirdiklerini belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Araştırmada öncelikle nitel verilerden yararlanılarak madde havuzu oluşturulmuş, ardından uzman görüşleri doğrultusunda 35 maddelik bir taslak ölçek hazırlanmıştır. Ölçek Türkiye genelinden 495 okul psikolojik danışmanına uygulanmış ve açımlayıcı faktör analizi (AFA) sonucunda dört faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Ölçeğin toplam varyansın %57.23’ünü açıkladığı, faktör yüklerinin ise .44 ile .83 arasında değiştiği belirlenmiştir. AFA sonucunda elde edilen dört faktörlü yapı, farklı bir örneklem grubundan (n=240) elde edilen verilerle doğrulayıcı faktör analizi (DFA) aracılığıyla test edilmiştir. DFA sonuçları, modelin iyi düzeyde uyum gösterdiğini ortaya koymuştur (χ²/sd = 1.24; RMSEA = .032; SRMR = .05; GFI = .93; AGFI = .91; CFI = .98; NFI = .90). Güvenirlik analizleri sonucunda Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı .83, Spearman-Brown katsayısı .77 olarak hesaplanmış; bu bulgular ölçeğin güvenilirliğini desteklemiştir. Ayrıca alt ve üst %27’lik gruplar arasında tüm maddelerde anlamlı farklılıklar bulunmuştur (p < .001). Elde edilen bulgular, geliştirilen ölçeğin geçerli, güvenilir ve uygulanabilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.
KW  - Etik
KW  - okul psikolojik danışmanlığı
KW  - rehberlik hizmetleri
KW  - etik ihlal
N2  - This study aimed to develop a valid and reliable scale to measure the tendency of school counselors to engage in ethical violations in the context of school guidance and psychological counseling services. Initially, an item pool was created based on qualitative data, and a 35-item draft scale was developed in line with expert opinions. The scale was administered to 495 school counselors from various regions of Türkiye, and an exploratory factor analysis (EFA) revealed a four-factor structure. The scale explained 57.23% of the total variance, with factor loadings ranging from .44 to .83. The four-factor structure obtained through EFA was further tested using confirmatory factor analysis (CFA) with data collected from a different sample of 240 school counselors. The CFA results indicated a good model fit (χ²/df = 1.24; RMSEA = .032; SRMR = .05; GFI = .93; AGFI = .91; CFI = .98; NFI = .90). Reliability analyses showed that the Cronbach’s alpha coefficient was .83 and the Spearman-Brown coefficient was .77, supporting the internal consistency of the scale. Additionally, independent samples t-tests conducted between the upper and lower 27% groups revealed significant differences for all items (p < .001). These findings demonstrate that the developed scale is a valid, reliable, and applicable instrument for assessing ethical violations in school guidance and psychological counseling services.
CR  - American Psychological Association. (2017). Ethical principles of psychologists and code of conduct (2002, amended effective June 1, 2010, and January 1, 2017). https://www.apa.org/ethics/code
CR  - American School Counselor Association. (2022). ASCA ethical standards for school counselors. https://schoolcounselor.org/getmedia/44f30280-ffe8-4b41-9ad8-f15909c3d164/EthicalStandards.pdf
CR  - Aravind, V. K., Krishnaram, V. D., & Thasneem, Z. (2012). Boundary crossings and violations in clinical settings. Indian journal of psychological medicine, 34(1), 21–24. https://doi.org/10.4103/0253-7176.96151
CR  - Baele, C. A., & Fontaine, J. R. J. (2021). The Moral Distress-Appraisal Scale: Scale development and validation study. Journal of advanced nursing, 77(10), 4120–4130. https://doi.org/10.1111/jan.14923
CR  - Beauchamp, T. L., & Childress, J. F. (2001). Principles of biomedical ethics (5th ed.). Oxford University Press.
CR  - Bentler, P. M. (1980). Multivariate analysis with latent variables: Causal modeling. Annual Review of Psychology, 31(1), 419-456. https://doi.org/10.1146/annurev.ps.31.020180.002223
CR  - Bodenhorn, N. (2006). Exploratory study of common and challenging dilemmas experienced by professional school counselors. Professional School Counseling, 10(2), 195-202. https://doi.org/10.1177/2156759X0601000203
CR  - Bond, T. (2016). Psikolojik danışmanlıkta etik ve yasal konular (B. Yeşilyaprak, Çev.). Nobel Yayın Dağıtım.
CR  - Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. Guilford Press.
CR  - Brown, T., Armstrong, S. A., Bore, S., & Simpson, C. (2017). Using an ethical decision-making model to address ethical dilemmas in school counseling. Journal of School Counseling, 15(13), 1-30. https://eric.ed.gov/?id=EJ1158281
CR  - Büyüköztürk. Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi: İstatistik. araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem A Yayıncılık.
CR  - Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (19. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - Camadan, F. (2018). Psikolojik danışmanın yaşadığı çatışma: Etik ikilem. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 76-94. https://doi.org/10.19126/suje.333613
CR  - Camadan. F. ve İkiz. F. E. (2021). Psikolojik danışmada etik ikilemlerin değerlendirilmesi. İçinde F. E. İkiz. A. Uz Baş ve Ü. Arslan (Ed.). Psikolojik danışma etik kodları (s. 108-122). Türk PDR Derneği Yayınları.
CR  - Camadan, F., & İkiz, F. E. (2021, Şubat 5–6). Examination of psychological counselors’ ethical dilemmas. [Paper presentation]. II. International Ethics Congress, Ankara, Türkiye.
CR  - Camadan, F., Topsakal, C., & Sadıkoğlu, İ. (2021). An examination of the ethical dilemmas of school counsellors: Opinions and solution recommendations. Journal of Psychologists and Counsellors in Schools, 31(1), 76-93. https://doi.org/10.1017/jgc.2020.16Corey, G., Corey, M. S., & Callanan, P. (2019). Issues and ethics in the helping professions (10th ed.). Cengage Learning.
CR  - Cottone, R. & Tarvydas, V. M. (2007). Counseling ethics and decision making (3rd ed.). Pearson Education.
CR  - Çetinkaya Yıldız, E. (2019). Okul psikolojik danışmanlarının gizlilik, çoklu ilişkiler ve mesleki yeterlik konularındaki etik ikilemleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1472–1486.  https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019..-496179
CR  - Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (4. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - Dufrene, R. L. (2000). Designing and validating a measure of ethical orientation of counselors: The Ethical Decision-Making Scale-Revised (EDMS-R). [Doctoral dissertation, University of New Orleans]. Dissertation Abstracts International, 61(10), 3906.
CR  - Eren Gümüş, A. (2015). Okul psikolojik danışmanlarının cinsel istismarı bildirim yükümüne ilişkin çekinceli yaklaşımı. Okul Psikolojik Danışmanı E-Bülteni, 5, 11-14.
CR  - Fatima, M. & Ilyas, U. (2024). Development of ethical dilemma distress scale for mental health practitioners (EDDS-MHP). Pakistan Journal of Psychological Research, 39(3), 613-637. https://doi.org/10.33824/PJPR.2024.39.3.34
CR  - Gorsuch, R.L. (1983). Factor analysis (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates.
CR  - Hartley, M. T. & Cartwright, B. Y. (2016). A survey of current and projected ethical dilemmas of rehabilitation counselors. Rehabilitation Research, Policy, and Education, 30(1), 32–47. https://doi.org/10.1891/2168-6653.30.1.32
CR  - Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53–60. https://doi.org/10.21427/D7CF7R
CR  - Hu, L. T. & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1–55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
CR  - İkiz, F. E., Sevinç, A., Kaval, A., Yeğintürk, G. ve Kalen, S. (2017). Okul psikolojik danışma hizmetlerinde mesleki etik ihtiyaçların belirlenmesi. İş Ahlakı Dergisi, 10, 223˗245.
CR  - Joreskog, K. G. & Sorbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Lawrence Erlbaum Associates.
CR  - Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2nd ed.). Guilford Press.
CR  - Kolay Akfert, S. (2012). Farklı kurumlarda çalışan psikolojik danışmanların yaşadıkları etik ikilemler ile bu ikilemler karşısındaki tutum ve davranışları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1791-1812.
CR  - Lazovsky, R. (2008). Maintaining confidentiality with minors: Dilemmas of school counselors. Professional School Counseling, 11(5), 335-346. https://doi.org/10.1177/2156759X0801100507
CR  - Mendes, S. A., Nascimento, I. M., Abreu-Lima, I. M., & Almeida, L.S. (2016). A study of the ethical dilemmas experienced by school psychologists in Portugal. Ethics & Behavior, 26(5), 395-414. https://doi.org/10.1080/10508422.2015.1029047
CR  - Mertler, C. A. & Vannatta, R. A. (2016). Advanced and multivariate statistical methods: Practical application and interpretation (6th ed.). Pyrczak Publishing. https://doi.org/10.4324/9781315266978
CR  - Meydan, C. H., ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Detay Yayıncılık.
CR  - Pope, K. S., Tabachnick, B. G., & Keith-Spiegel, P. (1987). Ethics of practice: The beliefs and behaviors of psychologists as therapists. American Psychologist, 42(11), 993-1006. https://doi.org/10.1037/0003-066X.42.11.993
CR  - Rummel, R. J. (1988). Applied factor analysis. Northwestern University Press.
CR  - Sadeghi, M., Fischer, J. M., & House, S. G. (2003). Ethical dilemmas in multicultural counseling. Journal of Multicultural Counseling & Development, 31, 179-191. https://doi.org/10.1002/j.2161-1912.2003.tb00542.x
CR  - Seçer, İ. (2017). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi analiz ve raporlaştırma (3. bs.). Anı Yayıncılık.
CR  - Siviş-Çetinkaya, R. (2014). Ethical dilemmas of Turkish counsellors: A critical incidents study. British Journal of Guidance & Counselling, 43(4), 476–491. https://doi.org/10.1080/03069885.2014.987726
CR  - Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49–74.
CR  - Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ekinoks Yayınları.
Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson Education.
CR  - Tarvydas, V. & Barros-Bailey, M. (2010). Ethical dilemmas of rehabilitation counselors: Results of an international qualitative study. Rehabilitation Counseling Bulletin, 53(4), 204-212. https://doi.org/10.1177/0034355210368566
CR  - Yam, F. C. (2017). Psikolojik danışmanların yaşamış oldukları etik ikilemler ve bu etik ikilemler karşısındaki duygu, düşünce ve davranışları ile çözüm engelleri: Nitel bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(48), 466–478. https://doi.org/10.17719/jisr.2017.1516
CR  - Yong, A. G. & Pearce, S. (2013). A beginner’s guide to factor analysis: Focusing on exploratory factor analysis. Tutorials in Quantitative Methods For Psychology, 9(2), 79-94. https://doi.org/10.20982/tqmp.09.2.p079
UR  - https://doi.org/10.21764/maeuefd.1669285
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4742127
ER  -