TY  - JOUR
T1  - Öğrencilerin Gözlem Becerileri Ölçeği: Geçerlik Güvenirlik Çalışması
TT  - Students' Observation Skills Scale: Validity and Reliability Study
AU  - Canpolat, Mehmet Furkan
AU  - Cetin, Abdullah
PY  - 2025
DA  - August
Y2  - 2025
DO  - 10.51460/baebd.1670120
JF  - Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi
JO  - WAJES
PB  - Dokuz Eylul University
WT  - DergiPark
SN  - 1308-8971
SP  - 2144
EP  - 2163
VL  - 16
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim kademesinde öğrenim gören öğrencilerin gözlem becerilerini ölçmek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Araştırma 2023-2024 eğitim-öğretim yılında toplam 585 öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırmada veriler yüz yüze yöntemle toplanmıştır. Araştırmada ölçeğin kapsam ve görünüş geçerliği için uzman görüşüne başvurulmuştur. Araştırmada ölçeğin yapı geçerliliği için Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde SPSS paket programı ve AMOS programından faydalanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda ölçeğin 15 madde ve iki boyuttan oluşan yapıya sahip olduğu ortaya çıkarılmıştır. Alan yazın dikkate alınarak ölçeğin boyutları “Doğal gözlem becerisi” ve “Bilimsel gözlem becerisi” olarak isimlendirilmiştir. Ölçekte yer alan maddelerin faktör yüklerinin en düşük .514, en yüksek .743 olduğu ve maddelerin faktör yüklerinin bu değerler arasında değer aldığı belirlenmiştir. Ölçeğin doğal gözlem becerisi Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı .860 olarak hesaplanırken ve bilimsel gözlem becerisi için Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı ,858 olarak hesaplanmıştır. Araştırmanın sonucunda öğrencilerin gözlem becerisi düzeyini belirleyebilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirilmiştir.
KW  - Gözlem
KW  - Gözlem Becerisi
KW  - Doğal Gözlem
KW  - Bilimsel Gözlem
N2  - The aim of this study is to develop a valid and reliable measurement tool to measure the observation skills of secondary school students. The research was conducted with a total of 585 students in the 2023-2024 academic year. The data were collected by face-to-face method. Expert opinion was consulted for the content and face validity of the scale. Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) were conducted for the construct validity of the scale. SPSS package program and AMOS programs were used to analyze the data obtained from the research. As a result of the analysis, it was revealed that the scale had a structure consisting of 15 items and two dimensions. Considering the literature, the dimensions of the scale were named as “Natural observation skills” and “Scientific observation skills”. It was determined that the lowest factor loadings of the items in the scale were .514 and the highest was .743 and the factor loadings of the items were between these values. The Cronbach's alpha internal consistency coefficient for natural observation skills was calculated as .860 and the Cronbach's alpha internal consistency coefficient for scientific observation skills was calculated as .858. As a result of the study, a valid and reliable scale was developed to determine the level of students' observation skills.
CR  - Achor, E. E., & Shikaan, V. (2015). Does the method of instruction matter in middle basic pupils’ science process skill acquisition? An examination of field-based ınquiry and conventional strategies. Journal of Scientific Research & Reports, 7(6), 426-437.
CR  - Akdeniz, A. R. (2006). Problem çözme, bilimsel süreç ve proje yönteminin fen eğitiminde kullanımı. S. Çepni (Ed.). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi (5. Baskı, s.107- 133) içinde.  Ankara: Pegem Akademik Yayıncılık
CR  - Ash, J. (1997). Organizational factors that influence information technology diffusion in academic health sciences centers. Journal of the American Medical Informatics Association, 4(2), 102-111.
CR  - Aydoğdu, B. (2014). Bilimsel süreç becerileri. Ş. S. Anagün ve Duban, N. (Ed.), Fen bilimleri öğretimi (ss. 87- 113) içinde.  Ankara: Anı Yayıncılık
CR  - Aydoğdu, B. (2014). Bilimsel süreç becerileri. Ş. S. Anagün ve Duban, N. (Ed.), Fen bilimleri öğretimi (ss. 87- 113) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
CR  - Azizoğlu, N., & Dönmez, F. (2010). Meslek liselerindeki öğrencilerin bilimsel süreç beceri düzeylerinin incelenmesi: Balıkesir örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(2), 79-109.
CR  - Bahçeci, F. (2018). Grupla öğretim teknikleri, Gömleksiz, N. (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (ss. 143-181) içinde. Ankara: Asos Yayınları.
CR  - Bell, J., Ash, D. E., Snyder, L. M., Kulathila, R., Blackburn, N. J., & Merkler, D. J. (1997). Structural and functional investigations on the role of zincin bifunctional rat peptidylglycine α-amidating enzyme. Biochemistry, 36(51), 16239-16246.
CR  - Binbaşıoğlu, C. (1994). Genel öğretim bilgisi. 7. Baskı. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
 
Bursal, M. (2017). SPSS ile temel veri analizi, Ankara: Anı Yayıncılık.
CR  - Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
CR  - Cansız, N., & Cansız, M. (2018). Enhancing preservice teachers’ observation and inference skills. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 19(3), 362-373. https://doi.org/10.17679/inuefd.335762
CR  - Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2017). Observation. In Research methods in education (pp. 542-562). Routledge.
CR  - Cohen, R. J. & Swerdlik, M.E. (2013). Psikolojik test ve değerleme. Testlere ve ölçmeye giriş. (E. Tavşancıl, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
CR  - Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni. (Ed. Selçuk Beşir Demir) Ankara: Eğiten Kitap.
CR  - Crocker, L., & Algina, J. (1986). Introduction to classical and modern test theory. New York: Holt, Rinehart and Winston
CR  - Cruz, N. (2015), The mediating role of affective commitment in the rewards-knowledge transfer relation. Journal of Knowledge Management, 19(6), 1167-1185.
CR  - Cuthrell, K., Steadman S. C., Stapleton, J., & Hodge E. (2016). Developing expertise: Using video to hone teacher candidates’classroom observation skills. The New Educator 12(1), 5–27 http://dx.doi.org/10.1080/1547688X.2015.1113349
CR  - Çepni, S., & Çil, E. (2012). Fen ve teknoloji programı ilköğretim 1. ve 2. kademe öğretmen el kitabı. Ankara:  Pegem  Akademik Yayıncılık.
CR  - Çetin, A. (2024). Teacher observation skills scale: Validity and reliability. International Journal of Contemporary Educational Research, 11(3), 363-375.
CR  - Daşcan, Ö., & Yetkin, D. (2006). İlköğretim programı. Ankara: Anı.
CR  - De Vellis, R. F. (2003). Scale development: Theory and applications (2nd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
CR  - Demirkaya, H. (2003). Sosyal bilgilerde veri toplama ve değerlendirme becerilerinin geliştirilmesi.  Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayın
CR  - Ekici, F., Ekici, E., Ekici, F. T., & Kara, İ. (2012). Öğretmenlere yönelik bilişim teknolojileri öz-yeterlik algısı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 53-65
CR  - Erden, M. (2011). Eğitim bilimlerine giriş. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
CR  - Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I. Ankara: Pegem Akademi.
CR  - Ferguson, E., & Cox, T. (1993). Exploratory factor analysis: A users’ guide. International Journal of Selection and Assessment, 1, 84-94. http://dx.doi.org/10.1111/j.1468-2389.1993.tb00092.x
CR  - Gorsuch, R. (1983). Factor analysis(2nd Ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates
CR  - Gülbudak Kılıç, B.(2007). İşitme engelli öğrencilerin fen bilimleri deneysel etkinliklerindeki bilimsel süreç becerilerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi
CR  - Harlen, W., & Jelly, S. (1989) Devoloping science in the primary classroom. London
CR  - İğde, H., & Yakar, L. (2022). A study of reliability, validity and development of the teacher expectation scale. International Journal of Assessment Tools in Education, 9(3), 787-807. https://doi.org/10.21449/ijate.976585
CR  - Johnson, K. (2014). Creative connecting: Early childhood nature journaling sparks wonder and develops ecological literacy. International Journal of Early Childhood Environmental Education, 2(1), 126–39.
CR  - Karakoç, F. Y. & Dönmez L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası (40), 39-49.
CR  - Karakütük, K., Aksoy, H., & Akçay, R. C. (1994). Eğitim yönetiminde değerlendirme süreci. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 27(1), 361-383.
CR  - Karamustafaoğlu, S. (2011). Improving the science process skills ability of science student teachers using Idiagrams. Eurasian Journal of Physics and Chemistry, 3(1), 26-38. https://doi.org/10.51724/ijpce.v3i1.99
CR  - Karslı, F., Yaman, F., & Ayas, A. (2010). Prospective chemistry teachers’ competency of evaluation of chemical experiments in terms of science process skills. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 778–781. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.101
CR  - Kasım, F. (2020). Canlılar dünyası ünitesinin öğretiminde tahmin-gözlem-açıklama ile desteklenmiş sınıf dışı eğitim etkinliklerinin öğrencilerin akademik başarılarına ve öğrenmenin kalıcılığına etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
CR  - Kemertaş, İ. (2001). Uygulamalı genel öğretim yöntemleri. İstanbul: Birsen Yayınevi.
CR  - Konar, A. (2014). Kendini bilmenin din psikolojik değeri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Universitesi
CR  - Koyunlu Ünlü, Z. (2018). Ortaokul öğrencilerinin gözlem yapmaya ilişkin algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (3), 1571-1584
CR  - Lederman, N. G.  (2007). Nature of science: Past, present, and future. In S. K. Abell &  N. G. Lederman (Eds.), Handbook of research on science education (pp. 831–879). Mahwah, NJ: Erlbaum
CR  - Lind, J. (2000). Issues in agent-oriented software engineering. In International Workshop on Agent-Oriented Software Engineering (pp. 45-58). Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg.
CR  - Maral, S., Unver, A. O., & Yürümezoğlu,  K. (2012). An activity-based study on providing basic knowledge and skills of measurement in teaching. Educational Sciences: Theory and Practice 12(1), 558–63.
CR  - Mazlum, M. M., & Mazlum, A. A. (2017). Determination of research method in social sciences. Route Educational and Social Science Journal, 4(4), 1-21.
CR  - MEB, (2006). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara.
CR  - MEB, (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Yayınları
CR  - Merriam, S. B. (2009). Qualitative research a guide to design and implementation. Jossey Bass
CR  - Monhardt, L.,& Monhardt, R. (2006). Creating a context for the learning of science process skills through picture books. Early Childhood Education Journal, 34, 67-71.
CR  - Mulaik, S. A., James, L. R., Van Alstine, J., Bennett, N., Lind, S., & Stilwell, C. D. (1989). Evaluation of goodness-of-fit indices for structural equation models. Psychological bulletin, 105(3), 430-445.
CR  - Muşlu, G.,& Macaroğlu Akgül, E. (2006). Elementary School Students' Perceptions of Science and Scientific Processes: A Qualitative Study. Educational Sciences: Theory & Practice, 6(1), 225-229
CR  - Nunnally, J., & Bernstein, I. (1994). Psychometric theory. New York: McGraw-Hill
CR  - Orcan, F. (2018). Exploratory and confirmatory factor analysis: Which one to use first?. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 9(4), 414-421. https://doi.org/10.21031/epod.394323
CR  - Özdemir, E. (2017). Ortaokul öğrencilerinin bilim insanı imajı hakkındaki görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
CR  - Pallant, J. (2016). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using spss program (6th ed.). London, UK: McGraw-Hill Education.
CR  - Poulson, D.  Ashby,  M.,  &  Richardson,  S.  (1996). Userfit :  A  practical handbook on user-centred design for assistive technology. TIDE EC-DG XIII,  ECSC-ECEAEC,  Brussels-Luxembourg
CR  - Ramig, J. E., Bailer, J., & Ramsey, M. J. (1995). Teaching science process skills. Torrance, California: Good Apple.
CR  - Schwartz, S. R., & Lederman, N. G. (2008). What scientists say: Scientists’ views of nature of science and relation to science context. International Journal of Science Education 30(6). 727–771. https://doi.org/10.1080/09500690701225801
CR  - Sıriş, A. (2022). Tahmin – gözlem – açıklama – tartışma – açıklama (TGA-TAA) destekli öğretimin öğrencilerin akademik başarılarına ve kavram yanılgılarının giderilmesine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
CR  - Şahin, M. G., & Boztunç Öztürk, N. (2018). Eğitim alanında ölçek geliştirme süreci: Bir içerik analizi çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 191-199. https://doi.org/10.24106/kefdergi.375863
CR  - Şeker, H., & Gençdoğan, B. (2014). Psikolojide ve eğitimde ölçme aracı geliştirme (2nd Ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık
CR  - Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık
CR  - Şimşek, M. Ş., Çelik, A., & Akgemci, T. (2015). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış. Eğitim Yayınevi.
CR  - Tan, M., & Temiz, B. K. (2003). Fen öğretiminde bilimsel süreç becerilerinin yeri ve önemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 89-101.
CR  - Taşkın, Ç., & Akat, Ö. (2010). Araştırma yöntemlerinde yapısal eşitlik modelleme. Bursa: Ekin Yayınevi
CR  - Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayınları.
CR  - Taze Karaçalı, H. (2021). Place of observation skill in 5. grade social studies textbooks. Review of International Geographical Education (RIGEO), 11(1), 100-117. https://doi.org/10.33403/rigeo.840610
CR  - Tezbaşaran, A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları
CR  - Tok, T. N. (2023). Etkili öğretim için yöntem ve teknikler.  Doğanay, A. (Ed.) Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (ss. 176-252). Ankara: Pegem Akademik Yayıncılık.
CR  - Wacker, J.G. (1998). A definition of theory: Research guidelines for different theory-building research methods in operations management.  Journal of Operations Management, 16(4), 361-385.
CR  - Worthington, R. L., & Whittaker, T. A. (2006). Scale development research: A content analysis and recommendations for best practices. The Counseling Psychologist, 34, 806-838. https://doi.org/10.1177/0011000006288127
CR  - Yavuz, S. (2005). Developing a technology attitude scale for pre-service chemistry teachers. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 4(1), 17-25.
CR  - Young, T., & Bender Slack, D. (2011). Scaffolding pre-service teachers' observations: Eye on the future. Teaching Education, 22(3), 325- 337. https://doi.org/10.1080/10476210.2011.593166
CR  - Yürümezoğlu, K. (2015). Bilimin doğası ve gözlem, Yenice, N., (Ed.) Bilimin doğası gelişimi ve öğretimi içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
CR  - Yürümezoğlu, K., & Öztaş Cin, M. (2019) Developing children’s observation skills using a fractal pattern from nature, Science Activities, 56(2), 63-73. https://doi.org/10.1080/00368121.2019.1696734
UR  - https://doi.org/10.51460/baebd.1670120
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4745747
ER  -