@article{article_1670775, title={“HAYRETÜ’L-AZİME Fİ İNTİHALATİ’L-GARİBE”: ‘GARİP’ BİR TERCEME ÜZERİNE ELEŞTİREL-ANALİTİK BİR İNCELEME}, journal={Uluslararası Dil Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi}, volume={8}, pages={1021–1031}, year={2025}, DOI={10.37999/udekad.1670775}, author={Akgün, Erdem}, keywords={Translation History, Terceme, Ottoman Translation Practice, Inspiration, Selective Appropriation}, abstract={Bu çalışmada, Edhem Eldem’in Şanizade Mehmed Ataullah Efendi’nin Şanizade Tarihi’nin Voltaire metniyle benzerliğini kendi alanıyla tutarlı olarak daha ziyade bir tarihçi gözüyle fakat yine de çeviri kavramlarına değinerek incelediği “Hayretü’l-Azime Fi İntihalati’l-Garibe: Voltaire ve Şanizade Mehmed Ataullah Efendi” başlıklı yazısı çeviribilimsel bir bakış açısıyla ve özellikle çeviri tarihi çerçevesinde incelenmektedir. Eldem’in 19. yüzyılda Osmanlı kültür dizgesindeki tercüme pratiğini modern çeviri normlarıyla karşılaştırması, tarihsel çeviribilim araştırmaları açısından kıymetli bir katkı sunmaktadır. Ancak Eldem’in “tercüme”yi genellikle sabit ve değişmez bir yöntem olarak ele alması, tarihsel çeviribilim perspektifinin daha esnek, eyleyicilere ve bağlama dayalı analiz anlayışıyla çelişmektedir. Ayrıca Eldem’in tarihsel bir inceleme çerçevesinde de olsa “tercüme yoluyla tağyir ve tahrif” görüşüne yaklaşımı, çeviribilimsel analizde daha geniş bir perspektifin gerekliliğini gözler önüne sermektedir. İlaveten, Osmanlı kültür dizgesinde o dönemki ifadesi ve kapsamıyla terceme pratiğinin bugünkü modernizm etkili kapsamına kıyasla daha çeşitli bir uygulama pratiği olduğunun altını çizmemizi sağlamaktadır. Bu çalışma, Eldem’in tarihçi kimliğiyle çeviribilimsel analiz arasında güçlü bir köprü kurarken, tarih incelemeleri analitik düzleminde çeviri analizine olabilecek katkıları da eleştirel bir bakış açısıyla irdelemektedir.}, number={3}, publisher={UDEKAD AKADEMİ YAYINCILIK}