TY - JOUR T1 - Rebuilding Regional Security in the Balkans on the Brink of World War II: The Example of the Salonika Agreement TT - İkinci Dünya Savaşı Eşiğinde Balkanlar’da Bölgesel Güvenliğin Yeniden İnşası: Selanik Antlaşması Örneği AU - Küçük, Ayşe PY - 2025 DA - June Y2 - 2025 DO - 10.26650/iuturkiyat.1675090 JF - Journal of Turkology PB - Istanbul University WT - DergiPark SN - 2651-3188 SP - 223 EP - 239 VL - 35 IS - 1 LA - en AB - In the early 1930s, rapid armament within the international system, rising mistrust towards the League of Nations, and the swift spread of revisionism in Europe triggered major security concerns for newly independent Balkan states. While smaller countries sought cooperation to protect treaty defined borders, those with limited armament or demilitarised zones began to feel increasingly vulnerable. In this context, Balkan and Eastern Mediterranean states aimed to align themselves within the emerging divide between revisionist powers and defenders of the status quo. This study examines the efforts of Türkiye and Greece, both alarmed by growing revisionist polarisation in the region, to maintain territorial integrity and ensure national security. Importantly, both nations positioned themselves within the status quo bloc. Although their motivations differed, Türkiye and Greece made a rational decision to pursue cooperation and solidarity in safeguarding their national interests. This period, marked as a unique “rapprochement phase” in bilateral relations, witnessed an exceptional level of diplomatic and military collaboration that transcended historical hostilities. The study will examine the political strategies employed by Türkiye and Greece to achieve national security and assess the impact of the 1938 Salonika Agreement on the stability of both countries and the broader Balkan region. KW - Balkans KW - Regional Security KW - Interwar Period KW - Salonika Agreement KW - Türkiye KW - Greece N2 - 1930'lu yılların başından itibaren uluslararası sistemdeki hızlı silahlanma ve Milletler Cemiyeti sistemine duyulan güvensizlik Avrupa'da revizyonizmin hızlı yükselişi Balkanlarda bağımsızlığını yeni kazanmış ülkeler bakımından ciddi güvenlik endişelerini tetiklemiştir. Antlaşmalarla kararlaştırılmış ülkesel sınırlarını korumak için küçük ülkeler arasında dayanışma ve işbirliği çabaları sürerken silahlanma faaliyetleri kısıtlanmış ve ülkelerinin bir kısmı askersizleştirilmiş ülkeler güvenlik risklerini daha belirgin hissetmeye başlamışlardır. Bu bağlamda Balkanlar ve Doğu Akdeniz'de ülkelerin statüko yanlısı ve revizyonist ayrışması içerisinde kendilerine yer bulmaya çalıştığı gözlemlenir. Bu çalışmada Balkanlar ve Doğu Akdeniz'deki revizyonist kamplaşmadan endişe duyan Türkiye ve Yunanistan'ın ülkesel bütünlüklerini koruma ve güvenliklerini sağlamaya yönelik arayışları ele alınacaktır. Bu bağlamda dikkate değer unsur ise her iki ülkenin de statükocu kampta yer almış olmalarıdır. Her ne kadar farklı gerekçelere dayanmış olsa da hem Türkiye hem de Yunanistan rasyonel bir tercih yaparak ülkesel güvenliklerinin korunmasında işbirliği ve dayanışma içerisinde olmaya karar vermişlerdir. İkili ilişkilerde belirgin bir 'yakınlaşma dönemi' olarak işaretlenen bu dönem, Türkiye ve Yunanistan arasında tarihlerindeki düşmanlıkları aşan, benzeri görülmemiş diplomatik ve askeri iş birliğine sahne olmuştur. Bu çalışma Türkiye ve Yunanistan'ın ülkesel güvenliklerini sağlamak için kurguladıkları siyasi stratejilerin ne olduğunu ele alarak 1938 Selanik Anlaşması'nın bu ülkeler ve Balkanlar'ın güvenliği bakımından nasıl bir etki yapmış olduğunu tartışacaktır. CR - Republic of Türkiye Directorate of State Archives Republician Archives (BCA), Institution Code: 30-18-1-2, Reference Info: 84-76-13. google scholar CR - “Bulgaristan ve Balkan Antantı Arasında İmzalanan Anlaşma”, Ulus, 7 August 1938. google scholar CR - “Convention Relating to the Regime of Straits”, https://www.mfa.gov.tr/ii_-convention-relating-to-the-regime-of-the-straits.en.mfa, [15.02.2025]. google scholar CR - “Lausanne Peace Treaty”, https://www.mfa.gov.tr/lausanne-peace-treaty-part-i_-political-clauses.en.mfa, [12.02.2025]. google scholar CR - “League of Nations Treaty Series”, 196 (1939): 372. google scholar CR - “Selanik Antlaşması Kanunu Mecliste Kabul Edildi”, Vakit, 5 January 1939. google scholar CR - “Selanik Antlaşması ve Bulgaristan”, Cumhuriyet, 16 August 1938. google scholar CR - “Türk Askeri Edirne’ye Girecek”. Ulus. 20 August 1938. google scholar CR - Daban, Cihad. “Selanikte İmza edilen Muadene”, Doğu, 3 August 1938. google scholar CR - Montreux Boğazlar Konferansı Tutanaklar Belgeler, (Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 390, 1976). google scholar CR - Nadi, Yunus. “Bulgar Başvekili ile Mülakat”. Cumhuriyet, 24 February 1939. google scholar CR - Soysal, İsmail. Türkiye’nin Siyasal Anlaşmaları 1920-1945. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1989. google scholar CR - T.C. Resmî Gazete, 4109, 12 Kânunusani 1939. google scholar CR - TBMM Gizli Celse Zabıtları, 25 Teşrinevvel 1934, Sekseninci İntikat, 2. Celse: 584-595. google scholar CR - Türkiye Dış Politikasında 50 Yıl: Cumhuriyetin İlk On Yılı ve Balkan Paktı 1923 – 1934. Ankara: Dışişleri Bakanlığı Siyaset ve Planlama Genel Müdürlüğü, 1974. google scholar CR - Ulus, 9 August 1938. google scholar CR - Akın, Rıdvan. Türkiye’nin Siyasal Gelişmeleri 1923-2018. İstanbul: Nora Kitap, 2022. google scholar CR - Aksu, Fuat and Yunus Çolak, Dış Politika Krizlerinde Algısal Güven[siz]lik: 1935 Bulgaristan Krizi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,1/2 (2017): 164-180. google scholar CR - Aksu, Fuat. Türk-Yunan İlişkileri: İlişkilerin Yönelimini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir İnceleme. Ankara: SAEMK Araştırma Projeleri Dizisi, 2001. google scholar CR - Alexandris, Alexis. “Turkish Policy Towards Greece During the Second World War and Its Impact on Greek-Turkish Détente”, Balkan Studies, 23/1 (1982): 157-197. google scholar CR - Alim, Eray. “Tarihsel Bir Perspektiften Türk Yunan İlişkileri Üzerine Üçüncü Aktörlerin Etkisi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9/3 (2020): 2796-2824. google scholar CR - Anthony. Payne. “Small States in the Global Politics of Development”, The Round Table: The Commonwealth Journal of International Affairs, 376 (2004): 623-635. google scholar CR - Atatürk'ün Dış Politikası Cilt II. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1994. google scholar CR - Ayman Güler, Gülden. “İki Dünya Savaşı Arasındaki Silahsızlanma Girişimleri”, İki Dünya Savaşı Arasında Avrupa ve Balkanlar Sempozyumu. İstanbul: Aybay Yayınları, 1993: 111-120. google scholar CR - Baba, Gürol and Murat Ünsoy, “Between Capability and Foreign Policy: Comparing Turkey’s Small Power and Middle Power Status”, Uluslararası İlişkiler, 13/51 (2016): 3-20. google scholar CR - Balcı, Ali. Türkiye Dış Politikası İlkeler, Aktörler, Uygulamalar. İstanbul: Etkileşim Yayınları, 2013. google scholar CR - Barlas, Dilek “Turkish Diplomacy in the Balkans and the Mediterranean. Opportunities and Limits for Middle-Power Activism in the 1930s”, Journal of Contemporary History, 40/5 (2005): 441-464. google scholar CR - Barlas, Dilek and Andelko Vlasic. “The Balkan Entente in Turkish-Yugoslav Relations (1931-41): The Yugoslav Perspective”, Middle Eastern Studies, 52/6 (2016): 1011-1024. google scholar CR - Barlas, Dilek, “Friends or Foes? Diplomatic Relations between Italy and Türkiye1923-36”, International Journal of Middle East Studies, 36/2 (2004): 231-252. google scholar CR - Barlas, Dilek. “Atatürk Döneminde Türkiye’nin Balkan Politikası”, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası. Yay. Haz. Berna Türkdoğan. Ankara: Atatürk Kültür, Dil, Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, 2000):275-280. google scholar CR - Carr, Edward Hallet. Yirmi Yıl Krizi 1919-1939. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010. google scholar CR - Coufoudakis, Van. “Greek-Turkish Relations, 1973-1983: The View from Athens”, International Security, 9/4 (Spring 1985): 185-217. google scholar CR - Cox, Michael. Giriş. Yirmi Yıl Krizi 1919-1939. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010. google scholar CR - Crampton, R. J. Bulgaria. Oxford: Oxford University Press, 2007. google scholar CR - Fırat, Melek. “Yunanistan’la İlişkiler”, Türk Dış Politikası Cilt 1: 1919-1980, Ed. Baskın Oran (İstanbul: İletişim Yayınları, 2004): 325-356. google scholar CR - Gönlübol, Mehmet and Cem Sar, Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası, (Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 1997). google scholar CR - Gürel, Şükrü Sina. Tarihsel Boyutları İçinde Türk-Yunan İlişkileri 1821-1993. Ankara; İmge Yayınevi, 2018. google scholar CR - Hale, William. Turkish Foreign Policy Since 1774. London: Routledge, 2003. google scholar CR - Hatzivassiliou, Evanthis. “The 1930 Greek-Turkish Naval Protocol”, Diplomacy and Statecraft 9/1 (1998): 89-111. google scholar CR - Kaliopulos, John and Thanos M. Veramis, Modern Greece: A History Since 1821, (Wiley and Blackwell, 2010). google scholar CR - Katsoulas, Spyros, The United States and Greek-Turkish Relations: Guardian’s Dilemma, London: Routledge, 2022. google scholar CR - Kissoudi, P. “Balkan Politics: Relations between Greece and the Balkan States in the Inter-war Years and the Role of the Great Powers in the Region”, The International Journal of the History of Sport, 25/13 (2008): 1707-1739. google scholar CR - Klapsis, Antonis. “1930’larda Yunan Dış Politikası ve Türkiye ile İlişkiler”, Tarih ve Uluslararası İlişkiler Pespektifinden Türk-Yunan İlişkileri 1821-2021, ed. Esra Özsüer, İstanbul: Boyut Yayınları, 2022: 68-75. google scholar CR - Klapsis, Antonis. “Greek Foreign Policy and Rapprochement with Turkey in the 1930s”, Diplomacy and Statecraft, 34/2, (2023): 208-220. Koliopoulos, John S. “Greece and the Balkans: A Historical Perspective”, Southeast European and Black Sea Studies, 2/3, (2002): 25-38. Kösebalaban, Hasan. Türk Dış Politikası, Çev. Hüsamettin İnaç İstanbul: BigBang Yayınları, 2014. google scholar CR - Kotelis, Andreas. “Preconditions for Successful Rapprochement: A Comparative Analysis of the Greek-Turkish Rapprochement Process”, Unpublished PhD Thesis (Ankara: İhsan Doğramacı Bilkent University, 2013). google scholar CR - Öksüz, Hikmet. “Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Atatürk Dönemindeki Balkan Politikası (1923-1938), Unpublished PhD Thesis, (İstanbul: İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 1996). google scholar CR - Oran, Baskın. Türk Dış Politikası Cilt 1: 1919-1980. İstanbul: İletişim Yayınları, 2004. google scholar CR - Oran, Baskın. Turkish Foreign Policy 1919-2006: Facts and Analysis with Documents. Salt Lake City: University of Utah Press, 2006. google scholar CR - Papuççular, Hazal. Cumhuriyetin Dış Politikası: Olaylar, Aktörler, Kurumlar 1923-2003, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2003. google scholar CR - Papuççular, Hazal. Türkiye ve On İki Ada 1912-1947. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020. google scholar CR - Raphalides, S. J. “Separate Spheres: An Overview of United States Policy in the Interwar Years Toward Greece and Turkey." The Journal of Modern Hellenism, 8 (1991): 117-130. google scholar CR - S.A.H. “Bulgaria and Balkan Entente”, Bulletin of International News, 15/16 (1938): 677-681. google scholar CR - Sander, Oral. Siyasi Tarih 1918-1994 Ankara: İmge Kitabevi, 2013. google scholar CR - Sarıkoyuncu, Ali. “Mustafa Kemal Atatürk Döneminde Türk-Bulgar Siyasî İlişkileri (1920-1938)”. XX. Yüzyılın İlk Yarısında Türk-Bulgar Askerî-Siyasî İlişkileri, (Ankara: Genelkurmay ATASE ve Genelkurmay Denetleme Başkanlığı Yayınları, 2005): 143-160. google scholar CR - Sarınay, Yusuf. “İkıı̇ Savaş Arası Dönemde Türkıı̇ye'nıı̇n Balkan Ülkelerıı̇ ile Münasebetlerıı̇ (1919-1939)”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2/1, (1987): 232-259. google scholar CR - Sönmezoğlu, Faruk. İki Savaş Sırası ve Arasında Türk Dış Politikası. İstanbul: Der Yayınları, 2011. google scholar CR - Soysal, İsmail. “Atatürks Policy of Peace and Its Impact in the World”, Between East and West: Studies of Turkish Foreign Relations, (İstanbul: The ISIS Press, 2001): 135-144. google scholar CR - Tulça, Enis. Atatürk, Venizelos ve Bir Diplomat Enis Bey. İstanbul: Simurg Yayınları, 2003. google scholar Türkeş, Mustafa. “The Balkan Pact and Its Immediate Implications for the Balkan States, 1930-34”, Middle Eastern Studies, 30/1 (1994): 123-144. google scholar CR - Tütüncü, Ayşe Nur. “Montrö (Montreux) Sözleşmesinin Güncel Sorunlar Işığında Değerlendirilmesi”, Tarafların Bakışlarıyla Lozan Sempozyumu, 9-10 Mayıs, 2014 İstanbul, ed. Cezmi Eraslan and others, Bildiriler Kitabı,172-188. google scholar CR - Uçarol, Rıfat. Siyasi Tarih Ankara, Filiz Kitabevi, 2000. google scholar CR - Ülgül, Murat. “Personal Diplomacy and Greek Foreign Policy”, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi 13/2 (2023): 561-585. google scholar CR - Ülman, A. Haluk. “Türk Dış Politikasına Yön Veren Etmenler 1923-1968”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 23/3, (1968): 241-274. google scholar CR - Ulusoy, Kıvanç. “The Montreux Convention: A Key for Understanding the Geopolitics of the Eastern Mediterranean and Black Sea”, Southeast European and Black Sea Studies, (Vol:1, No:18, 2024): 1-18. google scholar CR - Vardağlı, Emine Tutku. “Turkish-Greek Raproahment in the 1930s: The British Factor as a Third Party”, Akademik İncelemeler Dergisi, 16/1 (2021): 74-91. google scholar CR - Wandycz, Piotr. “The Little Entente: Sixty Years Later”, The Slavonic and East European Review 59/4, (1981): 548-564. google scholar CR - Webster, Andrew. “From Versailles to Geneva: The Many Forms of Interwar Disarmament”, The Journal of Strategic Studies, 29/2 (2006): 225-246. google scholar CR - Winrow, Gareth M. “The Balkans in International Politics: An Examination of Inter-war Period”, İki Dünya Savaşı Arasında Avrupa ve Balkanlar Sempozyumu (İstanbul: Aybay Yayınları, 1993): 81-98. google scholar CR - Yel, Selma. “Montrö Boğazlar Sözleşmesi”, Değişen Dünya Şartlarında Karadeniz ve Boğazlar Meselesi 1923-2008, (Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2009): 94-129. google scholar UR - https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1675090 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4768768 ER -