@article{article_1679771, title={Marx’ın Gözüyle Hindistan’daki İngiliz Sömürgeciliği: Bir Düşünce Evrimi}, journal={Mehmet Akif Ersoy University Journal of Social Sciences Institute}, pages={187–206}, year={2025}, DOI={10.20875/makusobed.1679771}, author={Varol, Sibel Fügan}, keywords={Marx, Colonialism, British Colonialism, Oriental Despotism, Asian Mode of Production}, abstract={Karl Marx, ilk dönem yazılarında kapitalizmin yayılmasını tarihsel olarak ilerici bir evre olarak görmüş ve sömürgeciliği de bu bağlamda değerlendirmiştir. Bu bakış açısıyla, İngiliz sömürgecilerin Hindistan’da yol açtığı yıkımın "acı verici" olsa da "tarihsel ilerleme" açısından zorunlu olduğunu öne sürmüştür. Marx’a göre, Hint toplumunun siyasi örgütlenmesinin "Doğu despotizmi" modeline uygundur. Bu modelin temelini de Asya tipi üretim tarzı oluşturmaktadır. Düşünür, yine bu dönem yazılarında, Hint toplumunun ve Avrupalı olmayan diğer toplumların kültürüne yönelik aşağılayıcı ifadeler kullanmıştır. Ancak Marx’ın sömürgecilik konusundaki görüşleri zaman içinde önemli ölçüde değişmiştir. 1850’lerin sonlarından itibaren sömürgeciliğin yarattığı tahribatı görmeye başlayan Marx, tarihsel ilerleme tezini yeniden değerlendirmiş, tek yönlü tarih anlayışından uzaklaşmış ve sömürgeciliğin yıkıcı etkilerinin yenilenmenin maddi koşullarını yaratmayabileceğini fark etmiştir. Yeni dönemde Avrupalı olmayan toplumların kültürlerine yönelik küçümseyici ifadelerini de terk eden Marx, sömürge isyanlarını destekleyen bir tutum benimsemiştir. Bu evrim, Marx’ın düşünsel esnekliğini ve değişme cesaretini göstermesi açısından önemlidir.}, number={42}, publisher={Burdur Mehmet Akif Ersoy University}