TY  - JOUR
T1  - Türkiye'de İkamet İzni Harçları: Hukuki Çerçeve, Uygulama Esasları ve Sona Erme Hallerinde İade
TT  - Residence Permit Fees in Türkiye: Legal Framework, Implementation Principles, and Refunds in Cases Termination
AU  - Soylu, Alper
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.69510/mipos.1681123
JF  - Journal of Migration and Political Studies
JO  - MIPOS
PB  - Sakarya University
WT  - DergiPark
SN  - 3023-4328
SP  - 145
EP  - 169
VL  - 3
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Yabancıların ülkemizde düzenli olarak kalabilmeleri için ikamet izni veya ikamet iznine referans veren diğer izin veya belge sahibi olmaları gerekmekte olup bu çalışmada Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamında düzenli göçün önemli bir enstrümanı olan ikamet izninin başvuru şartlarından olan harçların tek giriş vize harcı ve belge bedeli ile beraber hukuki çerçevesi, uygulama esasları ve sona erme hallerinde geri ödeme yükümlülükleri ele alınmıştır. İkamet izni harçları hakkında literatürde kanuni bilgi dışında yeterli bilginin bulunmaması, gerekli tüm istatistiklere erişilememesi, GöçNet kurumsal yazılımı ve e-İkamet uygulaması ile göç ekosistemindeki ilgili diğer yazılımların çalışma prensipleri ve süreçleri hakkında yeterli bilginin bulunmaması ve teknik şartnamelerine erişilememesi gibi hususlar araştırmanın kısıtlarını oluşturmuştur. Çalışma kapsamında konular, kavramsal çerçeve ortaya konulduktan sonra ilgili mevzuat hükümleriyle ilişkileri kurularak ele alınmış, başlıklar arasında karşılaştırmalı ilişkiler kurulmuş ve harçların hem başvuru hem de ihlal durumlarında hesaplanmasına ilişkin kurallara, örnek hesaplama tablosuna ve ikamet izni ve belgelerin sona erme nedenlerine bağlı olarak harçların iade edilme durumlarına ilişkin tabloya çıktı olarak ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda da harçlar konusunda Harçlar Kanununda güncelliğini yitiren hükümlerin revize edilmesi, harçları belirlemeye yetkili kurumlara İçişleri Bakanlığının da eklenmesi, harç hesaplama kurallarının mevzuatta daha detaylı düzenlenmesi, harçlar tablosunun dışarıda ülke bırakmayacak şekilde gruplandırılarak güncellenmesi, muafiyet kapsamında olup düzensiz göçe konu olanların da ihlal sebebiyle harca muhatap olması ve ikamet izninin sona ermesi nedeniyle kullanılamamış sürelere tekabül eden harçların iade edilmesi gerektiği değerlendirmelerine ulaşılmıştır.
KW  - İkamet İzni
KW  - İkamet İzni Belge Bedeli
KW  - İkamet İzni Harcı
KW  - Göç
KW  - Yabancı
N2  - In order for foreigners to legally reside in Türkiye, they are required to hold either a residence permit or another permit or document that refers to a residence permit. This study examines the legal framework, implementation principles, and refund obligations of residence permit fees, which constitute one of the essential application requirements of residence permits—an important instrument of regular migration under the Law on Foreigners and International Protection—together with single-entry visa fees and document costs. The research faced limitations due to the lack of sufficient information in the literature beyond statutory provisions, the unavailability of comprehensive statistics, and the absence of detailed knowledge or access to the operational principles, processes, and technical specifications of institutional software such as GöçNet, the e-Residence application, and other components within the migration ecosystem. Within the scope of the study, the topics were analyzed by first establishing the conceptual framework and then correlating it with the relevant legal provisions; comparative relations were drawn across the headings, and the rules for calculating fees in both application and violation scenarios, along with a sample fee calculation table and a table illustrating refundability based on reasons for the termination of residence permits and documents, were produced. The study concludes that certain outdated provisions of the Fees Law should be revised; the Ministry of Interior should be included among the competent authorities for determining fees; fee calculation rules must be detailed in legislation; country groupings in the fee table must be updated inclusively; violators under exemption categories should still be subject to fees; and unused portions of fees due to premature termination of residence permits should be refundable.
CR  - Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, No. 6183 (1953, 28 Temmuz). Resmî Gazete, 8469.
CR  - Arslan, Ş. (2018). Yabancıların Türkiye’de ikamet ve seyahat hakkı. On İki Levha Yayıncılık.
CR  - Asar, A. (2018). Yabancılar hukuku. Seçkin Yayıncılık.
CR  - Aybay, R., & Dardağan Kibar, E. (2010). Yabancılar hukuku. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
CR  - Castles, S., Miller, M. J., & de Haas, H. (2022). Göçler çağı: Modern dünyada uluslararası göç hareketleri. GAV Perspektif Yayınları.
CR  - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2024a). 2023 yılı yabancı çalışma izin istatistikleri. https://www.csgb.gov.tr/%C4%B1statistikler/calisma-hayati-%C4%B1statistikleri/resmi-%C4%B1statistik-programi/calisma-hayati-%C4%B1statistikleri/
CR  - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2024b). Yabancılara düzenlenen belgeler. https://www.csgb.gov.tr/uigm/genel-bilgi/yabancilara-duzenlenen-belgeler/
CR  - Çelik, F. E. (2020). Zorunlu-düzensiz göçün yarattığı sorunlardan birisi olarak insan ticareti mağduru yabancıların ikametlerine ilişkin hukuki düzenlemelerin değerlendirilmesi. Public and Private International Law Bulletin, 40(2), 657-706.
CR  - Çelikel, A., & Öztekin Gelgel, G. (2022). Yabancılar hukuku. Beta Basım Yayım.
CR  - Değerli Kağıtlar Kanunu, No. 210, 28 Şubat 1963. Resmi Gazete, 11343.
CR  - Dışişleri Bakanlığı. (t.y.-a). Sık sorulan sorular. Elektronik Vize Başvuru Sistemi. 15 Nisan 2025. https://www.evisa.gov.tr
CR  - Dışişleri Bakanlığı. (t.y.-b). Yabancıların tabi olduğu vize rejimi. 20 Nisan 2025. https://www.mfa.gov.tr/yabancilarin-tabi-oldugu-vize-rejimi.tr.mfa
CR  - Esen, E. (2019). Türk hukukunda yabancıların ikamet izinleri. Beta Basım Yayım.
CR  - Gelir İdaresi Başkanlığı. (2025). Göç idaresi ikamet tezkeresi harcı ödeme. Dijital Vergi Dairesi. https://dijital.gib.gov.tr/hizliOdemeler/gocIdaresiIkametTezkeresiHarciOdeme
CR  - Gişi, M. B. (2016). İdare hukukunda yorum ve idari uyuşmazlıkların çözümünde ve yorumlanmasında hukuk devleti ilkesinin yeri ve önemi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 215-232.
CR  - Göç İdaresi Başkanlığı. (t.y.-a). e-İkamet başvurularında istenen belgeler. 21 Şubat 2024. https://e-ikamet.goc.gov.tr/Ikamet/IstenenBelgeler
CR  - Göç İdaresi Başkanlığı. (t.y.-b). İkamet izni̇ belge bedeli̇ ve harç tablosu. Belge bedeli ve harç miktarı. 16 Nisan 2025. https://www.goc.gov.tr/belge-bedeli-ve-harc-miktari
CR  - Göç İdaresi Başkanlığı. (2019). Türkiye’de yaşam rehberi. https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/Yayinlar/Kitaplar/y-reh/Tu%CC%88rkiyede-Yas%CC%A7am-Rehberi.pdf#page=39.36
CR  - Göç İdaresi Başkanlığı. (2024a). Göç İdaresi Başkanlığı stratejik planı 2024-2028. https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/Kurumsal/Stratejik-Yonetim/Stratejik-Plan/2024/Stratejik-Plan-2024_2028.pdf
CR  - Göç İdaresi Başkanlığı. (2024b, Eylül 23). İkamet izni başvuruları noterlikler üzerinden de yapılmaya başlandı. https://www.goc.gov.tr/ikamet-izni-basvurulari-noterlikler-uzerinden-de-yapilmaya-baslandi
CR  - Göç İdaresi Başkanlığı. (2025a). GİB internet sitesi. https://www.goc.gov.tr
CR  - Göç İdaresi Başkanlığı. (2025b). İstatistikler. https://www.goc.gov.tr/istatistikler
CR  - Göç İdaresi Başkanlığı. (2025c, Nisan 10). Düzensi̇z göç istatistikleri. https://www.goc.gov.tr/duzensiz-goc-istatistikler
CR  - Harçlar Kanunu, No. 492, 17 Temmuz 1964. Resmî Gazete, 11756
CR  - Kale Yazılım. (2019). GöçNet projesi. Projeleri. https://kaleyazilim.com.tr/projelerimiz
CR  - Mülga Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun, [No. 5683], 1950).
CR  - Öztürk, N. (2021). Mavi kart hamillerinin Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanacağına ilişkin düzenlemeye eleştirel bir bakış. Public and Private International Law Bulletin, 41(2), 955-978.
CR  - Perruchoud, R., & Redpath, J. (Ed.). (2013). Göç terimleri sözlüğü. Uluslararası Göç Örgütü. https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf
CR  - Sayıştay Başkanlığı. (2019). Sayıştay’ın GöçNet projesi bilişim sistemleri denetimi. https://www.sayistay.gov.tr/reports/download/Xl3g485gKO-gocnet-projesi-bilisim-sistemleri-denetimi-ozeti-2019
CR  - Soylu, A. (2017a). e-İkamet ile yapılan ikamet izni başvurusunun kullanıcı gözüyle incelenmesi [Dönem Projesi, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü].
CR  - Soylu, A. (2017b). Yabancılar ve uluslararası koruma kanunu kapsamında ikamet izinleri [Yayımlanmamış uzmanlık tezi, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü].
CR  - Tek, G. S. (2024). Düzenli̇ göçmenlerin Türkiye’de kalışlarına ilişkin temel esaslar ve ikamet izinlerine getirilen idari sınırlamaların kiracı oldukları kira sözleşmelerine etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(2), 1623-1660. https://doi.org/10.33717/deuhfd.1524317
CR  - Türk Dil Kurumu Başkanlığı. (2019). TDK kısaltmalar dizini. https://tdk.gov.tr/wp-content/uploads/2019/01/Kısaltmalar_Dizini.pdf
CR  - Türk Dil Kurumu Başkanlığı. (2022). TDK güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/
CR  - Türk Medeni Kanunu, No. 4721, 8 Aralık 2001. Resmî Gazete, 24607.
CR  - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (t.y.). Gösterge niteliğindeki merkez bankası kurları. 20 Nisan 2025. https://www.tcmb.gov.tr/kurlar/kurlar_tr.html
CR  - Vergi Usul Kanunu, 213 (1961). No. 213, 10–12 Ocak 1961. Resmî Gazete, 10703–10705.
CR  - Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, No. 6458, 11 Nisan 2013. Resmî Gazete, 28615.
CR  - Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik 17 Mart 2016. Resmî Gazete, 29656.
CR  - Yılmaz, E. (1996). Hukuk Sözlüğü. Yetkin Yayınları.
CR  - Yükseköğretim Kanunu, No. 2547, 6 Kasım 1981. Resmî Gazete, 17506.
UR  - https://doi.org/10.69510/mipos.1681123
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4794781
ER  -