TY  - JOUR
T1  - YAPAY ZEKA TEKNOLOJİLERİNİN, FİNANSAL UYGULAMALARIN PERFORMANSINA ETKİLERİ
TT  - The Effects of Artificial Intelligence Technologies on the Performance of Financial Applications
AU  - Dilmen, Mustafa
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.33723/rs.1686371
JF  - R&S - Research Studies Anatolia Journal
PB  - Arif YILDIZ
WT  - DergiPark
SN  - 2630-6441
SP  - 681
EP  - 717
VL  - 8
IS  - 4
LA  - tr
AB  - Bu çalışmanın amacı Yapay Zeka (YZ) teknolojilerinin, finansal uygulamaların performansına olan etkilerinin incelenmesidir. Bu kapsamda çalışmanın problem cümleleri; YZ teknolojileri işletmelerin finansal uygulamalarının performansını etkiler mi? YZ uygulamaları finans kuruluşlarından hizmet alan müşterilerin memnuniyetini etkiler mi? YZ teknolojileri finans kuruluşlarının rekabette üstünlük sağlamasını etkiler mi? şeklinde belirlenmiştir. Sürekli gelişen ve değişen YZ teknolojileri, finansal uygulamaların işlevselliğine ve performansına önemli oranda katkılar sağlamaktadır. Dolayısıyla niteliksel olarak yapılacak bu çalışmanın yazımında niteliksel tümden-gelim yöntemi izlenmiş, YZ ile ilgili daha önce yapılmış çalışmalar dikkate alınarak, kıyaslamalar yapılmıştır. Araştırma bulguları dikkate alındığında; YZ ve Üretken Yapay Zeka (ÜYZ) teknolojilerinin finans kuruluşlarına çok önemli avantajlar sunduğu, çalışanların peformansını artırdığı, müşteri memnuniyetini artırdığı, rekabet üstünlüğü sağladığı, karlılığı artırdığı, yeni yatırımlara neden olduğu ve ülke ekonomisini olumlu yönde etkilediği gözlemlenmiştir.Sürekli gelişen ve değişen YZ teknolojileri, finansal uygulamaların işlevselliğine ve performansına önemli oranda katkılar sağlamaktadır. Dolayısıyla niteliksel olarak yapılacak bu çalışmanın yazımında niteliksel tümden-gelim yöntemi izlenmiş, YZ ile ilgili daha önce yapılmış çalışmalar dikkate alınarak, kıyaslamalar yapılmış ve araştırma bulguları dikkate alındığında; YZ ve Üretken Yapay Zeka (ÜYZ) teknolojilerinin finans kuruluşlarına çok önemli avantajlar sunduğu, çalışanların performansını artırdığı, müşteri memnuniyetini artırdığı, rekabet üstünlüğü sağladığı, karlılığı artırdığı, yeni yatırımlara neden olduğu ve ülke ekonomisini olumlu yönde etkilediği gözlemlenmiştir.
KW  - Yapay Zeka
KW  - Üretken Yapay Zeka
KW  - Rakip Analizi
KW  - Müşteri Memnuniyeti
KW  - Finansal Hizmetler
N2  - The aim of this study is to examine the effects of Artificial Intelligence (AI) technologies on the performance of financial applications. In this context, the problem statements of the study are; Do AI technologies affect the performance of financial applications of enterprises? Do AI applications affect the satisfaction of customers receiving services from financial institutions? Do AI technologies affect the competitive advantage of financial institutions?Continuously developing and changing AI technologies make significant contributions to the functionality and performance of financial applications. Therefore, the qualitative deductive-deductive method was followed in the writing of this qualitative study, previous studies on AI were taken into consideration, comparisons were made and when the research findings were taken into consideration; it was observed that AI and Productive Artificial Intelligence (PUI) technologies offer very important advantages to financial institutions, increase employee performance, increase customer satisfaction, provide competitive advantage, increase profitability, cause new investments and positively affect the national economy.
CR  - Ağyar, Z. (2015). Yapay sinir ağlarının kullanım alanları ve bir uygulama, Mühendis ve Makine 56(662), 22-23.
CR  - Ahmed, O. (2018). Artificial intelligence in HR, International Journal of Research and Analytical Reviews, 5(4): 971-978. DOI:10.31221/osf.io/cfwvm
CR  - Aldasoro, I., Gambacorta, L., Korinek, A., Shreeti, V., & Stein, M. (2024). Intelligent financial system: how AI is transforming finance, bank for international settlements, Monetary and Economic Department. BIS Working Papers No 1194, 1-42.
CR  - Alsheibani: A., Cheung, Y., Messom, C. H., & Alhosni, M. (2020). Winning AI strategy: six-steps to create value from artificial intelligence, In AMCIS, 11: 1-4. https://aisel. aisnet.org/amcis2020
CR  - Ameen, N., Tarhini, A., Reppel, A., & Anand, A. (2021). Customer experiences in the age of artificial intelligence, Computers in Human Behavior, 114: 1-15. 106548. http://doi.org/10. 1016/j.chb.2020.106548
CR  - Anastasi, S., Madonna, M., & Monica, L. (2021). Implications of embedded artificial intelligence-machine learning on safety of machinery, Procedia Computer Science, 180: 338-343. https://doi.org/10.1016/j.procs.2021.01.171
CR  - Arda, E., & Küçükkocaoğlu, G. (2021). Yapay zekâ yöntemleri ile hisse senedi fiyat öngörüleri, Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 6(2): 565-586.
CR  - Barakina, E. Y., Popova, A. V., Gorokhova: S., & Voskovskaya, A. S. (2021). Digital technologies and artificial intelligence technologies in education, European Journal of Contemporary Education, 10(2): 285-296. DOI: 10.13187/ejced.2021.2.285
CR  - Beerbaum, D. (2023). Generative artificial intelligence (GAI) with chat gpt for accounting, Business Case, 1-14. Available at SSRN: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4385651
CR  - Berberoğlugil, B. M. (2023). Yönetimde yapay zeka, Scientific Journal of Innovation and Social Sciences Research, 3(2): 81-96.
CR  - Brill, T. M., Munoz, L., & Miller, R. J. (2019). Siri, Alexa, and Other Digital Assistants: A study of customer satisfaction with artificial ıntelligence applications, Journal of Marketing Management, 35(15–16): 15-21. https://doi.org/10.1080/0267257X.2019.1687571
CR  - Büchi, G., Cugno, M. & Castagnoli, R. (2020). Smart factory performance and ındustry 4.0, technological forecasting & social change, Elsevier, 150: 1-10. https://doi.org/10.1016/ j.techfore.2019.119790
CR  - Byrnes, P. E., Al-Awadhi, A., Gullvist, B., Brown-Liburd, H., Teeter, R., Warren Jr, J. D., & Vasarhelyi, M. (2018). Evolution of auditing: from the traditional approach to the future audit, in continuous auditing: theory and application. Emerald Publishing Limited.
CR  - Capraro, V., Lentsch, A., Acemoglu, D., Akgun, S., Akhmedova, A., Bilancini, E., ... & Viale, R. (2024). The impact of generative artificial intelligence on socioeconomic inequalities and policy making, PNAS Nexus, 3(6): 1-18. https://doi.org/10.1093/pnasnexus/pgae191
CR  - Carvalho, I., & Ivanov, S. (2023). ChatGPT for tourism: applications, benefits and risks, Tourism Review, (2023): 1-14. https://doi.org/10.1108/TR-02-2023-0088
CR  - Chen, Q., Lu, Y., Gong, Y., & Xiong, J. (2023). Can AI chatbots help retain customers? Impact of AI service quality on customer loyalty, Internet Research, 33(6): 2205-2243. DOI: 10.23919/CCC63176.2024.10662243
CR  - Çetin, A., & Tiryaki, G. (2023). Bankacılık sektörünün denetiminde kurumsal yapı ve uygulamalar, kamu yönetiminde denetim: temel paradigmalar, değişim ve yeni yönelişler, T.C. Sayıştay Başkanlığı Yayınları.
CR  - Çirkin, O. (2023). Veri ambarındaki perakende verilerinde anomali tespiti ve aktarımı için yapay zeka tabanlı yaklaşımlar, (Tez No. 841224) [Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi].
CR  - Dalmarco, G., Ramalho, F. R., Barrosa, A. C. & Soares, A. L. (2019). Providing industry 4.0 technologies: the case of a production technology cluster, Journal of High Technology Management Research, Elsevier, 30: 1-9. https://doi.org/10.1016/j.hitech.2019.100355
CR  - Davies, H. (2012). Regulatory responses to the financial crisis: an ınterim assessment, The New Palgrave Dictionary of Economics, 6: 1–10. doi:10.1057/978-1-349-95121-5_2932-1
CR  - Deloitte AI Institute. (2023). A new frontier in artificial intelligence ımplications of generative aı for businesses, Development LLC.
CR  - Deloitte, (2020). Thriving in the era of pervasive AI Deloitte’s State of AI in the enterprise, 3rd Edition. Available at. https://www2.deloitte.com/content/dam /Deloitte/ nl/ Documents /innovatie/deloitte-nl-exec-deck-state-of-ai-in-the-enterprise-3rdedition-final.pdf (Accessed: 19 03 2025).
CR  - Deniz, F., & Benli, V. F. (2021). Banka proje finansman yöntemleri ve altyapı riski analizi açısından kentiçi raylı sistem hatlarının proje analiz ve finansman teknikleri, JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy, 6(2): 100-118.
CR  - Dogru, T., Line, N., Mody, M., Hanks, L., Abbott, J., Acikgoz, F., . . & Zhang, T. (2023). Generative artificial intelligence in the hospitality and tourism industry: developing a framework for future research, Journal of Hospitality & Tourism Research, 49(2): 235-253. doi:10. 1177/109634802311886
CR  - Eğilmez, G. (2024). Sürdürülebilir akıllı lojistik, Duvar Yayınları.
Ersöz, B., Sağıroğlu, Ş., & Bülbül, H. İ. (2024). Generative Artificial Intelligence Opportunities And Threats: Bibliometric Analysis, In 26-28 October 2024 9th International Conference On Computer Science And Engineering (UBMK). IEEE. DOI:10.1109/UBMK63289.2024.107 73519
CR  - Felten, E. W., Raj, M., & Seamans, R. (2023). Occupational heterogeneity in exposure to generative Aİ, Elsevier Inc. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4414065
CR  - Fernández, A. (2019). Artificial intelligence in financial services, Banco de Espana Article, 3(19): 1-9.
CR  - Fidan, Ü. (2024). Akıllı bilgi sistemleri , 1. baskı, Editörler: Ertuğrul Tekin, & İlknur Çevik Tekin, Yönetim bilişim sistemlerinde güncel konular, içinde 193-214. Eğitim Yayınevi.
CR  - Gkikas, D. C., & Theodoridis, P. K. (2021). AI in consumer behavior, ın advances in artificial ıntelligence-based technologies: selected papers in honour of professor nikolaos g. bourbakis, cham: Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-80571-5_10
CR  - Gupta, P. (2018). Fintech: The New DNA of financial services, Walter de Gruyter GmbH & Co KG. DOI 10.1515/9781547400904-203
CR  - Haenlein, M., & Kaplan, A. (2019). A brief history of artificial intelligence: on the past, present, and future of artificial intelligence, California Management Review, 61(4): 5-14. https://doi.org/10.1177/0008125619864925
CR  - Hasan, A. R. (2021). Artificial intelligence (AI) in accounting and auditing: a literature review, Open Journal of Business and Management, 10(1): 440-465. https://doi.org/10.4236/ojbm. 2022.101026
CR  - Hassani, H., Silva, E. S., Unger:, TajMazinani, M., & Mac Feely: (2020). Artificial intelligence (AI) or intelligence augmentation (IA): What is the Future? , Ai, 1(2): 143-155. https://doi. org/10.3390/ai1020008
CR  - Huang, A. H., & You, H. (2023). Artificial intelligence in financial decision-making, in handbook of financial decision making, Edward Elgar Publishing, DOI: https://doi.org/ 10.4337/9781802204179.00029
CR  - Işkın: (2012). Elektronik bankacılık hizmetleri ve denetimi, İTO Yayınları.
CR  - İnce, H., İmamoğlu: E., & İmamoğlu: Z. (2021). Yapay zeka uygulamalarinin karar verme üzerine etkileri: kavramsal bir çalışma, International Review of Economics and Management, 9(1): 50-63. https://doi.org/10.18825/ iremjournal.866432
CR  - İşcan, H., & Durgun, A. (2024). Yapay zekâ: alt dalları ve uygulama alanları, Aksaray İİBD Yayınları 16(4): 201-234. Doi: 10.52791/aksarayiibd.1574207
CR  - Jarek, K., & Mazurek, G. (2019). Marketing and artificial intelligence, Central European Business Review, 8(2): 46-56. doı: 10.18267/j.cebr.213
CR  - Järvi, H., Keränen, J., Ritala, P., & Vilko, J. (2020). Value co-destruction in hotel services: exploring the misalignment of cognitive scripts among customers and providers, Tourism Management, 77: 104030. 1-28. https://doi. org/10.1016/j.tourman.2019.104030
CR  - Jia Q., Guo Y., Li R., Li Y.R., & Chen Y.W. (2018). A conceptual artificial intelligence application framework in human resource management, In Proceedings of The 18th International Conference on Electronic Business, 106-114. ICEB, Guilin, China, December 2-6. https://aisel.aisnet.org/iceb2018/91
CR  - Kaya, N. (2024). Blok zinciri teknolojisi ve yapay zekâ yöntemleriyle muhasebe ve denetim: literatür taraması, Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 7(2): 80-99. https://doi.org/ 10.32951/mufider.1426193
CR  - Koh, C. H. & Low, K. C. (2004). Going concern prediction using data mining techniques, Managerial Auditing Journal, 19(3): 462-476. doı: 10.1108/02686900410524436
CR  - Körpe, E. (2021). Dijital Dönüşüm ile yeni finans çaği ve gelecek yaklaşimlari, Uluslararası Bankacılık Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(2): 108-131. Doi: 10.52736/ubeyad. 985438
CR  - Malik, N., Tripathi: N., Kar, A. K., & Gupta: (2022). IMPACT of artificial intelligence on employees working in industry 4.0 led organizations, International Journal of Manpower, 43(2): 1-21. https://doi.org/10.1108/IJM-03-2021-0173/FULL/XML
CR  - Marşap, B., Kurt, G., & Uçma, T. (2012). Sürekli denetimin gerektirdiği iç denetim faaliyetleri açısından stratejik yönetim muhasebesinin gerekliliği, World of Accounting Science, 14(4): 1-18. https://er.knutd.edu.ua/bitstream /123456789/8165/1.PDF
CR  - Miller, T. (2019). Explanation in artificial intelligence: ınsights from the social sciences, Artificial İntelligence, 267: 1-38. https://doi.org/10.1016/j.artint.2018.07.007 0004-3702
CR  - Oktay, Ö. S., & Yüzer, T. V. (2024). Üretken yapay zekâ çağında uzamsal (mekânsal) bilgi işlem ve yenilikçi arayüz tasarımları, 4 rd ınternational conference on educational technology and online learning-ıcetol 15-17 May, 2024 Full Paper Proceedings. Anadolu University, Eskişehir, ss. 472-478.
CR  - Özden, M. (2024). Endüstri 4.0 akıllı havalimanı yapay zekâ uygulamalarının iş görenler üzerine etkilerine yönelik bir araştırma, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(25): 20-43. https://doi.org/10.58635/ ufuksbedergi.1490475
CR  - Özkoçak, V., & Kırık, A. M. (2023). Seçim ve propaganda süreçlerinde yapay zekâ, büyük veri ve algoritmaların etkisi: 14 mayıs 2023 Türkiye genel seçimleri örneği, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 12(3): 412-428. http://socialsciencesresearchjournal.com
CR  - Parasız, İ. (2011). Türkiye'de ve dünya'da bankacılık, Ezgi Kitabevi.
CR  - Perifanis, N. A., & Kitsios, F. (2023). Investigating the ınfluence of artificial ıntelligence on business value in the digital era of strategy: a literature review, Information, 14(2): 85. 1-42.
 https://doi.org/10.3390/ info14020085
CR  - Rimon, S. T. H. (2024). Leveraging artificial intelligence in business analytics for informed strategic Decision-Making: enhancing operational efficiency, market insights, and competitive advantage. Journal of Artificial Intelligence General science (JAIGS) ISSN: 3006-4023, 6(1), 600-624.
CR  - Qatawneh, A. M., Lutfi, A., & Al Barrak, T. (2024). Effect of artificial ıntelligence (AI) on financial decision-making: mediating role of financial technologies (Fin-Tech) , HighTech and Innovation Journal, 5(3): 759-773. doi: 10.28991/HIJ-2024-05-03-015
CR  - Sanchez-Cartas, J. M., & Katsamakas, E. (2022). Artificial intelligence, algorithmic competition and market structures, IEEE Access, 10: 10575-10584. Doı:10.1109/ACCESS.2022.314 4390
CR  - Shankar, A., Perumal, P., Subramanian, M., Ramu, N., Natesan, D., Kulkarni, V. R., & Stephan, T. (2024). An Intelligent Recommendation System in E-Commerce Using Ensemble Learning, Multimedia Tools and Applications, 83(16): 1-17. https://doi.org/10.1007/S11042-023-17415-1/TABLES/5
CR  - Slyozko, T., & Zahorodnya, N. (2016). The fourth industrial revolution: the present and future of accounting and the accounting profession, Polgari Szemle, 12(4–6): 498-505.
CR  - Stening, T. (2023, April 20). Is generative AI the way of the future? Expert explains new models, the need for human involvement, Techxplore. https://techxplore.com/news/2023-04-generative-ai-future-expert-human.html
CR  - Tekin, E., & Tekin, İ. Ç. (2024). Yönetim bilişim sistemlerinde güncel konular, 1. Baskı, Eğitim Yayınevi.
CR  - Tierno, P. (2024). Artificial ıntelligence and machine learning in financial services, April 3, 2024, Congressional Research Service. 1-27. https://www.congress.gov/crs_ external_products/ R/PDF/R47997/R47997.2.pdf
CR  - Topuzoğlu, T., & Tekin, İ. Ç. (2024). Türkiye finans sektöründe yapay zekâ etiği ve veri etiği, Firat University International Journal of Economics and Administrative Sciences, 8(2): 151-164. https://doi.org/10.61524/ fuuiibfdergi.1526411
CR  - Ünal, A., & Kılınç, İ. (2020). Yapay zekâ işletme yönetimi ilişkisi üzerine bir değerlendirme, Yönetim Bilişim Sistemleri Dergisi, 6(1): 51-78.
CR  - Vasarhelyi, M. A., Alles, M., Kuenkaikaew:, & Littley, J. (2012). The acceptance and adoption of continuous auditing by internal auditors: a micro analysis, International Journal of Accounting İnformation Systems, 13(3): 267-281. https://doi.org/10.1016/j.accinf.2012.06.011
CR  - Verma, S., Sharma, R., Deb, S., & Maitra, D. (2021). Artificial intelligence in marketing: systematic review and future research direction, International Journal of Information Management Data Insights, 1(1), 1-9. https:// doi.org/10.1016/j.jjimei.2020.100002
CR  - Von Krogh, G., Ben-Menahem: M., & Shrestha, Y. R. (2021). Artificial intelligence in strategizing: prospects and challenges, Future of Strategic Management, 625–646. DOI:10.1093/oso/ 9780190090883.003.0035
CR  - Williams, L. D. (2021). Concepts of digital economy and ındustry 4.0 in ıntelligent and information systems, International Journal of Intelligent Networks, 2: 122-129. https://doi.org/10.1016/j. ijin.2021.09.002
CR  - Yastıoğlu, S. (2023). Üretken yapay zekânın işletmelerde kullanımı: fırsatlar ve tehditler, yönetim bilişim sistemleri: İşletmelerde dijital dönüşüm yönetimi içinde, 1, Özgür Yayınları. doi:10.58830/ozgur.pub137.c1391
CR  - Yurttabir, A. (2022). Yapay zekâ modelleriyle finansal performans tahmini: BIST uygulaması, İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayını, info:eu-repo/semantics/openAccess.
CR  - Yücel, R. (2024). Dijital çağda muhasebe: dijitalleşme, enflasyon ve sürdürülebilirlik üzerine çalışmalar, Özgür Yayın-Dağıtım Co. Ltd. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub597
CR  - Yürük, M. F., & Ekşi, İ. H. (2019). Yapay zekâ yöntemleri ile işletmelerin finansal başarısızlığının tahmin edilmesi: bist imalat sektörü uygulaması, Mukaddime, 10(1): 393-422. https:// doi.org/10.19059/mukaddime.533151
CR  - Zeydan, İ. (2024). Yapay zekâ-pazarlama entegrasyonu: örnek uygulamalar, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 20, (ICMEB'24 Özel Sayı): 423-446. http://dx.doi.org/10.17130/ ijmeb.1486507
CR  - Zouari, G., & Abdelhedi, M. (2021). Customer satisfaction in the digital era: evidence from ıslamic banking, Journal of Innovation and Entrepreneurship, 10(1): 1-18. https://doi.org/10.1186/ s13731-021-00151-x
UR  - https://doi.org/10.33723/rs.1686371
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4816769
ER  -