@article{article_1687137, title={HİNDİSTAN’DA BİR TÜRK KOMUTAN BAYRAM HAN VE EDEBİ DERİNLİĞİ}, journal={Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi}, volume={13}, pages={341–353}, year={2025}, DOI={10.33692/avrasyad.1687137}, author={Karagözoğlu, Berna}, keywords={Bayram Khan, Emperor Akbar, India, Imperial Court, Indian Subcontinent}, abstract={Bu çalışma, XVI. yüzyıl Babür İmparatorluğu’nun önde gelen siyasi ve askeri simalarından biri olan Bayram Han’ın çok yönlü kişiliğini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın temel hedefi, onun yalnızca bir komutan ya da naip olarak değil; aynı zamanda dönemin diplomatik ilişkilerinde ve kültürel ortamda etkili bir entelektüel olarak değerlendirilmesidir. Özellikle Hümâyun’un vefatından sonra, Ekber Şah’ın çocuk yaşta tahta çıkmasıyla birlikte imparatorluğun karşılaştığı karmaşık siyasi ortamda Bayram Han’ın oynadığı rol önemli bir yer tutmaktadır. Bu araştırmada tarihsel kaynak analizi yöntemi benimsenmiş; Bayram Han’a atfedilen divan incelenerek özellikle Çağatay Türkçesiyle kaleme alınmış şiirleri üzerinden edebî çözümlemeler yapılmıştır. Ayrıca, onun hayatı ve edebî kimliğiyle ilgili anlatılar, dönemin olaylarını birinci elden aktaran Ekbernâme isimli kaynaktan ve çağdaş müelliflerin eserleri ışığında değerlendirilmiş ve çalışmanın temel kaynaklarını oluşturmuştur. Bu kaynaklardan yararlanılarak Bayram Han’ın saray içindeki etkisi ayrıntılı biçimde değerlendirilmiştir. Ayrıca, onun Türkçe ve Farsça edebi metinlere olan ilgisi ile saray kültürüne sağladığı katkılar da çalışmanın bir diğer boyutunu oluşturmaktadır.
Araştırmanın bulguları, Bayram Han’ın yalnızca bir savaşçı değil aynı zamanda Ekber Şah üzerindeki eğitici ve yönlendirici rolü onun sonraki dönemde uygulayacağı hoşgörü temelli devlet politikasının zeminini hazırlamıştır. Ayrıca, dinî ve mezhepsel farklılıklar karşısında gösterdiği ılımlı tavır, Babürlüler ’in çoğulcu yönetim anlayışına önemli katkı sağlamıştır. Bunun dışında Bayram Han’ın Çağatay Türkçesi’ni ustalıkla kullanarak şiirlerinde dil bakımından büyük bir zenginlik oluşturduğu görülmektedir. Bu dil, Orta Asya’nın edebi geleneklerinden beslenen geniş bir kelime dağarcığı ve ifade biçimleri sunmaktadır. Bayram Han’ın, bu dili etkin bir şekilde kullanarak şiirlerinde derin duygusal ve felsefi katmanlar yarattığı bunun yanında, şiirlerinde Farsçadan alınan kelimeler ve Arapça terimler kullanarak dilini daha da zenginleştirdiği görülmektedir.
Sonuç olarak, Bayram Han’ın Babür İmparatorluğu tarihi konumu yalnızca askeri başarılarla sınırlı kalmamakta; onun diplomasi, eğitim ve kültürel üretim alanlarındaki faaliyetleri de dönemin çok kültürlü yapısını anlamada son derece önemlidir.}, number={44}, publisher={Kürşat ÖNCÜL}