TY  - JOUR
T1  - Hemodiyaliz Hastalarında Hasta Aktiflik Düzeyi ve Konfor Düzeyi Arasındaki İlişki/The Relationship Between Patient Activity and Comfort Level in Hemodialysis Patients
TT  - The Relationship Between Patient Activity and Comfort Level in Hemodialysis Patients
AU  - Bilgiç, Şebnem
AU  - Şahin, İdil
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.47565/ndthdt.2025.110
JF  - Nefroloji Hemşireliği Dergisi
JO  - NefroHemDergi
PB  - Türk Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireleri Derneği
WT  - DergiPark
SN  - 2147-7728
SP  - 179
EP  - 190
VL  - 20
IS  - 3
LA  - tr
AB  - Amaç: Çalışma, hemodiyaliz tedavisi uygulanan hastalarda hasta aktiflik düzeyi ile konfor düzeyi arasındaki ilişkiyi belirlemek amacı ile gerçekleştirildi.Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tasarıma sahip bu araştırma, 15.01.2025-15.05.2025 tarihleri arasında bir üniversite hastanesinin hemodiyaliz ünitesinde yürütüldü. Araştırmaya 142 hasta katıldı. Veriler Kişisel Bilgi Formu, Hasta Aktiflik Düzeyi Ölçüm Aracı ve Hemodiyaliz Konfor Ölçeği kullanılarak toplandı. Verilerin analizinde tanımlayıcı ve karşılaştırmalı istatistikler, korelasyon analizleri kullanıldı.Bulgular: Katılımcıların %58,5’i erkek, %56,3’ü evli idi. Yaş ortalaması 45,97±13,01 yıl, diyaliz süresi ortalaması ise 22,57±28,44 ay idi. Hasta Aktiflik Düzeyi Ölçüm Aracı puan ortalaması 70,45±25,59; Hemodiyaliz Konfor Ölçeği toplam puan ortalaması 33,84±8,17 olarak saptandı. Konfor ölçeğinin “Rahatlama” ve “Üstesinden Gelme” alt boyut puan ortalamaları sırasıyla 10,69±3,04 ve 23,15±5,74 idi. Hasta aktiflik düzeyi ile konfor düzeyi arasında orta düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulundu (r=0,540, p<0,05).Sonuç: Araştırma bulguları, hemodiyaliz hastalarının aktiflik ve konfor düzeylerinin ortalamanın üzerinde olduğunu ve aktiflik düzeyi arttıkça konfor düzeyinin de arttığını göstermektedir. Bu doğrultuda, klinik bakımda hastaların aktifliklerini artıracak girişimlerin teşvik edilmesi, psiko-sosyal destek ve konforu yükseltici uygulamaların gerçekleştirilmesi, ayrıca eğitim ve danışmanlık hizmetleriyle bireylerin kendi bakım süreçlerine etkin katılımının sağlanması önerilmektedir.
KW  - Hasta Aktifliği;
KW  - Hemodiyaliz;
KW  - Hemşirelik;
KW  - Konfor
N2  - Aim: This study was conducted to determine the relationship between patient activation level and comfort level in patients undergoing hemodialysis treatment.Materials and Methods: This descriptive and correlational study was conducted between January15, 2025, and May 15, 2025, in the hemodialysis unit of a university hospital. A total of 142 patients participated in the study. Data were collected using the Personal Information Form, the Patient Activation Measure, and the Hemodialysis Comfort Scale. Descriptive and comparative statistics, and correlation analyses were used in the analysis of the data.Results: Among the participants, 58.5% were male and 56.3% were married. The mean age was 45.97±13.01 years, and the mean duration of dialysis was 22.57±28.44 months. The mean score of the Patient Activation Measure was 70.45±25.59, while the total mean score of the Hemodialysis Comfort Scale was 33.84±8.17. The mean scores of the “Relief” and “Coping” subscales of the comfort scale were 10.69±3.04 and 23.15±5.74, respectively. A statistically significant moderate positive correlation was observed betweenpatients’ activation levels and their comfort levels (r=0.540, p<0.05). In addition, significant differences were found between activation and comfort levels in relation to gender, education level, income level, employment status, perceived health status, and receiving support (p<0.05).Conclusion: The findings revealed that the activation and comfort levels of hemodialysis patients were above average, and as the activation level increased, the comfort level also increased. Inthis context, it is recommended that clinical practice promotes interventions aimed at enhancing patients’ activity levels, reinforces psycho-social support and comfort-oriented strategies, and facilitates patients’ active engagement in their own care processes through structured education and counseling.
CR  - 1. Aydemir T, Çetin Ş. Kronik hastalıklar ve psikososyal bakım. JAMER[Internet]. 2019[cited 2025 Apr 20];4(3):109-15. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/867753
CR  - 2. Özbek M, Erbaydar NP. Kronik böbrek hastalığının küresel yükünün incelenmesi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2024;9(3):354-65. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.1475552
CR  - 3. Süleymanlar G, Utaş C, Arinsoy T, Ateş K, Altun B, Altiparmak M.R ve ark. A population-based survey of Chronic REnal Disease In Turkey—the CREDIT study. Nephrology Dialysis Transplantation. 2011;26(6):1862-71. DOI: 10.1093/ndt/gfq656
CR  - 4. Karabey T, Karagözoğlu Ş. Hemodiyaliz sürecinde semptom yönetimi ve hemşirelik bakımı. TOGÜ Sağlık Bilimleri Dergisi[Internet]. 2021 [cited 2025 Apr 20];15(1):21-9. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2094151
CR  - 5. nefroloji.org.tr[Internet]. Türk Nefroloji Derneği. Türkiye böbrek hastalıkları kayıt sistemi. 2023[cited 2025 May 3]. Available from: https://nefroloji.org.tr/uploads/pdf/REGISTRY2023_web.pdf
CR  - 6. Ateş S, Özer Z. Hemodiyaliz hastalarında ağrı ve ağrı yönetimi. İZÜFBED[Internet]. 2020[cited 2025 Apr 10];2(1):1-7. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1171405
CR  - 7. Tuncay FÖ, Yapar S. Kronik hastalığı olan bireylerde hasta aktifliği ve hastalığa uyum. Instıtute of Health Sciences Journal. 2024;9(3):287-94. https://doi.org/10.51754/cusbed.1465857
CR  - 8. Zaimoğlu B.N, Özer Z. Kronik hastalığı olan bireylerde e-sağlık okuryazarlık ve hasta aktivasyon düzeylerinin incelenmesi. NefroHemDergi. 2023;18(1):12-21. https://doi.org/10.47565/ndthdt.2023.63
CR  - 9. Şahin CK, Doğan ES, Akan DD, Caydam OD, Pakyüz SÇ. Kronik hastalık yönetiminde bireyin aktif olmasını etkileyen faktörlerin incelenmesi. IDUHeS. 2023;6(1):35-51. https://doi.org/10.52538/iduhes.1145565
CR  - 10. Demir CA, Özer Z. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda semptom ve konfor ilişkisi. NefroHemDergi.. 2022;17(1):10-27. https://doi.org/10.47565/ndthdt.2022.49
CR  - 11. Sozluk.gov.tr [Internet]. Türk Dil Kurumu. Konfor. Türk Dil Kurumu Sözlük [cited 2025 May 3]. Available from: https://sozluk.gov.tr/
CR  - 12. Şahin PB, Rızalar S. Ameliyat geçiren hastalarda konfor düzeyi ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. HSP. 2018;5(3):404-13. doi: 10.17681/hsp.395018
CR  - 13. Yılmaz CK. Hastanede yatan kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan bireylerde dispne şiddeti ve genel konfor düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi. DEUHFED. 2020;13(4):222-30. https://doi.org/10.46483/deuhfed.677896
CR  - 14. Kolcaba KY, Kolcaba RJ. An analysis of the concept of comfort. J Adv Nurs. 1991;16(11):1301-10. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.1991.tb01558.x
CR  - 15. Güner SG, Köksal ZP, Durmuş Ş, Nural N. Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların konfor düzeyi ve etkileyen faktörler: Tanımlayıcı ve kesitsel çalışma: hemodiyaliz hastalarında konfor. Göbeklitepe Medical Science Journal. 2024;7(16):57-66. doi: 10.5281/zenodo.13895488
CR  - 16. Demir C. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda yaşanan semptomların ve konforun incelenmesi [dissertation]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü;2022.
CR  - 17. Koşar C. Hasta aktiflik düzeyi ölçüm aracının (Patient Activation Measure) Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması [dissertation]. İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü;2015.
CR  - 18. Orak NŞ, Pakyüz SÇ, Kartal A. Ölçek geliştirme çalışması: Hemodiyaliz hastalarında konfor. NefroHemDergi [Internet] .2017[cited 2025 Apr 10];12(2):68-77. Available from: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/330157
CR  - 19. Magadi W, Lightfoot CJ, Memory KE, Santhakumaran S, van der Veer SN, Thomas N, et al. Patient activation and its association with symptom burden and quality of life across the spectrum of chronic kidney disease stages in England. BMC Nephrol. 2022;23(1):45. https://doi.org/10.1186/s12882-022-02679-w
CR  - 20. Lightfoot CJ, Nair D, Bennett PN, Smith AC, Griffin AD, Warren M, et al. Patient activation: the cornerstone of effective self-management in chronic kidney disease?. Kidney Dialysis. 2022;2(1):91-105. https://doi.org/10.3390/kidneydial2010012
CR  - 21. Cukor D, Zelnick LR, Charytan DM, Shallcross AJ, Mehrotra R. Patient Activation Measure in dialysis-dependent patients in the United States. J Am Soc Nephrol. 2021;32(12):3017-9. doi:10.1681/ASN.2021030315
CR  - 22. Magnezi R, Glasser S. Psychometric properties of the Hebrew translation of the Patient Activation Measure (PAM-13). PLoS One. 2014;9(11):e113391. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0113391
CR  - 23. Rademakers J, Maindal HT, Steinsbekk A, Gensichen J, Brenk-Franz K, Hendriks M, et al. Patient activation in Europe: an international comparison of psychometric properties and patients’ scores on the short form Patient Activation Measure (PAM-13). BMC Health Serv Res. 2016;16(1):570. https://doi.org/10.1186/s12913-016-1828-1
CR  - 24. Blakemore A, Hann M, Howells K, Panagioti M, Sidaway M, Reeves D, et al. Patient activation in older people with long-term conditions and multimorbidity: correlates and change in a cohort study in the United Kingdom. BMC Health Serv Res. 2016;16(1):582. https://doi.org/10.1186/s12913-016-1843-2
CR  - 25. Tek S. Kanser hastalarında yas belirti ve distres düzeyinin hasta aktiflik düzeyi ile ilişkisinin incelenmesi [dissertation]. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü;2019.
CR  - 26. Alduran Ö. Kadınlarda meme kanseri tarama davranışı ve hasta aktiflik düzeyi [dissertation]. İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi;2021.
CR  - 27. Çiftci N, Yıldız M, Yıldırım Z. The relationship between satisfaction with life, dietary attitude, and comfort level in hemodialysis patients: Analysis with machine learning approach. Ther Apher Dial. 2024;28(5):716-26. https://doi.org/10.1111/1744-9987.14136
CR  - 28. İlter SM. Hemodiyaliz hastalarının özbakım gücü ve konfor düzeyleri arasındaki ilişki. Göbeklitepe Med Sci J [Internet]. 2025[cited 2025 Apr 22];8(19):25-32. Available from: https://gobeklitepejournal.com/index.php/pub/article/view/351
CR  - 29. Gülay T, Özdemir Eler Ç, Ökdem Ş, Akgün Çıtak E. Hemodiyaliz hastalarında konfor düzeyinin incelenmesi. HUHEMFAD.2020;7(2):122–9. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.763155
CR  - 30. Akça NK, Baykan S. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda ağrı ve konfor düzeyi arasındaki ilişki. NefroHemDergi. 2024;19(2):63–72. https://doi.org/10.47565/ndthdt.2024.83
CR  - 31. Özdemir Ö. Postdialysis fatigue and comfort levels of patients receiving hemodialysis treatment. SABAD. 2024;6(2):356-65. https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1439000
CR  - 32. Hussein WF, Bennett PN, Sun SJ, Reiterman M, Watson E, Farwell IM, et al. Patient activation among prevalent hemodialysis patients: An observational cross-sectional study. J Patient Exp. 2022;9. https://doi.org/10.1177/23743735221112220
CR  - 33. Estridge KM, Morris DL, Kolcaba K, Winkelman C. Comfort and fluid retention in adult patients receiving hemodialysis. Nephrol Nurs J [Internet]. 2018[cited 2025 Apr 20];45(1). Available from: https://research.ebsco.com/c/nyzrrj/viewer/pdf/ek4ncjmnxf
CR  - 34. Pelin M. Kronik hastalık yönetiminde hasta rolü, yaşam kalitesi ve tedaviye uyumun değerlendirilmesi [dissertation]. Sakarya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü;2017.
CR  - 35. Yanmış S, Mollaoğlu M. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda yaşam doyumu ve etkileyen faktörler. NefroHemDergi. 2021;16(3):115-23. https://doi.org/10.47565/ndthdt.2021.39
CR  - 36. Akça N, Sönmez S, Öke ,P Saygılı M. Hipertansiyon hastalarında hasta aktifliği ve tedaviye uyum düzeylerinin değerlendirilmesi . 2. Uluslararası 12. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi. 2018, Bodrum, 1768-78.
CR  - 37. Santos RC, Melo GAA, Silva RA, Silva FLB, Viana Júnior AB, Caetano JA. Relationship between the comfort level of chronic renal patients and sociodemographic and clinical variables. Rev Bras Enferm. 2020;73(Suppl 5):e20200085. https://doi.org/10.1590/0034-7167-2020-0085
CR  - 38. Mirmazhari R, Ghafourifard M, Sheikhalipour Z. Relationship between patient activation and self-efficacy among patients undergoing hemodialysis: a cross-sectional study. Ren Replace Ther. 2022;8(1):40. https://doi.org/10.1186/s41100-022-00431-6
CR  - 39. Şahin CK, Pakyüz SÇ, Çaydam ÖD. Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların sıvı kısıtlamasına uyumları ve hasta aktifliği arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi [Internet]. 2018[cited 2025. Apr20];2(3):126-37 Available from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/557386
CR  - 40. Ateş Kısaarslan F, Kacaroğlu Vicdan A. Hemodiyaliz hastalarında hastalığı kabul ile konfor düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi: ilişki arayıcı çalışma. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2024;16(2). DOI: 10.5336/nurses.2023-99932
CR  - 41. Bölükbaşı M. Geriatrik diyabetli bireylerde diyabet yükü ve aktiflik düzeylerinin belirlenmesi [dissertation]. Amasya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü;2022.
CR  - 42. Van Bulck L, Claes K, Dierickx K, Hellemans A, Jamar S, Smets S, et al. Patient and treatment characteristics associated with patient activation in patients undergoing hemodialysis: a cross-sectional study. BMC Nephrol. 2018;19:1-9. https://doi.org/10.1186/s12882-018-0917-2
CR  - 43. Türk HA, Kavradim ST. Comfort and patient activation in patients with myocardial infarction: a cross-sectional study. Appl Nurs Res. 2025;81:151890. https://doi.org/10.1016/j.apnr.2024.151890
CR  - 44. Demirel A, Ak ES. Beyin tümörü ameliyatı olan hastalarda konfor düzeyi ve konforu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Turk Norosir Derg. 2024;34(1):33-41. doi: 10.5137/1019-5157.TND.3244
CR  - 45. Güner A, Kumsar AK. Akciğer kanseri nedeniyle ameliyat olan hastalarda konfor düzeyi ve konforu etkileyen faktörler. Online Turkish J Health Sci. 2021;6(2):155-62. https://doi.org/10.26453/otjhs.763680
CR  - 46. Gleason KT, Tanner EK, Boyd CM, Saczynski JS, Szanton SL. Factors associated with patient activation in an older adult population with functional difficulties. Patient Educ Couns. 2016;99(8):1421-6. https://doi.org/10.1016/j.pec.2016.03.011
CR  - 47. Freire SDML, Silva RA, Melo GAA, Aguiar LL, Caetano JÁ, Santiago JCDS. Meaning and dimensionality of state of comfort in patients with chronic hemodialysis kidney disease. Texto Contexto Enferm. 2021;30:e20200037. https://doi.org/10.1590/1980-265XTCE-2020-0037
UR  - https://doi.org/10.47565/ndthdt.2025.110
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4836449
ER  -