TY  - JOUR
T1  - Exploring the Relationship Between Artificial Intelligence and Religion on YouTube Narratives
TT  - Yapay Zekâ ve Din İlişkisini YouTube Anlatılarında Keşfetmek
AU  - Ergen, Yunus
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.18094/josc.1697087
JF  - Selçuk İletişim
JO  - JOSC
PB  - Selcuk University
WT  - DergiPark
SN  - 2148-2942
SP  - 693
EP  - 716
VL  - 18
IS  - 2
LA  - en
AB  - The relationship between artificial intelligence (AI) and religion has emerged as a significant area of research that has developed rapidly in recent years. In particular, generative AI (GenAI) technologies offer new perspectives on the creation and discussion of religious content while also raising novel questions and challenges at the intersection of religion and digital technology. This study examines how the relationship between AI and religion is reflected in the narratives of religious communities and how these narratives are received by audiences. To this end, it analyzes a YouTube video created using AI by Sözler Köşkü, one of Türkiye’s leading religious digital creatives (RDCs). This study employs qualitative case study design and collects data through document analysis. Both the video and audience comments were examined using descriptive analysis. The findings shed light on various dimensions of the AI–religion relationship and identify the thematic focal points of the religious narrative. In a representative dialogue with ChatGPT, AI is anthropomorphized and positioned as an interlocutor in matters of faith, serving to rationalize and scientize the religious arguments presented. The narrative was reinforced with humor and tailored to engage the audiences. Audience comments suggest that religious digital content created with the aid of GenAI can be interpreted through a multivocal and layered framework. This study reveals that AI has transformed into a discourse-forming and interactive-organizing actor in the creation of religious digital content.
KW  - ChatGPT
KW  - Digital religion
KW  - Religious digital creatives (RDCs)
KW  - Generative artificial intelligence (GenAI)
KW  - YouTube
N2  - Yapay zekâ ve din ilişkisi, son yıllarda hızla gelişen önemli bir araştırma sahasına evrilmiştir. Özellikle üretken yapay zekâ teknolojileri, dini içeriklerin üretiminde ve dini tartışmaların şekillenmesinde yeni perspektifler sunarken, din ile dijital teknolojilerin kesişiminde yeni soru ve sorunları da ortaya çıkarmaktadır. Mezkûr ilişki, dinlerin dijital teknolojilere uyumunu görmek ve yapay zekânın dini deneyimleri nasıl dönüştürdüğünü anlamak açısından son derece önemlidir. Bu araştırma, Türkiye’deki en büyük dini dijital içerik üreticilerinden biri olan Sözler Köşkü’nün yapay zekâ kullanarak ürettiği YouTube videosunu incelemek suretiyle, yapay zekâ-din ilişkisinin dini topluluk anlatılarına nasıl yansıdığını ve bu anlatıların izleyiciler/takipçiler tarafından nasıl karşılandığını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Nitel durum çalışması deseniyle gerçekleştirilen araştırmanın verileri, doküman incelemesi tekniğiyle toplanmıştır. Bu çerçevede, Sözler Köşkü’nün metin tabanlı üretken yapay zekâ araçlarından ChatGPT’yi kullanarak ürettiği YouTube videosu ve bu videoya ait yorumlar betimsel analize tabi tutulmuştur. Sonuçlar, yapay zekâ ve din ilişkisinin farklı veçhelerine ışık tutarken, dini anlatının tematik odaklarını da ortaya koymaktadır. ChatGPT ile yürütülen temsili diyalogda yapay zekâ, insanileştirilerek inancın muhatabı sayılmış, ileri sürülen dini argümanların rasyonelleştirilmesi ve bilimleştirilmesinde kullanılmıştır. Dini anlatı, izleyici etkileşimi gözetilerek mizahi üslupla kuvvetlendirilmiştir. Videoya yapılan yorumlar ise üretken yapay zekâ desteğiyle oluşturulan dini dijital içeriğin çok sesli bir katmanda şekillendiğine işaret etmektedir. Araştırma yapay zekânın dini dijital içerik üretiminde söylem kurucu ve etkileşim düzenleyici bir aktöre dönüştüğünü ortaya koymaktadır.
CR  - Alegre, S. (2024). Human rights, robot wrongs: Being human in the age of AI. Atlantic Books.
CR  - Ali, M. S. M., Wasel, K. Z. A., & Abdelhamid, A. M. M. (2024). Generative AI and media content creation: Investigating the factors shaping user acceptance in the Arab gulf states. Journalism and Media, 5(4), Article 4. https://doi.org/10.3390/journalmedia5040101
CR  - Barlow, J., & Holt, L. (2024). Attention (to virtuosity) is all you need: Religious studies pedagogy and generative AI. Religions, 15(9), Article 9. https://doi.org/10.3390/rel15091059
CR  - Campbell, H. A. (2021). Digital creatives and the rethinking of religious authority. Routledge.
CR  - Campbell, H. A., & Cheong, P. H. (2023). Thinking tools for AI, religion & culture. Digital Religion Publications. https://hdl.handle.net/1969.1/198190
CR  - Çelebioğlu, E. (2022). Muslim YouTubers in Turkey and the authoritarian male gaze on YouTube. Religions, 13(4), 318. https://doi.org/10.3390/rel13040318
CR  - Cheok, A. D., Edirisinghe, C., & Shrestha, M. L. (2024). The rise of machines: Future of work in the age of AI. CRC Press.
CR  - Cheong, P. H. (2020). Robots, religion and communication: Rethinking piety, practices and pedagogy in the era of artificial intelligence. In Relig. In the Age of Digit.: From New Media to Spirit. Mach. (pp. 86–96). Taylor and Francis; Scopus. https://www.scopus.com/inward/record.uri?eid=2-s2.0-85096606627&partnerID=40&md5=d9c44f392ce2f165c5d67a8c982b9bcd
CR  - Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Siyasal Kitabevi.
CR  - Dagan, I. (2024). Trans-belief: Developing artificial intelligence NLP model capable of religious-belief-like cognitive processes for expected enhanced cognitive ability. Religions, 15(6), Article 6. https://doi.org/10.3390/rel15060655
CR  - Daugherty, P. R., & Wilson, H. J. (2018). Human + machine: Reimagining work in the age of AI. Harvard Business Press.
CR  - Düzcan, Ş. (2020). Popüler kültür bağlamında sosyal medya ve din: Sözler Köşkü örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Ergen, Y. (2023). Dijital minber kutsal otorite -Postmodern dijital kültürde din-. NEU Press.
CR  - Ergen, Y. (2024). Religious digital creatives in Türkiye: A research on the axis of algorithmic authority. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 46, 23–44. https://doi.org/10.17829/turcom.1488194
CR  - Faizin, N., Maarif ,A. Samsul, & and Hanafi, Y. (2025). Considering religious moderation in Islamic law through AI ChatGPT and Bahsul Masail of Nahdlatul Ulama. Law, Innovation and Technology, 17(1), 271–288. https://doi.org/10.1080/17579961.2025.2469351
CR  - Feuerriegel, S., Hartmann, J., Janiesch, C., & Zschech, P. (2024). Generative AI. Business & Information Systems Engineering, 66(1), 111–126. https://doi.org/10.1007/s12599-023-00834-7
CR  - Fuchs, K. (2023). Exploring the opportunities and challenges of NLP models in higher education: Is Chat GPT a blessing or a curse? Frontiers in Education, 8. https://doi.org/10.3389/feduc.2023.1166682
CR  - Gruchoła, M., Sławek-Czochra, M., & Zieliński, R. (2024). Artificial intelligence as a tool supporting prayer practices. Religions, 15(3), Article 3. https://doi.org/10.3390/rel15030271
CR  - Güler, A., Halıcıoğlu, M. B., & Taşğın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
CR  - Hua, Y., Niu, S., Cai, J., Chilton, L. B., Heuer, H., & Wohn, D. Y. (2024). Generative AI in user-generated content. Extended Abstracts of the CHI Conference on Human Factors in Computing Systems, 1–7. https://doi.org/10.1145/3613905.3636315
CR  - Ignatowski, G., Sułkowski, Ł., Przybyszewski, K., & Seliga, R. (2024). Attitudes of catholic clergies to the application of ChatGPT in unite religious communities. Religions, 15(8), Article 8. https://doi.org/10.3390/rel15080980
CR  - Janesick, V. J. (2015). Peer debriefing. In The Blackwell encyclopedia of sociology. John Wiley & Sons. https://doi.org/10.1002/9781405165518.wbeosp014.pub2
CR  - Kaya, Y., & Eliyatkin, E. (2024). Din eğitiminde içerik oluşturma ve kişiselleştirilmiş öğrenme aracı olarak ChatGPT. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 24(3), 615–646. https://doi.org/10.33415/daad.1582922
CR  - Kemp, S. (2025, March 3). Digital 2025: Turkey. DataReportal – Global Digital Insights. https://datareportal.com/reports/digital-2025-turkey
CR  - Kissinger, H. A., Schmidt, E., & Huttenlocher, D. (2021). The age of A.I.: And our human future. Little, Brown.
CR  - Kızılgeçit, M., Çinici, M., & Okan, N. (2023). Yapay zekâ sohbet robotu ChatGPT ile inanç- inançsızlık, doğal afet ve ölüm konuları üzerine nitel bir araştırma: Din ve maneviyatın psikolojik sağlığa etkileri. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 137–172. https://doi.org/10.31463/aicusbed.1275061
CR  - Krakowski, S. (2025). Human-AI agency in the age of generative AI. Information and Organization, 35(1), 100560. https://doi.org/10.1016/j.infoandorg.2025.100560
CR  - Kubaisi, A., & Hamdan, A. A. S. (2024). Ethics of artificial intelligence a purposeful and foundational study in light of the sunnah of prophet Muhammad. Religions, 15(11), Article 11. https://doi.org/10.3390/rel15111300
CR  - Kuckartz, U. (2014). Qualitative text analysis: A guide to methods, practice & using software. SAGE Publications Ltd. https://doi.org/10.4135/9781446288719
CR  - Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Trans.). Nobel Akademik Yayıncılık.
CR  - Nah, F. F.-H., Zheng, R., Cai, J., Siau, K., & Chen, L. (2023). Generative AI and ChatGPT: Applications, challenges, and AI-human collaboration. Journal of Information Technology Case and Application Research. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15228053.2023.2233814
CR  - Neuman, W. L. (2020). Toplumsal araştırma yöntemleri -Nicel ve nitel yaklaşımlar- (8th ed., Vol. 2). Siyasal Kitabevi.
CR  - Niam, M. F. (2024). Does artificial intelligence go beyond the limits of religious authority? An ethical review on IslamGPT. Al’Adalah, 27(1), Article 1. https://doi.org/10.35719/aladalah.v27i1.477
CR  - Obrenovic, B., Gu, X., Wang, G., Godinic, D., & Jakhongirov, I. (2025). Generative AI and human–robot interaction: Implications and future agenda for business, society and ethics. AI & SOCIETY, 40(2), 677–690. https://doi.org/10.1007/s00146-024-01889-0
CR  - Özçelik, F. (2025). Derin öğrenme ve büyük dil modellerinin dini ve felsefi etkileri. In M. Bulgen (Ed.), Yapay zeka ve din (pp. 44–78). Timaş Akademi.
CR  - Reed, R. (2021). A.I. in religion, a.i. For religion, a.i. And religion: Towards a theory of religious studies and artificial intelligence. Religions, 12(6). Scopus. https://doi.org/10.3390/rel12060401
CR  - Saldaña, J. (2019). Nitel araştırmacılar için kodlama el kitabı. Pegem Akademi.
CR  - Sarrion, E. (2023). Exploring the power of ChatGPT: Applications, techniques, and implications. Apress.
CR  - Scott, D. (2023). Faith in the age of AI: Christianity through the looking glass of artificial intelligence. Eleison Press.
CR  - Singh, P. D. (2024). GenAI and religion: Creation, agency, and meaning (SSRN Scholarly Paper No. 4959060). Social Science Research Network. https://doi.org/10.2139/ssrn.4959060
CR  - Singha, S., & Singha, R. (2024). Revolutionizing content creation and curriculum development through generative AI. In Transforming education with generative AI: Prompt engineering and synthetic content creation (pp. 261–280). IGI Global Scientific Publishing. https://doi.org/10.4018/979-8-3693-1351-0.ch013
CR  - Singler, B. (2020). The AI creation meme: A case study of the new visibility of religion in artificial intelligence discourse. Religions, 11(5), Article 5. https://doi.org/10.3390/rel11050253
CR  - Sözler Köşkü (Director). (2023a, April 10). Yapay Zeka ChatGPT İle Ateizm Tartışması! - Budizm, Hristiyanlık, Deizmin Zor Sorularını Sordu! [Video recording]. https://www.youtube.com/watch?v=qIQ3w3z-De8
CR  - Sözler Köşkü (Director). (2023b, June 27). Yapay Zeka Peygamberimizi Çizecek mi Diye Kontrol Ettik! Midjourney ve ChatGPT l Sözler Köşkü [Video recording]. https://www.youtube.com/watch?v=lFohVtbnaNM
CR  - Sözler Köşkü (Director). (2023c, August 4). Yapay Zeka Kıyamet Gününü Canlandırdı! Şaşıracaksınız! Midjourney ve ChatGPT [Video recording]. https://www.youtube.com/watch?v=gZpY477QyD0
CR  - Sözler Köşkü (Director). (2024, May 17). “Aramızda Kopya İnsan Var!” Yapay Zeka Öyle Bir Noktaya Gelecek Ki! - Sözler Köşkü [Video recording]. https://www.youtube.com/watch?v=N5A4g55Ohpc
CR  - Sözler Köşkü (Director). (2025, February 25). Dünyanın İlk Yapay Zekâlı Siyer Serisi—Resmi Fragman—EY RESUL [Video recording]. https://www.youtube.com/watch?v=xYAUV9lTWo8
CR  - Spall, S. (1998). Peer Debriefing in Qualitative Research: Emerging Operational Models. Qualitative Inquiry, 4(2), 280–292. https://doi.org/10.1177/107780049800400208
CR  - Stake, R. E. (1995). The art of case study research. SAGE.
CR  - Swargiary, K. (2024). Sacred codes: Artificial intelligence and the creation of religious texts. ERA, US.
CR  - Tegmark, M. (2018). Life 3.0: Being human in the age of artificial intelligence. Penguin Books.
CR  - Thacker, J. (2020). The age of AI: Artificial intelligence and the future of humanity. HarperChristian + ORM.
CR  - Tsuria, R., & Tsuria, Y. (2024). Artificial intelligence’s understanding of religion: Investigating the moralistic approaches presented by generative artificial intelligence tools. Religions, 15(3), Article 3. https://doi.org/10.3390/rel15030375
CR  - Turing, A. M. (1950). Computing machinery and intelligence. Mind, 236, 433–460. https://doi.org/10.1093/mind/LIX.236.433
CR  - Umbrello, S. (2023). The intersection of Bernard Lonergan’s critical realism, the common good, and artificial intelligence in modern religious practices. Religions, 14(12), Article 12. https://doi.org/10.3390/rel14121536
CR  - Umut, T. N. (2025). İlahiyat çalışmalarında üretken yapay zeka: Potansiyel kullanım alanları ve etik boyutları. In M. Bulgen (Ed.), Yapay zeka ve İslam (pp. 130–152). Timaş Akademi.
CR  - Wahid, R., Mero, J., & Ritala, P. (2023). Editorial: Written by ChatGPT, illustrated by Midjourney: generative AI for content marketing. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, 35(8), 1813–1822. https://doi.org/10.1108/APJML-10-2023-994
CR  - Yin, R. K. (2017). Case study research and applications: Design and methods (6th ed.). SAGE Publications.
CR  - Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (2nd ed.). Seçkin Yayıncılık.
UR  - https://doi.org/10.18094/josc.1697087
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4860051
ER  -