@article{article_1697411, title={YÖK TEZ VERİ TABANINDA YER ALAN GÜVENLİK PERFORMANSI KONULU TEZLERİN ANALİZİ: META BİR DEĞERLENDİRME}, journal={Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi}, volume={9}, pages={27–42}, year={2025}, DOI={10.61524/fuuiibfdergi.1697411}, author={Aksoy, Müjde and Bertan, Beyza and Kara, Erhan}, keywords={Law No. 6331 on Occupational Health and Safety, Safety Performance, Systematic Literature Review, YÖK Thesis Center, Safety Culture and Climate}, abstract={Bu çalışma, Türkiye’de güvenlik performansı literatürünün gelişim dinamiklerini ortaya koymak amacıyla Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Tez veri tabanında indekslenen lisansüstü tezlerin sistematik literatür taraması ve meta değerlendirmesini gerçekleştirmektedir. Çalışma; literatürdeki gelişim dinamiklerini ortaya çıkarmak, tezlerdeki metodolojik çeşitlilik, tematik dağılım ve sektörel odakları kritik değerlendirmeye tabi tutmak, uluslararası standartlarla karşılaştırarak boşlukları ve zayıf yönleri belirlemekle birlikte gelecek araştırmalar için yol haritası oluşturmayı amaçlamaktadır. Araştırma, YÖK tez veri tabanı kapsamında güvenlik performansı konusunda yapılmış ilk sistematik değerlendirme olması açısından önem taşımaktadır. Araştırma kapsamında, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle (2012) sonrası dönemde hızla üretilen akademik çıktılar, metodolojik çeşitlilik (nicel/nitel/karma yöntemler), kuramsal çerçeveler, yazıldığı yıllar ve uygulama noktaları açısından kritik bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Güvenlik performansını konu edinen tezlerin meta değerlendirmesi için betimsel içerik analizi yöntemi kullanılmış, tezler sistematik bir şekilde sınıflandırılmış ve yorumlanmış, ana temalar ve kalıplar ortaya çıkarılmıştır. Analiz bulguları, güvenlik performansı ile ilişkili tezlerin tematik dağılımında güvenlik kültürü (30%) ve güvenlik iklimi (%30) ile doğrudan sistemlerin güvenliği (%20) gibi konuların öne çıktığını göstermiştir. Metodoloji bağlamında ise çalışmaların %95’inin nicel araştırma desenlerini benimsediği, karma yöntem kullanım oranının yalnızca %5 ile sınırlı kaldığı tespit edilmiştir. Nitel araştırma yaklaşımı ise tek başına hiçbir tezde tercih edilmemiştir. Sektörel dağılıma yönelik bulgularda ise imalat, ulaşım, telekominikasyon, maden, inşaat, sağlık ve enerji sektörlerinde güvenlik performansına ilişkin çalışmaların yoğunluğu dikkat çekmektedir. Ancak uluslararası literatürle karşılaştırıldığında, tez çalışmalarının sektörel detaylarda bazı tematik ve metodolojik eksiklikler içerdiği görülmektedir. Teknolojik yeniliklerin sınırlı bir şekilde ele alınması, kültürel bağlamın yeterince irdelenmemesi ve uluslararası karşılaştırmalara yeterince yer verilmemesi gibi zayıf yönler, bu çalışmaların geliştirilmesi gereken noktalarını işaret etmektedir. Analiz bulguları, güvenlik performansı ile ilişkili tezlerin tematik dağılımında güvenlik kültürü (30%) ve güvenlik iklimi (%30) ile doğrudan sistemlerin güvenliği (%20) gibi konuların öne çıktığını göstermektedir. Metodoloji bağlamında ise çalışmaların %95’inin nicel araştırma desenlerini benimsediği, bununla birlikte karma yöntem kullanım oranının yalnızca %5 ile sınırlı kaldığı tespit edilmiştir. Nitel araştırma yaklaşımı ise tek başına hiçbir tezde tercih edilmemiştir. Araştırmada ele alınan tezlerin sektörel anlamda dağılımına yönelik bulgularda ise imalat, ulaşım, telekominikasyon, maden, inşaat, sağlık ve enerji sektörlerinde güvenlik performansına ilişkin çalışmaların yoğunluğu dikkat çekmektedir. Meta değerlendirme sonucu bu araştırma, güvenlik performansı üzerine yapılan lisansüstü çalışmaların, hem sektörel bağlamda derinlemesine analizler sunduğunu hem de teorik çerçevelerle uyumlu pratik öneriler geliştirdiğini tespit etmiştir. Bu çalışmaların güçlü yönleri, özellikle sektörel bağlamda detaylı analizler yapması, geniş bir metodolojik çeşitlilik sunması ve uygulamalı öneriler geliştirmesiyle öne çıkmaktadır. Ancak uluslararası literatürle karşılaştırıldığında, tez çalışmalarının sektörel detaylarda bazı tematik ve metodolojik eksiklikler içerdiği görülmektedir. Teknolojik yeniliklerin sınırlı bir şekilde ele alınması, kültürel bağlamın yeterince irdelenmemesi ve uluslararası karşılaştırmalara yeterince yer verilmemesi gibi zayıf yönler, bu çalışmaların geliştirilmesi gereken noktalarını işaret etmektedir.}, number={1}, publisher={Fırat University}