@article{article_1704390, title={Yapay Zekânın Akademik Yayın Hakemliğindeki Rolü Üzerine Epistemik ve Etik Bir Sorgulama}, journal={Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi}, volume={24}, pages={761–783}, year={2025}, DOI={10.20981/kaygi.1704390}, author={Gözütok, Tarık Tuna}, keywords={Artificial Intelligence, Academic Peer Review, Epistemic Authority, Scientific Ethics}, abstract={Teknolojik gelişimi gün geçtikçe artan yapay zekâ araçlarının kullanım alanları da benzer bir şekilde artmaktadır. Bu bağlamda eğitim-öğretim faaliyetleri başta olmak üzere üniversitelerde ve akademik çalışmalarda yapay zekâ hem bir araştırma nesne olarak hem de araştırmalara yardımcı olan bir araç olarak gündeme gelmeye başlamıştır. Akademik yayınların üretilmesi ve değerlendirilmesi süreçlerinde yapay zekânın rolü henüz netleşmemiştir. Bu çalışmada akademik yayınlarda yapay zekâ araçlarının hakemlik süreçlerine etkileri genel hatlarıyla ele alınmaktadır. Hakemlik, bilimsel bilginin güvenilirliğini sağlayan, insan merkezli değerlendirme süreçlerine dayanan tarihsel bir denetim mekanizması olarak ortaya çıkmıştır. Ancak son yıllarda yapay zekâ destekli uygulamaların bu kurumsallaşmış yapının işlevsel, etik ve epistemik boyutlarında dönüşümlere yol açtığı gözlemlenmiştir. Bu dönüşüm, bilimsel değerlendirmenin öznesi, otoritesi ve meşruiyeti konusunda temel soruları da beraberinde getirmiştir. Makale, hakemlik kurumunun tarihsel gelişimini ve epistemik otorite kavramı ile ilişkisini irdelemekte; yapay zekâ sistemlerinin hakemlik sürecinde üstlenebileceği teknik rolleri ve potansiyel sınırlılıklarını tartışmaktadır. Yapay zekâ araçlarının hakem önerme, dilsel iyileştirme, biçimsel tutarlılık denetimi ve rapor özetleme gibi görevlerde süreç verimliliğini artırabileceği; ancak bağlamsal sezgi, etik muhakeme ve yaratıcı değerlendirme gibi niteliklerde insan hakemlerin yerini tutamayacağı vurgulanmıştır. Ayrıca yapay zekânın karar alma mekanizmalarına dâhil edilmesinin, değerlendirme süreçlerinde şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerini zayıflatabileceği ifade edilmiştir. Yapay zekânın bilimsel değerlendirme süreçlerine katkı sağlayabilmesi, onun değerlendirme sürecinin merkezine değil, çevresine yerleştirilmesi ile mümkün olacaktır. Nihai kararlar ve epistemik otorite, hâlâ insan hakemliğinin sorumluluğunda olmalıdır. Bu bağlamda, yapay zekânın sunduğu olanakların, bilimsel bütünlüğü gözeten, etik ve denetimli bir çerçevede değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.}, number={2}, publisher={Bursa Uludağ University}