TY  - JOUR
T1  - GAZAVÂT-I HAYREDDİN PAŞA ADLI ESERDE (vr. 1b-200a) GEÇEN ASKERLİK VE SAVAŞ TERİMLERİ
TT  - MILITARY AND WAR TERMS IN THE WORK NAMED GAZAVÂT-I HAYREDDİN PASHA (vr. 1b-200a)
AU  - Ceylan Erten, Sevde Nur
AU  - Şen, Mesut
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
JF  - Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür Sanat Mimarlık Dergisi
JO  - HARS AKADEMİ
PB  - Hatem TÜRK
WT  - DergiPark
SN  - 2636-8730
SP  - 26
EP  - 43
VL  - 8
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Gaza kelimesi ilk anlamıyla ‘savaşa gitmek, savaşmak’ anlamına gelmektedir. Zaman içinde Müslümanlar, İslam’ı koruma ve yayma gayesiyle gayrimüslimlere karşı yürüttükleri savaşları ‘gaza’ olarak adlandırmışlardır. Bu savaşları konu alan ve bu mücadeleleri destansı bir üslupla anlatan eserlere gazaname ya da daha yaygın adıyla gazavatname denilmektedir. Gazavatnameler, kahramanlıkları öne çıkarırken aynı zamanda dönemin dinî, kültürel ve siyasi anlayışını da yansıtır. Bu yönüyle hem tarihî bir belge hem de edebî bir anlatı niteliğindedir. Eski Türkiye Türkçesiyle kaleme alınmış olan Gazavât-ı Hayreddin Paşa önemli bir gazavatname örneğidir. Eser, Osmanlı denizciliğinin önde gelen isimlerinden biri olan Barbaros Hayreddin Paşa ile kardeşi Oruç Reis’in hayatını ve savaşlarını konu edinir. Bu çalışmada, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü 2639 numarada kayıtlı olan Gazavât-ı Hayreddin Paşa adlı eserin 1b-200a yaprakları arasında kaleme alınmış mücadelelerin anlatımında kullanılan askerlik ve savaş terimleri incelenmiş ve bu terimlerle ilgili metinden örnekler verilmiştir. Terimlerin tespitinde doküman analizi yöntemi kullanılmış, Türk Dil Kurumu Sözlüğü, Kubbealtı Lugatı, Steingass’ın Farsça-İngilizce Sözlüğü ve The Lingua Franca in the Levant Turkish Nautical Terms of Italian and Greek Origin sözlüğünden söz konusu terimlerin anlamları elde edilmiştir.
KW  - Gazavât-ı Hayreddin Paşa
KW  - gazavatname
KW  - askerlik ve savaş terimleri
KW  - Eski Türkiye Türkçesi.
N2  - The word ghaza originally meant ‘to go to war, to fight’. Over time, Muslims called the wars they waged against non-Muslims with the aim of protecting and spreading Islam ‘gaza’. Works that deal with these wars and narrate these struggles in an epic style are called ghazaname or, more commonly, ghazavatname. Ghazavatnames highlight heroism while also reflecting the religious, cultural and political understanding of the period. In this respect, they are both a historical document and a literary narrative. Gazavât-ı Hayreddin Pasha, written in Old Anatolian Turkish, is an important example of ghazavatname. The work covers the life and wars of Barbaros Hayreddin Pasha, one of the leading figures in Ottoman seafaring, and his brother Oruç Reis. In this study, the terms military service and war used in the description of the struggles written between pages 1b-200a of the work named Gazavât-ı Hayreddin Pasha, registered at Istanbul University Library Turkish Manuscripts Department number 2639, were examined and examples of these terms were given from the text. Document analysis method was used to determine the terms, and the meanings of the terms in question were obtained from the Turkish Language Association Dictionary, Kubbealtı Dictionary, A Comprehensive Persian-English Dictionary and The Lingua Franca in the Levant Turkish Nautical Terms of Italian and Greek Origin.
CR  - Ayverdi, İlhan (2009). Kubbealtı Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
CR  - Devellioğlu, Ferit (2010). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
CR  - Ergin, Muharrem (2002). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım Yayım Tanıtım.
CR  - Galotta, Aldo (1996). “Gazavât-ı Hayreddin Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopesi (C. 13). İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi.
CR  - Güncel Türkçe Sözlük, Erişim 10 Mart 2025, http://sozluk.gov.tr
CR  - Kahane, Henry; Tietze, Andreas. (1988). The Lingua Franca in The Levant Turkish Nautical Terms of Italian and Greek Origin. İstanbul: ABC Kitabevi Yayın ve Dağıtım.
CR  - Levend, Agah Sırrı (1973). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: TTK Yayınları.
CR  - Levend, Agah Sırrı (2000). Gazavat-nameler ve Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavatnamesi. Ankara: TTK Yayınları.
CR  - Redhouse (2005). J. W. Turkish and English Lexicon. İstanbul: Çağrı Yayınları.
CR  - Steingass, F. (2005). A Comprehensive Persian-English Dictionary. İstanbul: Çağrı Yayınları.
CR  - Şen, Mesut (2019). Türk Dilinin Dünü ve Bugünü. İstanbul: Post Yayınları.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/hars/issue//1706349
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4901957
ER  -