TY  - JOUR
T1  - Türkçe Öğretmeni Adaylarının Metin Oluşturma Deneyimlerine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi
TT  - An Investigation into Pre-service Turkish Language Teachers’ Opinions about Their Text Composition Experiences
AU  - Ömeroğlu, Ali Ferhat
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.31464/jlere.1714826
JF  - Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi
JO  - JLERE
PB  - Hakan ÜLPER
WT  - DergiPark
SN  - 2149-5602
SP  - 643
EP  - 663
VL  - 11
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Metin oluşturma, bireyler için zor ve deneyim gerektiren bir süreçtir. Geleceğin öğretmenlerinin bu süreçteki bilgi ve becerilere sahip olmaları beklenmektedir. Bu çalışma; Türkçe öğretmeni adaylarının metin oluşturma deneyimlerine yönelik görüşlerini sıklık, amaç, yeterli olma, yazma süreci, yazma tarzı ve öğretmenlik mesleği açısından incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan olgu bilimi (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. 18 katılımcıdan oluşan çalışma grubunda veriler, açık ve kapalı uçlu sorulardan elde edilen yanıtlar doğrultusunda çözümlenmiştir. Öğretmen adaylarının metin oluşturma sıklığında bazen ve nadiren seçeneklerine daha fazla yöneldikleri ve bu görevi gerçekleştirmede kişisel amaçları dikkate aldıkları tespit edilmiştir. Katılımcıların yarısından fazlasının metin oluşturmada kendilerini kısmen yeterli buldukları ve yazma süreci açısından en çok planlama aşamasında zorlandıkları gözlenmiştir. Metin oluştururken dijital ortamda yazmanın elle yazmaya göre daha fazla kullanıldığı görülse de her iki yazma tarzının birbirine yakın sayıda tercih edildiği ortaya çıkmıştır. Ayrıca katılımcıların metin oluşturmayı kendi meslekleri açısından önemli buldukları belirlenmiştir. Tüm değerlendirmelerden hareketle Türkçe öğretmeni adaylarının metin oluşturmaya yönelik deneyimlerinin artırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
KW  - metin oluşturma
KW  - öğretmen adayları
KW  - yazma eğitimi
KW  - yazma süreci
KW  - yazma tarzı
N2  - Text composition is a challenging and experience-dependent endeavor. Pre-service teachers are expected to possess the necessary knowledge and skills. This study examined pre-service Turkish language teachers' opinions about their text composition experiences in terms of frequency, purpose, proficiency, the writing process, writing modes, and relevance to their teaching profession. This qualitative study employed a phenomenological design. The study group comprised 18 participants, and data were analyzed based on responses to both open-ended and closed-ended questions. Findings regarding composition frequency indicated a tendency to select “sometimes” and “rarely” and a personal purpose for engaging in writing. Most participants considered themselves partially proficient in text composition, with many reporting the most difficulty during the planning stage of the writing process. Although digital writing was favored over handwriting, the preference rates for both writing modes were relatively close. Participants regarded text composition as significant for their professional practice. In light of the findings, it was concluded that pre-service Turkish language teachers’ composition competencies need to be further enhanced.
CR  - Arıcı, B. (2021). Öğretmen adaylarının yazılı anlatım hataları. Temel Eğitim, 3(2), 42–50. https://doi.org/10.52105/temelegitim.3.2.4
CR  - Bağcı, H. ve Baz, D. (2018). Türkçe öğretmen adaylarının yazma alışkanlıkları üzerine bir çalışma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1138–1160. https://doi.org/10.16916/aded.455362
CR  - Baki, Y. ve Karakuş, N. (2017). Öğretmen adaylarının yazmaya ilişkin algıları ve yazma sürecinde karşılaştıkları güçlükler: RTEÜ örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 573–593. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59268/851455
CR  - Batar, M. ve Aydın, İ. S. (2014). Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı anlatım öz yeterlik inançlarının değerlendirilmesi. International Journal of Language Academy, 2(4), 579–598. https://doi.org/10.18033/ijla.106
CR  - Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - Ceran, D. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma eğitimi dersine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Turkish Studies, 8(1), 1151–1169. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4187
CR  - Coşkun, H. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretim materyali olarak amaca uygun yazdıkları metinlerin değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 458–482. 
http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2017.18
CR  - Çalışkan, G. ve Sur, E. (2022). Türkçe öğretmenlerinin sınıfta uyguladıkları konuşma ve yazma etkinliklerine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(2), 401–417. https://doi.org/10.16916/aded.1061889
CR  - Çetin, S. A. (2022). Eğitim fakültesi öğrencilerinin dijital ortamlarda yazma alışkanlıklarının incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 10(2), 253–274. https://doi.org/10.35233/oyea.1167518
CR  - Demir, S. ve Çiftçi, Ö. (2019). Türkçe öğretmen adaylarının yazma kaygısı düzeyleri ve nedenleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(4), 2215–2239. https://dergipark.org.tr/tr/pub/teke/issue/50771/667093
CR  - DeVoss, D. N., Eidman-Aadahl, E., & Hicks, T. (2010). Because digital writing matters: Improving student writing in online and multimedia environments. John Wiley & Sons, Inc.
CR  - Eroğlu, Z. D. (2013). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları ile doğru yazma becerileri arasındaki ilişki. Turkish Studies, 8(9), 1441–1453. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5134
CR  - Flower, L., & Hayes, J. R. (1981). A cognitive process theory of writing. College Composition & Communication, 32(4), 365–387. https://doi.org/10.58680/ccc198115885
CR  - Göçer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarına göre yazma becerisinin edinimi ve gelişiminde etkili olan unsurlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(24), 1–14. 
https://dergipark.org.tr/en/pub/mkusbed/issue/19560/208228
CR  - Graham, S. & Perin, D. (2007). What we know, what we still need to know: Teaching adolescents to write. Scientific Studies of Reading, 11(4), 313–335. https://doi.org/10.1080/10888430701530664
CR  - Güneş, F. (2016). Eğitimde kalem ve tuşlarla yazma tartışmaları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 19–33. https://doi.org/10.14686/buefad.v5i1.5000155472
CR  - Güney, N. (2016). Öğretmenlerin yazma eğitimine yönelik düşünceleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(2), 970–985. https://doi.org/10.7884/teke.637
CR  - Hall, A. H., Gao, Q., & Hirsch, S. (2021). Encouraging shifts in preservice teachers’ beliefs about writing and plans for future instruction. Early Childhood Education Journal, 49, 61–70. https://doi.org/10.1007/s10643-020-01048-2
CR  - Hayes, J. R., & Flower, L. S. (1987). On the structure of the writing process. Topics in Language Disorders, 7(4), 19–30.
CR  - Hodges, T. S., Wright, K. L., & McTigue, E. (2019). What do middle grades preservice teachers believe about writing and writing instruction? RMLE Online, 42(2), 1–15. https://doi.org/10.1080/19404476.2019.1565508
CR  - Işık, R. ve Erdem, İ. (2016). Türkçe öğretiminde karşılaşılan sorunların öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi (Muş ili örneği). Turkish Studies, 11(3), 1309–1332. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9312
CR  - İşeri, K. ve Ünal, E. (2012). Türkçe öğretmen adaylarının yazma kaygı durumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 67–76. https://doi.org/10.17860/efd.70585
CR  - Kalaycı, D. ve Erdoğan, T. (2017). Sınıf ve Türkçe öğretmeni adaylarının yazma kaygılarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(64-Ek Sayı), 1480–1495. https://doi.org/10.17755/esosder.302303
CR  - Kan, M. ve Tiryaki, E. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının metin oluşturmadaki sorunları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 550–562. https://doi.org/10.17860/efd.19368
CR  - Kana, F. ve Yıldırım, G. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma eğitimine yönelik algıları. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(28), 269–280. https://doi.org/10.16990/SOBIDER.4453
CR  - Karadağ, R. ve Kayabaşı, B. (2013). “Neden yazı yazmıyoruz?”: Sınıf öğretmeni adaylarının yazmayı engelleyen etmenlere ilişkin görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 1–32. https://dergipark.org.tr/en/pub/erziefd/issue/6010/80181
CR  - Kayabaşı, B. ve Karadağ Yılmaz, R. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının yazma alışkanlıkları, tercihleri, tutum ve inançları. Kastamonu Education Journal, 27(6), 2529–2546. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3417
CR  - Keçik, İ. ve Uzun Subaşı, L. (2004). Türkçe sözlü ve yazılı anlatım. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
CR  - Maden, S., Banaz, E. ve Maden, A. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital ortamlardaki yazma alışkanlıkları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 103–112.
CR  - Mete, F. (2015). Türkçe öğretmenliği bölümünde yazma eğitimi dersi: Bilme ve uygulama karşılaştırması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(2), 81–91. https://doi.org/10.16916/aded.16029
CR  - Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publications.
CR  - Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı (5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı.
CR  - Nas, F. ve Göçen, G. (2023). Türkçe öğretmeni adaylarının “dijital yazma”ya yönelik metaforik algıları. Journal of 
Sustainable Educational Studies (JSES), 4(2), 150–168. https://dergipark.org.tr/tr/pub/seader/issue/77075/1285467
CR  - Norman, K. A., & Spencer, B. H. (2005). Our lives as writers: Examining preservice teachers’ experiences and beliefs about the nature of writing and writing instruction. Teacher Education Quarterly, 32(1), 25–40. https://www.jstor.org/stable/23478687
CR  - Özdemir, N. H. ve Erdem, İ. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma alışkanlıklarının bazı değişkenler açısından 
incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 101–125. 
https://dergipark.org.tr/en/pub/usaksosbil/issue/21648/232731
CR  - Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. ed.). Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - Söylemez, İ. N. ve İpek Eğilmez, N. (2024). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital ortamda yazmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (38), 73–86. https://doi.org/10.29000/rumelide.1439583
CR  - Tiryaki, E. N. ve Kan, M. O. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının metin oluşturabilme becerileri. Zeitschrift für die Welt der Türken, 7(2), 183–192.
CR  - Tok, M., Rachim, S. ve Kuş, A. (2014). Yazma alışkanlığı kazanmış öğrencilerin yazma nedenlerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 267–292. https://doi.org/10.17152/gefd.36525
CR  - Tüzel, S. ve Tok, M. (2013). Öğretmen adaylarının dijital yazma deneyimlerinin incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 6(15), 577–596. http://dx.doi.org/10.14225/Joh292
CR  - Ustabulut, M. Y. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital yazmayla ilgili görüşlerinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 300–311. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.889022
CR  - Ülper, H. (2011). Öğrencilerin ürettikleri taslak metinlerine yönelik geri bildirim almaya ilişkin yeğleyişleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(22), 280–300. 
https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/19395/206026
CR  - Ülper, H. ve Çeliktürk Sezgin, Z. (2019). Eğitim fakültesi öğrencilerinin yazma alışkanlığı profillerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (49), 166–170. 
https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/42791/428605
CR  - van Manen, M. (2007). Phenomenology of practice. Phenomenology & Practice, 1(1), 11–30. https://doi.org/10.29173/pandpr19803
CR  - Yamaç, A., Çeliktürk Sezgin, Z. ve Kocaarslan, M. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının yazma ve yazma öğretimine ilişkin deneyim ve inançları. Turkish Studies, 11(3), 2355–2370. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9318
CR  - Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
CR  - Zorbaz, M. ve Çetinkaya, G. (2020). Öğretmen adaylarının yazma kültürü üzerine bir inceleme. International Journal of Language Academy, 8(3), 202–220. http://dx.doi.org/10.29228/ijla.42963
UR  - https://doi.org/10.31464/jlere.1714826
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4938287
ER  -