@article{article_1719258, title={TARİH FELSEFESİ VE ZİHNİYET İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA TARİHYAZIMI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME}, journal={Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi}, volume={7}, pages={993–1006}, year={2025}, DOI={10.53718/gttad.1719258}, author={Kara, Adnan}, keywords={Historiography, Mentality, Historian, Methodology, Rhetoric, Narrative, Philosophy of History}, abstract={ÖZ Tarihyazımı, yalnızca geçmişin olgularını kaydetmekle sınırlandırılamayan; tarihçi zihniyeti, anlatı sanatı ve tarih felsefesiyle şekillenen çok katmanlı bir düşünsel inşa sürecidir. Bu süreçte tarihçi, verileri sadece kronolojik bir dizgeye yerleştirmekle kalmayıp onları karşılaştırmalı bir analizle bağlamsallaştırmalı, yorumlayıcı bir çerçevede düşünsel olarak yapılandırmalı ve ulaştığı sonuçları epistemolojik açıdan sorgulamalıdır. Bu bağlamda tarihyazımının en temel dinamiklerinden biri olan "insan faktörü", tarihî bilgiyi inşa etme sürecinde hem belirleyici bir özne hem de yorumsal bir öge işlevi görmektedir. Dolayısıyla, tarihçinin bireysel zihniyeti, ideolojik yönelimi, kültürel bağlamı ve bilişsel önyapısı ile bu bilgi üretim sürecine nasıl etki ettiği; söz konusu ideal nesnellik çabasının hangi sınırlarla karşılaştığı bu araştırmanın ana problematiklerinden biri olarak ele alınmaktadır. Tarih, tarihçi ve zihniyet kavramları etrafında şekillenen bu araştırmada, özellikle tarihsel bilginin oluşumunda objektiflik iddiasının ne ölçüde mümkün olabileceği sorgulanırken; zihinsel arka plan, metodoloji, dil ve retoriğin tarihyazımı üzerindeki etkileri de derinlemesine tartışılmaktadır. Edward Carr, R. G. Collingwood ve İbn Haldûn gibi düşünürlerin yaklaşımlarından hareketle, tarihçinin epistemolojik duruşu, ideolojik eğilimleri ve içinde bulunduğu kültürel koşulların tarihî anlatıyı nasıl biçimlendirdiği analiz edilmiştir. Ayrıca tarihyazımında belgeye aşırı bağımlılık ve popüler tarihçilik gibi sorunlara da eleştirel bir perspektifle yaklaşılmış; tarihî metinlerin sadece geçmişin temsili değil, aynı zamanda bugünün düşünsel ihtiyaçlarına cevap veren yeni bir kurgu olduğu savunulmuştur. Bu çalışmada, tarih felsefesi, anlatı teorisi ve zihniyet analizi ekseninde tarihyazımına disiplinlerarası bir bakış kazandırmak hedeflenmiştir.}, number={15}, publisher={Özgür TÜRKER}