@article{article_1732298, title={Hz. Ebû Bekir’den İmâm-ı Âzam’a Marifetullahın İfadesi: Abdülahad Nûrî-i Sîvâsî’nin Risâle fî beyâni merâtibi ma‘rifeti’r-Rahmân’ı Bağlamında}, journal={Dergiabant}, volume={13}, pages={278–302}, year={2025}, DOI={10.33931/dergiabant.1732298}, author={Musahanlı, Orhan}, keywords={Sufism, ʿAbd al-Aḥad Nūrī al-Sivāsī, Abū Bakr al-Ṣiddīq, Imām Abū Ḥanīfa, Degrees of Divine Knowledge}, abstract={Bu makale, Abdülahad Nûrî-i Sivâsî’nin (ö. 1061/1651), Hz. Ebû Bekir’in (ö. 13/634) “Allah’ı idrak etmekten acziyet duymak idrakin bizzat kendisidir” sözü ile İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe’nin (ö. 150/767) “Hakk’ı tam bir marifetle biliriz” ifadesi arasındaki görünür çelişkiyi, marifetullahın mertebeleri üzerinden uzlaştırmayı hedeflediği Risâle fî beyâni merâtibi ma‘rifeti’r-Rahmân adlı eserini incelemektedir. Sivâsî risalesinde bu uzlaşıyı ortaya koyabilmek için dört mertebeli bir tasnif sunmuştur: (ı) Fetret ehlinin aklî çıkarımı, (ıı) peygamberlerin tebliğiyle bilme, (ııı) hikmet ve kudret inceliklerini kavrama ve (ıv) hayret mertebeleridir. Bu şekilde İmâm-ı Âzam’ın ifadesini şer‘î marifet (ikinci mertebe), Hz. Ebû Bekir’in sözünü ise hayret (dördüncü mertebe) ile ilişkilendirerek çelişkinin olmadığını savunmuştur. Risale, kelâmî ve tasavvufî yaklaşımları karşılıklı bir şekilde incelemiş; Kuşeyrî (ö. 465/1072) ve Kelâbâzî (ö. 398/1008) gibi sünnî sûfîlerin yorumlarını referans alırken, İbnü’l-Arabî’nin (ö. 638/1240) vahdet-i vücûd düşüncesine dolaylı atıflar yapmıştır. Abdülahad Nûrî-i Sivâsî, marifetin nihai aşamasını hayret olarak tanımlayarak, zıt gibi görünen ifadelerin mertebe farklılığından kaynaklandığını vurgulamıştır. Eser, İmâm-ı Âzam’ın kelâmî duruşunu tasavvufî bir perspektifle yorumlayarak tasavvufun sünnî düşünce ile uyumunu vurgulamaktadır. Sivâsî risalede öncelikle sûfîlere hitap etmiş olsa da İmâm-ı Âzam gibi bir kelam-fıkıh otoritesini tasavvufî perspektifle yorumlamak suretiyle sünnî çizginin Kadızâdelilerle değil, kendi mensup olduğu Sivâsî geleneği tarafından korunduğunu ve devam ettirildiğini ima etmektedir. Makalenin ekinde Abdülahad Nûrî-i Sîvâsî’nin Risâle fî beyâni merâtibi ma‘rifeti’r-Rahmân’ın tahkikli metni sunulmuştur.}, number={2}, publisher={Bolu Abant Izzet Baysal University}