@article{article_1734439, title={İctihad ve Fetva Faaliyetlerinde Olası Sonuçların Dikkate Alınması (İ‘Tibâru’l-Meâlât)}, journal={İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi}, pages={183–218}, year={2016}, author={Aslan, Mehmet Selim}, keywords={Ijtihad, Fatwa, Busines, Disorder, Considering Results}, abstract={Müctehid ve müftî, yalnızca nassların/delillerin lafızlarına başvurarak yorum yapmak veya tasarrufun şekil şartlarına bakarak hüküm vermekle görevlerini yerine getirmiş sayılmazlar. Onların görevi, belirli bir metodu takip ederek günün şartlarını, kişinin içinde bulunduğu durumları ve dahası verilecek olan hükmün ve fetvanın ne tür sonuçlara yol açacağını hesaba katarak değerlendirmelerde bulunmaktır. Zira herhangi bir hükmün değeri, fert ve toplum açısından bu hükmün yarattığı sonuçlara göre değerlendirilir. Çünkü sonuçlar, varılan hükmün ve verilen fetvanın hukukun gayesine uygun olup olmadığını ölçen sağlam kriterlerdir. Nitekim hukuk kurallarının işlevselliği bu kuralların toplumda neden olduğu/olacağı sonuçlara göre belirlenir. Bu nedenle müctehid ve müftî, verdikleri hükümlerin yol açacağı sonuçları da nazar-ı itibara almak zorundadırlar. Zira sonuçları dikkate alma yönteminin hukuk ve hayat arasında uyum sağlaması açısından ve dolayısıyla hükümleri uygulama bakımından önemli bir rol oynadığı görülmektedir. Ayrıca mubah hatta meşru bazı tasarruflar, bazen istenilen sonuçların aksine neticeler doğurmaktadır. Çünkü bu tasarruflar maslahattan ziyade bazen mefsedetlere yol açabilmektedir. İşte maslahat ve mefsedetin uyuşmazlığı söz konusu olduğu durumlarda fakih bunları nazar-ı itibara almalıdır. Ancak menfaat ve mefsedet kavramları belirgin değildir. Aynı belirsizlik sonuçlar için de söz konusudur. Dolayısıyla ictihad ve fetva faaliyetlerinde dikkate alınacak olan sonuç, Kitab, Sünnet ve kıyasla çatışmamalı, aynı şekilde daha büyük bir maslahatın zayi olmasına neden olmamalıdır. Böylece dikkate alınacak sonuçlar zapturapt altına alınmış olur. Bir başka ifade ile fakih, ictihad ve fetva faaliyetlerinde hassas davranmalı ve sorumluluk bilincinde olmalıdır. Bu çalışmada fetva usulünün bu önemli meselesi, yani ictihad ve fetva hususlarında olası sonuçların dikkate alınıp alınmayacağı meselesi, ictihad-sonuç ve fetva-sonuç ilişkisiyle bağlantılı bir şekilde değişik açılardan inceleme konusu yapılacaktır.}, number={27}, publisher={Gençleri Evlendirme ve Mehir Vakfı}