@article{article_1737177, title={Aydınlanma Düşüncesinin Erken Dönem Türk Milliyetçiliğine Etkisi: Gaspıralı İsmail Bey, Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp}, journal={Anasay}, pages={115–135}, year={2025}, DOI={10.33404/anasay.1737177}, author={Pendik, İsmail}, keywords={Enlightenment, Turkish Nationalism, Gaspıralı İsmail, Yusuf Akçura, Ziya Gökalp, Modernization, History of Political Thought}, abstract={Bu makale, Aydınlanma düşüncesinin erken dönem Türk milliyetçiliği üzerindeki etkisini, Gaspıralı İsmail Bey, Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp’in düşünceleri üzerinden incelemektedir. Aydınlanma’nın akılcılık, ilerleme, bireysel özgürlük, sekülerlik ve evrensellik gibi temel ilkeleri, 19. yüzyıl sonu Osmanlı aydınları için yalnızca Batı’yla yüzleşme aracı değil, aynı zamanda toplumsal dönüşümün fikrî dayanağı haline gelmiştir. Bu bağlamda makale, söz konusu üç düşünürün Aydınlanma düşüncesini nasıl yorumladığını ve Türk modernleşmesine nasıl entegre ettiğini karşılaştırmalı biçimde ele almaktadır. Gaspıralı İsmail, eğitim, dil birliği ve kadınların kamusal hayata katılımı gibi temalar üzerinden modernleşmeyi medenileşme idealine bağlamıştır. Yusuf Akçura, tarihsel tecrübeye ve siyasal rasyonaliteye dayanan bir yaklaşım geliştirerek Türkçülüğü sistematik bir ideolojik çerçeveye oturtmuştur. Ziya Gökalp ise pozitivist ve Durkheimcı etkilerle şekillenen kültür-medeniyet ayrımı çerçevesinde hem geleneksel değerleri hem de modern kurumları uzlaştıran bir Türk milliyetçiliği inşa etmiştir. Çalışma, bu düşünürlerin ortaklaştığı ve ayrıştığı noktaları analiz ederek erken dönem Türk milliyetçiliğinin sadece tepkisel değil, aynı zamanda akılcı, dönüştürücü ve sistematik bir düşünsel çaba olduğunu ortaya koymaktadır. Böylece, Aydınlanma ile Türk düşünce tarihi arasındaki çok katmanlı ilişki hem tarihsel hem de teorik düzeyde tartışılmaktadır.}, number={32}, publisher={İshak KÜÇÜKYILDIZ}