TY  - JOUR
T1  - Ortaokul Öğrencilerinin Eşdizimlilik Bilgisi: Alıcı ve Üretici Boyutların Karşılaştırılması
TT  - Collocational Knowledge of Middle School Students: A Comparison of Receptive and Productive Dimensions
AU  - Aslan, Yasemin
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.31464/jlere.1746011
JF  - Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi
JO  - JLERE
PB  - Hakan ÜLPER
WT  - DergiPark
SN  - 2149-5602
SP  - 725
EP  - 738
VL  - 11
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Bu çalışma, ortaokul öğrencilerinin alıcı ve üretici eşdizimlilik bilgisi düzeylerini belirlemeyi, bu iki bilgi arasındaki ilişkiyi incelemeyi ve sınıf düzeyine göre anlamlı farklılık olup olmadığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu araştırma, ilişkisel tarama modeliyle yürütülmüş ve 5-8. sınıfta öğrenim gören toplam 598 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler, Çetinkaya, Kesici ve Polat (2023) tarafından geliştirilen ölçekle toplanmış ve SPSS programıyla analiz edilmiştir. Bulgular, öğrencilerin alıcı eşdizimlilik bilgilerinin “iyi”, üretici eşdizimlilik bilgilerinin ise “orta” düzeyde olduğunu göstermiştir. Alıcı ve üretici eşdizimlilik bilgisi arasında pozitif yönde anlamlı ancak düşük düzeyde ilişki belirlenmiştir. Sınıf düzeyi arttıkça eşdizimlilik becerilerinde anlamlı gelişmeler gözlenmiştir. Çalışma, eşdizimliliğin dil öğretiminde dizgesel olarak ele alınması gerektiğini vurgulamaktadır.
KW  - ortaokul öğrencileri
KW  - alıcı eşdizimlilik
KW  - üretici eşdizimlilik
N2  - This study aims to determine the receptive and productive syntactic knowledge levels of middle school students, to examine the relationship between these two types of knowledge, and to reveal whether there are significant differences according to grade level. The research was conducted using a relational survey model and involved a total of 598 students studying in grades 5 to 8. Data were collected using the scale developed by Çetinkaya, Kesici, and Polat (2023) and analyzed with the SPSS program. The findings indicated that students’ receptive syntactic knowledge was at a “good” level, while their productive syntactic knowledge was at a “moderate” level. A significant positive but low-level relationship was found between receptive and productive syntactic knowledge. Significant improvements in syntactic skills were observed as grade level increased. The study emphasizes that syntax should be addressed systematically in language teaching.
CR  - Akyol, H. (2005). Türkçe ilkokuma yazma öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık
CR  - Ateş, N. T. (2022). Understanding the collocation issues and problems in Turkish Language. International Journal of Education and Literacy Studies, 10(4). 1391–52.
CR  - Ayabakan, M., & Elmas, N. T. (2017). Yabancı dil öğretimi kitaplarında eşdizimli sözcüklerin sunumu. 30. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri, 2017 Dilbilim Derneği Yayınları, 163–168.
CR  - Benson, M., Benson, E., & Ilson, R. (1986). The BBI Combinatory Dictionary of English: A guide to Word Combinations. Philadelphia, PA: John Benjamins.
CR  - Çetinkaya, G., Kesici, S., & Polat, B. (2023). Alıcı ve üretici eşdizimlilik bilgisini değerlendirme aracının geliştirilmesi. Dil Dergisi, 174 (2), 23–44.
CR  - Çiçek, S. (2012). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin anlatısal metin yazma becerilerinde eşdizimsel örüntüleme görünümleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
CR  - Çiçek, S., & Asar, A. (2023). Ana dili olarak Türkçe öğretiminde eşdizimsel farkındalık ve ortaokul öğrencilerinin eşdizimsel yeterlikleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 59, 176–191. https://doi.org/10.9779/pauefd.1207239
CR  - Doğan, N., (2016). Türkçe Öğrenci Sözlüklerinde Eşdizimlilik Bilgisi. Internatıonal Journal Of Language Academy, 4(1), 267–282.
CR  - Doğan, N. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde eşdizimsel farkındalık ve öğrenicilerin eşdizim yeterlikleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(68), 115–122.
CR  - Eken, T. (2016). Eşdizimlerin saptanmasına ve betimlenmesine yönelik kuram ve yaklaşımlar/Theories and approaches to identify and determine collocations. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 28–47.
CR  - Gough, P. B., & Tunmer, W. E. (1986). Decoding, reading and reading disability. Remedial and Special Education, 7, 6–10.
CR  - Hirik, S. (2017). İstemsel Eşdizimlilik ve Kiplik İlişkisi: Tahmin Kiplikleri Örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(2), 719–733.
CR  - İmer, K., Kocaman, A., & A. S. Özsoy (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
CR  - Jeensuk, S., & Sukying, A. (2021). An Investigation of High School EFL Learners’ Knowledge of English Collocations. 
Journal of Applied Linguistics and Language Research, 8(1), 90–106.
CR  - Karadağ, B. M. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde eşdizimlilik: Bir model önerisi. Dilbilim Dergisi, 34, 27-56. https://doi.org/10.26650/jol.2020.003
CR  - Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
CR  - Lewis, M. (2000). Teaching collocation: Further developments in the lexical approach. London: Language Teaching Publications.
CR  - Mersinli, Ü., & Demirhan, U. (2012). Çok sözcüklü kullanımlar ve İlköğretim Türkçe ders kitapları. Aksan, Y ve Aksan, M. (Ed.), Türkçe Üzerine Güncel Çalışmalar. 113–122.
CR  - Nesselhauf, N. (2005). Collocations in a Learner Corpus. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
CR  - Ördem, E. (2013). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Leksikal Yaklaşım: Bir Eşdizimlilik Çalışması Modeli, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6(11), 905–931.
CR  - Özkan, B. (2011). Türkiye Türkçesinde belirteçlerle fiillerin birlikte kullanılması ve eş dizimlilikleri. Ankara: TDK Yayınları.
CR  - Sinclair, J. (1991). Corpus, Concordance, Collocation. Ox¬ford: Oxford University Press.
CR  - Smith, S. (2014). The nature of multi–word vocabulary among children with English as a first or additional language and its relationship with reading comprehension [PhD thesis]. Oxford University.
CR  - Talakoob, F., & Koosha, M. (2017). Productive and receptive collocational knowledge of Iranian EFL learners at different proficiency levels. International Journal of Applied Linguistics & English Literature, 6(7), 11–16.
CR  - Zhang, X., & Sukying, A.  (2021).  Receptive and Receptive and of Lexical Collocations in Thai University Learners of English. European Journal of English Language Teaching, 6(06), 266–285.
UR  - https://doi.org/10.31464/jlere.1746011
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/5069620
ER  -