TY  - JOUR
T1  - SİNEMADA YAŞLILIK TEMSİLLERİ: ÜÇ ÇAĞDAŞ ULUSLARARASI FİLM ÜZERİNE TEMATİK ANALİZ
TT  - REPRESENTING OLD AGE IN CONTEMPORARY CINEMA: A THEMATIC ANALYSIS OF THREE INTERNATIONAL FILMS
AU  - Sezgin Emüler, Deniz
AU  - Sarıoğlan, Çağlayan
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
JF  - Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi
JO  - TOBİDER, tobider
PB  - Sadık Hacı
WT  - DergiPark
SN  - 2587-2591
SP  - 162
EP  - 180
VL  - 9
IS  - 3
LA  - tr
AB  - Dünya nüfusu hızla yaşlanırken, ileri yaş grupları sağlık, bakım ve toplumsal katılım politikalarının merkezine yerleşmektedir. Buna karşın yaşa dayalı önyargılar, gündelik ayrımcı pratikler ve temsil boşlukları yaşlı bireylerin sesini ve görünürlüğünü sıklıkla bastırır. Sinema, yaşlanma deneyimini dramatize eden güçlü bir kültürel alan olarak bu önyargıları pekiştirebilir ya da dönüştürebilir. Yaşlı bireylerin sinemadaki temsilleri, toplumsal önyargıların, kültürel normların ve bireysel deneyimlerin iç içe geçtiği bir anlatı alanı sunar. Bu çalışma, sinema filmlerinde yaşlılık deneyiminin nasıl inşa edildiğini açıklığa kavuşturmayı amaçlamaktadır. Araştırma, birinci olarak sinemada yaşlı karakterlerin hangi temsili kalıplar içinde yer aldığını, ikinci olarak bu temsillerin yaş ayrımcılığına dair ne tür göstergeler içerdiğini ve üçüncü olarak yaşlı karakterlerin anlatının merkezine yerleştirildiği yapımlarda temsil stratejilerinin nasıl farklılaştığını ortaya koymayı hedefleyen üç temel soruya yanıt aramıştır.Bu bağlamda, amaçlı örneklem yoluyla The Straight Story (1999), Amour (2012) ve The Father (2020) filmleri seçilmiştir. Her üç yapım da yüksek izleyici erişimi ve uluslararası eleştirel beğeniye sahip olması nedeniyle analiz kapsamına dahil edilmiştir. Tematik analiz yöntemi ile, iki araştırmacı bağımsız kodlama yaparak veri bütünlüğü sağlamış; filmlerin anlatı, diyalog ve görsel öğeleri üzerinden tekrar eden örüntüler tespit edilmiştir. Yaşlılıkta özerklik ve karar verme hakkı; Algı, gerçeklik ve kırılganlık ve Toplumsal izolasyon ve görünmezlik temaları üzerinden değerlendirme yapılmıştırBulgular, ana akım sinemada yaşlı karakterlerin hâlâ zihinsel ve fiziksel yetersizlik, yalnızlık ve toplumsal dışlanma kalıplarıyla sunulduğunu göstermiştir. Özellikle karar alma süreçleri, algı ve gerçeklik çatışmaları ile toplumsal izolasyon eksenlerinde zıt temsiller gözlenmiştir. Sonuç olarak, sinemada yaşlı bireylere yönelik anlatıların hem sınırlayıcı stereotipleri sürdüğü hem de dönüştürücü potansiyeller barındırdığı belirlenmiştir. Bu durum, film üretim süreçlerinde yaş ayrımcılığına dirençli, çoğulcu ve kapsayıcı temsiller geliştirme gerekliliğini vurgulamaktadır.
KW  - Yaşlılık
KW  - yaş ayrımcılığı
KW  - sinema
KW  - yaşlılık temsilleri
N2  - Dünya nüfusu hızla yaşlanırken, ileri yaş grupları sağlık, bakım ve toplumsal katılım politikalarının merkezine yerleşmektedir. Buna karşın yaşa dayalı önyargılar, gündelik ayrımcı pratikler ve temsil boşlukları yaşlı bireylerin sesini ve görünürlüğünü sıklıkla bastırır. Sinema, yaşlanma deneyimini dramatize eden güçlü bir kültürel alan olarak bu önyargıları pekiştirebilir ya da dönüştürebilir. Yaşlı bireylerin sinemadaki temsilleri, toplumsal önyargıların, kültürel normların ve bireysel deneyimlerin iç içe geçtiği bir anlatı alanı sunar. Bu çalışma, sinema filmlerinde yaşlılık deneyiminin nasıl inşa edildiğini açıklığa kavuşturmayı amaçlamaktadır. Araştırma, birinci olarak sinemada yaşlı karakterlerin hangi temsili kalıplar içinde yer aldığını, ikinci olarak bu temsillerin yaş ayrımcılığına dair ne tür göstergeler içerdiğini ve üçüncü olarak yaşlı karakterlerin anlatının merkezine yerleştirildiği yapımlarda temsil stratejilerinin nasıl farklılaştığını ortaya koymayı hedefleyen üç temel soruya yanıt aramıştır.Bu bağlamda, amaçlı örneklem yoluyla The Straight Story (1999), Amour (2012) ve The Father (2020) filmleri seçilmiştir. Her üç yapım da yüksek izleyici erişimi ve uluslararası eleştirel beğeniye sahip olması nedeniyle analiz kapsamına dahil edilmiştir. Tematik analiz yöntemi ile, iki araştırmacı bağımsız kodlama yaparak veri bütünlüğü sağlamış; filmlerin anlatı, diyalog ve görsel öğeleri üzerinden tekrar eden örüntüler tespit edilmiştir. Yaşlılıkta özerklik ve karar verme hakkı; Algı, gerçeklik ve kırılganlık ve Toplumsal izolasyon ve görünmezlik temaları üzerinden değerlendirme yapılmıştırBulgular, ana akım sinemada yaşlı karakterlerin hâlâ zihinsel ve fiziksel yetersizlik, yalnızlık ve toplumsal dışlanma kalıplarıyla sunulduğunu göstermiştir. Özellikle karar alma süreçleri, algı ve gerçeklik çatışmaları ile toplumsal izolasyon eksenlerinde zıt temsiller gözlenmiştir. Sonuç olarak, sinemada yaşlı bireylere yönelik anlatıların hem sınırlayıcı stereotipleri sürdüğü hem de dönüştürücü potansiyeller barındırdığı belirlenmiştir. Bu durum, film üretim süreçlerinde yaş ayrımcılığına dirençli, çoğulcu ve kapsayıcı temsiller geliştirme gerekliliğini vurgulamaktadır.
CR  - Ahmed, S. K., Mohammed, R. A., Nashwan, A. J., Ibrahim, R. H., Abdalla, A. Q., M. Ameen, B. M., & Khdhir, R. M. (2025). Using thematic analysis in qualitative research. Journal of Medicine, Surgery, and Public Health, 6, 100198. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.glmedi.2025.100198
CR  - Beauchamp, T. L., & Childress, J. F. (2019). Principles of biomedical ethics (8th ed.). Oxford University Press.
CR  - Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology. 3(2): 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
CR  - Butler, R. N. (1969). Age-ism: Another form of bigotry. The Gerontologist, 9(4), 243–246.
CR  - Chivers, S. (2011). The silvering screen: Old age and disability in cinema. University of Toronto Press. https://doi.org/10.3138/9781442686045
CR  - Cicero. (2018). Yaşlı Cato veya yaşlılık üzerine. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
CR  - Cohen-Shalev, A., & Marcus, E. L. (2007). Golden years and silver screens: Cinematic representations of old age. Journal of Aging, Humanities and the Arts, 1(1–2), 85–96. https://doi.org/10.1080/19325610701411062
CR  - Crampton, A. (2013). Population aging as the social body in representation and real life. Anthropology & Aging, 34(3), 100-112.
CR  - Crenshaw, K. (1989). Demarginalizing the intersection of race and sex. University of Chicago Legal Forum, 1989(1), 139–167.
CR  - Edström, M. (2018). Visibility patterns of gendered ageism in the media buzz: a study of the representation of gender and age over three decades. Feminist Media Studies, 18 (1), 77-93. 
http://doi.org/10.1080/14680777.2018.1409989
CR  - Esendemir, Ş. (2021). Türkiye’de yaşlılık algısı: yaşlı ayrıcalığı ve ayrımcılığı üzerine bir inceleme. Maarif Mektepleri Uluslararası Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 4(2), 74-86.
CR  - Featherstone, M., & Wernick, A. (Eds.). (1995). Images of aging: Cultural representations of later life. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203397442
CR  - Freitas, M. C. D., Queiroz, T. A., & Sousa, J. A. V. D. (2010). The meaning of old age and the aging experience of in the elderly. Revista da Escola de Enfermagem da USP, 44, 407-412.
CR  - Gilleard, C., & Higgs, P. (2010). Aging without agency: Theorizing the fourth age. Aging & Mental Health, 14(2), 121–128. https://doi.org/10.1080/13607860903228762
CR  - Gökalp, N. (2017). Yaşlılık ve etik. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 209-219.
CR  - Gullette, M. M. (2004). Aged by culture. University of Chicago Press.
CR  - Gullette, M. M. (2017). Ending ageism, or how not to shoot old people. Rutgers University Press.
CR  - Hall, S., Petkova, H., Tsouros, A. D., Constantini, M., & Higginson, I. J. (2011). Palliative care for older people: Better practices. World Health Organization Regional Office for Europe. 
https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/326378/9789289002240-eng.pdf?sequence=1
CR  - Hayflick, L. (1965). The limited in vitro lifetime of human diploid cell strains. Experimental Cell Research, 37(3), 614-636.
CR  - Hillcoat-Nallétamby, S. (2014). The meaning of “independence” for older people in different residential settings. The Journals of Gerontology: Series B, 69(3), 419–430. https://doi.org/10.1093/geronb/gbu008
CR  - Holstein, M. B., & Minkler, M. (2007). Critical gerontology: Reflections for the 21st century. In Critical Perspectives on Aging: 13–26. Routledge.
CR  - Lauzen, M. M. (2021). It’s a man’s (celluloid) world: Portrayals of female characters in the top grossing films of 2020. Center for the Study of Women in Television and Film. 
https://womenintvfilm.sdsu.edu/wpcontent/uploads/2021/04/2020_Its_a_Mans_World_Report.pdf
CR  - Little, W. (2022). Aging and the elderly. Introduction to Sociology-2nd Canadian Edition. 
https://pressbooks.atlanticoer-relatlantique.ca/introsoc2ed/chapter/chapter-13-aging-and-the-elderly/
CR  - Lloyd, L., Calnan, M., Cameron, A., Seymour, J., & Smith, R. (2014). Identity in the fourth age: Perseverance, 
adaptation and self-worth. Ageing & Society, 34(1), 1–19. https://doi.org/10.1017/S0144686X12000761
CR  - Lopez-Otin, C., Blasco, M. A., Partridge, L., Serrano, M., & Kroemer, G. (2013). The hallmarks of aging. Cell, 153(6), 1194-1217.
CR  - O’Neill, O. (2010). Autonomy and trust in bioethics. Cambridge University Press.
CR  - Pocock, T., Woodward, A., Wiles, J., Raphael, D., & Smith, M. (2022). Diverse approaches to conceeptualising positive ageing: A scoping review. Kötuitui: New Zealand Journal of Social Sciences Online. 18(1). 1-26. https://doi.org/10.1080/1177083X.2022.2090968
CR  - Rodríguez-Prat, A., Monforte-Royo, C., Porta-Sales, J., Escribano, X., & Balaguer, A. (2016). Patient perspectives of dignity, autonomy and control at the end of life: Systematic review and meta-ethnography. PloS one, 11(3), e0151435. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0151435
CR  - Staudinger, U. M. (2015). Images of aging: Outside and inside perspectives. Annual Review of Gerontology & Geriatrics, 35(1), 187.
CR  - Stiegelbauer, S. M. (1996). What is an elder? What do elders do? First Nation elders as teachers in culture-based urban organizations. The Canadian Journal of Native Studies, 16(1), 37-66.
CR  - Twigg, J., & Martin, W. (2015). The challenge of cultural gerontology. The Gerontologist, 55(3), 353–359. https://doi.org/10.1093/geront/gnu061
CR  - Wachelke, J., & Contarello, A. (2010). Social representations on aging: Structural differences concerning age group and cultural context. Revista latinoamericana de Psicología, 42(3), 367-380.
CR  - WHO (World Health Organization). (2024). WHO report on healthy ageing. 
https://www.who.int/europe/news/item/11-10-2023-by-2024--the-65-and-over-age-group-will-outnumber-the-youth-group--new-who-report-on-healthy-ageing
CR  - Woodward, K. M. (Ed.). (1999). Figuring age: Women, bodies, generations. Indiana University Press. (eBook ISBN 9780253113849).
CR  - Xavier, F. M., Ferraz, M., Marc, N., Escosteguy, N. U., & Moriguchi, E. H. (2003). Elderly people s definition of quality of life. Brazilian Journal of Psychiatry, 25, 31-39.
CR  - Victor, C. R., Scambler, S. J., Bowling, A., & Bond, J. (2000). Being alone in later life: Loneliness, social isolation and living alone. Reviews in Clinical Gerontology, 10(4), 407–417. https://doi.org/10.1017/S0959259800104101
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/toplumsalbilimler/issue//1746203
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/5070442
ER  -