@article{article_1755145, title={Osmanlı Saray Ağalarından Reyhan Paşa’nın Mimari Faaliyetleri}, journal={Journal of Palmette}, pages={104–111}, year={2025}, DOI={10.62425/palmet.1755145}, author={Kalafat, Nihal and Arslan, Celil}, keywords={dârüssaâde, Reyhan Paşa, architecture, eunuch}, abstract={Sultan 2. Murad dönemi (1421-1444) saray hadımları arasında ismi zikredilen Reyhan Paşa, Osmanlı Devleti’nin siyasi ve ekonomik güç odaklarından biri olan “Dârüssaâde Ağası” makamı içerisinde değerlendirilebilecek en erken tarihli örneklerden birisi olarak zikredilebilmektedir. Edirne Sarayında da bulunmakla birlikte özellikle Topkapı Sarayı içerisinde güçlenmeye başlayan bu makam, Padişahın günlük yaşamını geçirdiği özel bölüme verilen Dârüssaâde’nin idaresinden sorumludur. Dârüssaâde haremlik ve selamlık olarak düzenlenmiş ikili bir şemaya sahiptir: erkeklerin ve padişah hizmetlilerinin bulunduğu “Enderun”; kadınların yaşadığı “Harem”. Harem’de görevli olan bu yüksek rütbeli memurlar, padişah ve ailesiyle çok yakın bir mesai içerisinde olmaları nedeniyle ekonomik ve siyasi yönden oldukça güçlü konumdadırlar. Bu ekonomik ve siyasi gücün getirdiği sorumluluklar içerisinde tıpkı padişahlar, valide sultanlar, paşalar gibi, dârüssaâde ağaları da Osmanlı dönemi sanatsal faaliyetleri içerisinde hamilik konusunda önemli rol oynamaktadır. Bu sanat etkinlikleri içerisinde kamusal mimari yapıların inşası birincil konumdadır.
Bu çalışmada, erken tarihli bir örnek olarak 2. Murad dönemi saray ağalarından Reyhan Paşa’nın mimari etkinlikleri ortaya koyulmaktadır. Reyhan Paşa hakkında daha önce herhangi bir çalışma yapılmamış olması, inşa ettirdiği yapılar hakkında da sadece kısmi gözlemlerden ibaret aktarımlar yapılmış olması nedeniyle bu çalışma oldukça önem arz etmektedir. Kaynaklarında hakkında pek fazla bilgi bulunmasa da hem Devlet Arşivlerinde hem dönem kaynaklarında kısmi bilgilere ulaşılabilmektedir. Çalışmada izlenen yöntemin ilk basamağını da bu sebeple arşiv taramaları oluşturmaktadır. Reyhan Paşa Bursa, Osmangazi’de bir cami, hamam ve mektep; Bursa Yenişehir’de kendi kabrinin de bulunduğu bir zaviye; Yalova’nın İskender karyesinde bir cami inşa ettirmiştir. Bu yapılar içerisinde mektep, zaviye ve Yalova’daki cami günümüze ulaşamamıştır.}, number={8}, publisher={Ataturk University}