TY  - JOUR
T1  - Hêmanên Mîtîk di Romana Hesar û Kûçikên Bavê Min ya Şêrzad Hesen de
TT  - Şêrzad Hesen’ın Hesar û Kûçikên Bavê Min Romanındaki Mitik Unsurlar
AU  - Candan, Mesut
AU  - Ertekin, M. Zahir
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.35859/artuklukurdology.1758461
JF  - Artuklu Kurdology
PB  - Mardin Artuklu University
WT  - DergiPark
SN  - 3062-0236
SP  - 29
EP  - 44
IS  - 20
LA  - ku
AB  - Mît ew vegêranên herî kevnare yên mirovahîyê ne ku di derhişa kolektîf a mirovahîyê de pêk hatine. Ji serdemên kevnare heta îro mîtan, bi saya binyada xwe ya arketîpîk di gelek cureyên vegêranê yên edebî de cih girtine. Ji destan û efsaneyan heta çîrok û romanan di gelek cureyên edebî de em rastî hêman û taybetîyên mîtîk tên. Di berhemeke edebî de hebûn û bikaranîna mîtê, tenê bi armanca xemilandina berhemê nayê kirin. Nivîskarek wexta ku sûd ji mît û mîtolojîyan werdigire, armanc dike ku temas li hest û ramanên neguher ên mirovahîyê bike. Tirs û xof, daxwaz û arezû, lej û pevçûn, berberî û hestên wek van ên mirovan bi rêya hêmanên mîtîk derfeta îdraqkirin û watadarkirinê dibînin. Ev gotar armanc dike ku hêmanên mîtîk ên ku di romana Şêrzad Hesenî Hesar û Kûçikên Bavê Min de cih digirin, nîşan bide. Di vê romanê de hin rûdan û diyarde dişibin mîta Oîdîpusî. Arezûyên libîdînal, têkilîya ensestê, kuştina bav, têkilîyên îqtidarî û tundûtujîya derûnî û fîzîkî yên di romanê de cih digirin, mijarên sereke û bingehîn ên mîta Oîdîpusî ne. Ji ber vê jî di vê gotarê de dê sûd ji girêka Oîdîpusî ya Freudî bê wergirtin da ku hêmanên mîtîk yên romanê derkevin meydanê. Di vê gotarê de di destpêkê de pênase û taybetmendîyên mîtê hatine ravekirin. Piştî wê behsa têkilîya mît û psîkolojîyê û rêbaza psîkanalîzê hatiye kirin. Herî dawî roman bi rêya rexneya psîkanalîzê ji alîyê hebûna hêmanên mîtîk ve hatiye nirxandin.
KW  - Mît
KW  - Roman
KW  - Sigmund Freud
KW  - Psîkanalîtîk
KW  - Hesar û Kûçikên Bavê Min
N2  - Mit kolektif bilinçdışında meydana gelen, insanlığın en eski anlatılarıdır. Arkaik dönemlerden günümüze kadar mit, arketip yapısı sayesinde birçok edebi anlatı türünün içinde yer almıştır. Destan ve efsanelerden hikâye ve romanlara kadar birçok edebi türde mitlerin özellikleri ve unsurlarına rastlamak mümkündür. Bir edebi eserde mitin varlığı ve kullanımı sadece eseri süsleme niyetiyle yapılmamaktadır. Bir yazarın mit ve mitolojiden yararlanması, insanlığın değişmez duygu ve düşüncelerine temas etmesi amacıyla yapılır. İnsanların korku, istek, kavga ve çatışma gibi duyguları mitik unsurlar yoluyla idrak edilir ve anlamlandırılır. Bu makalede Hesar û Kûçikên Bavê Min romanında yer alan mitik unsurların gösterilmesi amaçlanmıştır. Bu romanda yer alan bazı olay ve olgular Oidipus mitiyle benzerlik göstermektedir. Romanda yer alan libidinal arzular, ensest ilişkisi, baba katli, iktidar ilişkileri ve fiziksel ve ruhsal şiddet gibi konular Oîdîpus mitinin temel konularındandır. Bu sebeple romanın mitik unsurlarını meydana çıkarmak amacıyla Sigmund Freud’un Psikanaliz yönteminden faydalanılacaktır. Bu makalede ilkin mitin tanımı ve özellikleri üzerinde durulacaktır. Ondan sonra mit ve psikoloji ilişkisi ve psikanaliz yöntemden bahsedilecektir. Son olarak roman mitik öğelerin varlığı açısından psikanaliz yöntemden faydalanılarak değerlendirilecektir.
CR  - Aslan M. (2020). Analîz û berawirdkirina varyanta kurdî ya çîroka odîpusî li gel çend varyantên din. Folklor û Ziman, 1(1), 9-34.
CR  - Batuk, C. (2009). Mit, tarih ve gerçeklik sorunu üzerine notlar. Milel ve Nihal, 6(1), 27-53.
CR  - Campbell, J. (2021). Kahramanın sonsuz yolculuğu (9. b.). (Wer. S. Gürses). İthaki.
CR  - Çeliktaş, S. (2025). Arîşeya navbera bav û kur di vegêrana gelêrî de: analîzek li ser çîroka hesen, şêrhesen û gulperîyê. Nubihar Akademi 23, 123-138.
CR  - Çobanoğlu, Ö. (2019). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. (Çapa 10.). Akçağ Yayınları.
CR  - Dorson, R. M. (2017). Folklor û teorîyên folklorê yên îroyîn. (Wer. N. Keskin). Avesta.
CR  - Eliade, M. (2001). Mitlerin özellikleri (2. b.). (Wer. S. Fırat). Om Yayınevi.
CR  - Eliade, M. (2005). Dinler tarihi inançlar ve ibadetlerin morfolojisi. (Wer. M. Ünal). Serhat Kitabevi.
CR  - Erhat, A. (2021). Mitoloji sözlüğü. Remzi Kitabevi.
CR  - Goody, J. (2017). Mit, ritüel ve söz. (Wer. D. Sezgi). Küre Yayınları.
CR  - Guntaş Aldatmaz, N. (2021). Varyantê qiral oîdîpusî yê kirmanckî û sînorê nasnameyê kulturî. Folklor û Ziman. 2(1), 09-28.
CR  - Hesen, Ş. (2020). Hesar û kûçikên bavê min. (Wer. Memê Mala Hinê & I. S. Mahmood). Weşanên Dara.
CR  - Hîkmet, B. (2016). Teorîyên folklorê. Weşanxaneya Lîs.
CR  - Honko, L. (2014). Miti tanımlama problemi. dnd. (Ed.) M. Ö. Oğuz, & S. G. Teke, Halk biliminde kuramlar ve yaklaşımlar 2. (Wer. N. Temür). Geleneksel Yayınları. rr. 145-153.
CR  - Kirk, G. (2014). Mitleri tanımlamak üzerine. dnd.  (Ed.) M. Ö. Oğuz, & S. G. Teke.  Halk biliminde kuramlar ve yaklaşımlar 2. (Wer. K. Türkan, s.). Geleneksel Yayınları. rr. 154-160.
CR  - Küçükcoşkun, Y. (2016). Türk romanında mitik görünüm (1980-2005). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - S. Cohen, P. (2014). Mit kuramları dnd.  (Ed.) M. Ö. Oğuz, & S. G. Teke.  Halk biliminde kuramlar ve yaklaşımlar 2. (Wer. E. Ö. Özünel, ). Geleneksel Yayınları. rr.161-172.
CR  - Segal, R. A. (2004). Mit. (Wer. N. Örge). Dost Yayınları.
CR  - Subaşı, K. (2022). Kesayetên mîtolojîk û rengvedanên wan di edebiyata gelêrî ya kurdî de. dnd. (Ed.). S. Vali, & K. Subaşı.  Mîtos û edebiyat mîtosên kurdo-îranî di edebiyata kurdî de. Nûbihar. rr. 83-164.
CR  - Vali, S. (2022). Mîtos, mîtolojî û edebiyat. dnd. (Ed.). S. Vali, & K. Subaşı.  Mîtos û edebiyat mîtosên kurdo-îranî di edebiyata kurdî de. Nûbihar. rr. 11-48
UR  - https://doi.org/10.35859/artuklukurdology.1758461
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/5123694
ER  -