TY  - JOUR
T1  - Türkiye’de Faaliyette Bulunan Kamu Bankalarının 2014 - 2024 Dönemi Faaliyetlerinin Özsermaye Kârlılığı Bileşenlerine Göre Analizi
TT  - Analysis of the Activities of Public Banks Operating in Turkey for the Period 2014 - 2024 According to the Components of Return on Equity
AU  - Bora, Ali
AU  - Arslan, Erdal
AU  - Önal, Servet
PY  - 2025
DA  - November
Y2  - 2025
JF  - Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi
PB  - Selcuk University
WT  - DergiPark
SN  - 2564-7458
SP  - 539
EP  - 550
VL  - 28
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Bankacılık Kanunu'na göre Türkiye'deki bankalar, mevduat bankaları, kalkınma ve yatırım bankaları ve katılım bankaları olmak üzere üç ana başlık altında tanımlanmıştır. Bu banka grupları ayrıca sermaye yapılarına göre kamu sermayeli, özel sermayeli ve yabancı sermayeli bankalar olarak sınıflandırılmaktadır. 2024 yılı sonu itibarıyla, kamu sermayeli mevduat bankaları, mevduat bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarından oluşan faiz bazlı bankacılık sektöründe önemli bir paya sahiptir. Bu oran, toplam aktiflerde %41,4, kredilerde %40,2 ve mevduatlarda %47,4 olarak gerçekleşmiştir. Bankanın dönemsel faaliyet sonuçlarının istenen düzeyde olup olmadığını belirlemek için kârlılık ve risk analizi yapılmalıdır. Analizin ilk aşamasında, faaliyet sonucu elde edilen kâra ait verileri sağlamak için temel mali tabloların sağladığı bilgiler yeterli olacaktır. Özsermaye kârlılığı modeli, ilk aşama için uygun bir modeldir. Özsermaye kârlılığı modeli, bankanın dönem kârının kaynaklarını belirlemek için özsermaye kârlılığını çeşitli temel bileşenlere ayırır ve DuPont modeli olarak da bilinir. Temel bileşenler kârlılık, verimlilik ve finansal kaldıraç oranlarından oluşur. Bu çalışma, Türk bankacılık sektöründe faaliyet gösteren kamu sermayeli mevduat bankalarının 2014-2024 dönemindeki finansal performansını, özsermaye kârlılığı bileşenleri yöntemini kullanarak diğer banka grupları ve sektör ortalaması ile karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Çalışma, 2018 ve sonrasında sektör ortalamasının altında özsermaye kârlılığı elde eden kamu sermayeli mevduat bankalarının bu düşük performansının kaynaklarını özsermaye kârlılığı modeli ile ortaya koymaktadır. Çalışmada, Türkiye Bankalar Birliği (TBB) tarafından yayımlanan istatistik ve raporlardan elde edilen veriler kullanılmıştır.
KW  - Özsermaye Karlılığı
KW  - Kamu Bankaları
KW  - Finansal Analiz
KW  - Çoklu Oran Analizi
N2  - According to the Banking Law in Turkey, banks are defined under three headings: deposit banks, development and investment banks, and participation banks. These bank groups are further classified according to their capital structure as publicly-owned, privately-owned, and foreign-owned banks. As of the end of 2024, publicly-owned deposit banks accounted for a significant share of the interest-bearing banking sector, comprised of deposit banks and development and investment banks. This ratio was 41.4% in total assets, 40.2% in loans, and 47.4% in deposits. To determine whether a bank's management is achieving its objectives, its return and risk status should be analyzed. In the initial stages of the analysis, balance sheet and income statement information will be sufficient to provide profitability data. The return on equity model is a suitable model for the initial phase. Commonly known as the DuPont model, the return on equity model breaks down the return on equity into several key components to identify the sources of a bank's profitability. These components include profitability, efficiency, and financial leverage ratios. This study examines the financial performance of state-owned deposit banks operating in the Turkish banking sector for the period 2014 to 2024, using the return on equity components method, in comparison with other banking groups and the banking sector average. The study identifies the sources of this underperformance of state-owned deposit banks, which achieved a return on equity below the sector average in 2018 and beyond, using the return on equity model. Data from statistics and reports published by the Banks Association of Türkiye were used in the study.
CR  - Ajmera, B. C. (2012). Analysis of financial health of banking ındustry through Dupont model. Global Journal of Research In Managemen (GJRIM), 2(2), 58-75. http://www.publishingindia.com/gjrim/40/analysis-of-financial-health-of-banking-industry-through-dupont-model/190/1489/, 05.09.2020.
CR  - Akbulut, R. ve Albayrak, A. S. (2009). Mevduat bankalarında performansın mülkiyet yapısına göre finansal göstergelerle incelenmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 46(530), 27–40.
CR  - Aktaş, H. ve Kargın M. (2007). Türk bankacılık sektöründeki yabancı ve ulusal bankaların finansal oranlar açısından karşılaştırılması. Yönetim ve Ekonomi, 14(2), 31–45.
CR  - Alali, M. S. (2019). The use of DuPont modified financial model in evaluating the financial performance of Kuwaiti banks. Journal of Banking and Financial Dynamics, 3(1), 1-9. http://ecsenet.com/index.php/2576-6821/article/view/32.
CR  - Arslan, E. (2017). Türk bankacılık sisteminde aktif büyüklüğüne göre ilk yedi bankanın kârlılık ve verimlilik açısından karşılaştırmalı analizi: 2003–2015 dönemi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(34), 170-192.
CR  - Arslan, E., Bora, A., & Amanat, A., H. (2020a). Comparative analysis of conventional and Islamic banking: the case of Bakhtar bank transforming into Islamic bank of Afghanistan. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(3), 479-493. doi: 10.18657/yonveek.711902.
CR  - Arslan, E., Bora, A. ve Amanat, A., H. (2020b, Ekim 23-24). Financial analysis of Afghanistan International Bank [Sözlü Sunum]. 12. Uluslararası Çin'den Adriyatik'e Sosyal Bilimler Kongresi, Faryab Üniversitesi, Maymana, Afganistan, 127-137.
CR  - Arslan, E. ve Bora, A. (2021). Türk Bankacılık sektöründe mevduat bankalarının finansal performanslarının DuPont sistemine göre incelenmesi: 2015-2019 dönemi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(43) 6356-6376. doi: 10.26466/opus.930091.
CR  - Arslan, E. ve Bora, A. (2022). Türk bankacılık sektöründe faaliyette bulunan kalkınma ve yatırım bankalarının 2015–2020 dönemi performanslarının özkaynak karlılığı bileşenlerine göre incelenmesi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (21), 27-40. https://dergipark.org.tr/bsbd.
CR  - Ata, H. A. (2009). Banka yabancılaşmasının Türkiye'deki yerli ve yabancı bankalar açısından karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 109–124.
CR  - Balaj, D. (2015). A comparison of financial performance of domestic and foreign banks in Kosovo by using DuPont model. Acta Universitatis Danubius. Œconomica, 11(6), 71-86. http://journals.univ-danubius.ro/index.php/oeconomica/article/view/3053/3027,06.09.2020.
CR  - Demirel, E., Atakişi A. ve Abacıoğlu S. (2013). Bankacılık faaliyet oranlarının panel veri analizi: Türkiye'deki kamu, özel ve yabancı sermayeli bankaların durumu. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 59, 101–112.
CR  - Demirtaş, T. (2024a). Comparative analysis of return on equity ratios with Dupont method to the banking sector groups in Turkiye. ISRG Journal of Arts, Humanities and Social Sciences, II(V), 7-13. https://isrgpublishers.com/isrgjahss.
CR  - Demirtaş, T. (2024b). Islamic bank's profitability analysis with Dupont method: Country cases. International Journal of Social Science and Human Research, 7(11), 8558-8565. doi: 10.47191/ijsshr/v7-i11-62.
CR  - Denizer, C. (1999). Foreign entry in Turkey's banking sector, 1980–97. The World Bank, Working Papers. http://elibrary.worldbank.org/doi/pdf/10.1596/1813-9450-2462.
CR  - Gümüş, U. T. ve Çıbık, E. (2018). Borsa'da işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklığı işletmelerinin birleşik oran analizi (Dupont) yöntemiyle performansının ölçülmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2178-2194. doi:10.17218/hititsosbil.421602.
CR  - Gümüş, F. B. ve Nalbantoğlu, Ö. (2015). Türk bankacılık sektörünün CAMELS analizi yöntemiyle 2002-2013 yılları arasında performans analizi. AKÜ İİBF Dergisi, XVII(2), 83–106.
CR  - Haider, A. (2016). Comparative analysis of financial efficiency of bank of Baroda and HDFC bank using DuPont model. International Journal of Research in Management, Economics and Commerce, 6(8), 9-18. http://indusedu.org/pdfs/IJRMEC/IJRMEC_907_96475.pdf.
CR  - Hempel, G. H. & Simonson, D. G. (1999). Bank Management (5th Ed.). John Wiley & Sons Inc.
CR  - Kandemir, T. ve Arıcı, N. D. (2013). Mevduat bankalarında Camels Performans değerleme modeli üzerine karşılaştırmalı bir çalışma (2001-2010). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 61–87.
CR  - Katı, M. (2024). Kamu sermayeli mevduat bankalarının finansal performans analizi: SV-TOPSIS uygulaması. Mali Çözüm, 34(181), 159-178.
CR  - Önal, S., Eraslan, S. ve Özdoğan, H., A. (2021). Türkiye'de özel ve kamu katılım bankalarının 2015-2020 dönemindeki karlılıklarının oran analizi yöntemiyle incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 109-124. doi: 10.47147/ksuiibf.906317.
CR  - Önal, S. ve Mat, M. (2017). Türkiye'deki özel katılım bankalarının üç aylık periyotlarla 2014-2016 döneminde karlılıklarının oran analizi yöntemiyle incelenmesi. International Journal of Academic Value Studies, 3(16), 87-94.
CR  - Önal, Y. B. ve Sevimeser, N. C. (2006). Yabancı banka girişlerinin Türk bankacılık sistemine etkileri: yerli ve yabancı bankaların etkinlik analizi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 295-312.
CR  - Rahman Z., & Mia, R. (2018). Deconstruction of ROE: An implementation of DuPont model on selected Bangladeshi commercial banks. International Journal of Economics and Financial Research, 4(6), 165-170. http://arpgweb.com/?ic=journal&journal=5&info=aims.
CR  - Rooplata P. (2016). DuPont analysis of nationalised banks in India. International Journal of Management, IT & Engineering, 6(12), 211-223. https://www.ijmra.us/2016ijmie_december.php.
CR  - Rose, P. S., & Fraser D. R. (1988). Financial institutions (3rd Ed). Business Publications.
CR  - TBB. (Temmuz 2020). Türkiye'de Bankacılık Sistemi 1959–2019. https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59.
CR  - TBB. (Şubat 2020). Bankacılık Sisteminde Banka, Çalışan ve Şube Sayıları, Aralık 2019.
CR  - TBB. (Şubat 2021). Bankacılık Sisteminde Banka, Çalışan ve Şube Sayıları, Aralık 2020.
CR  - TBB. (Ocak 2022). Bankacılık Sisteminde Banka, Çalışan ve Şube Sayıları, Aralık 2021.
CR  - TBB. (Ocak 2023). Bankacılık Sisteminde Banka, Çalışan ve Şube Sayıları, Aralık 2022.
CR  - TBB. (Ocak 2024). Bankacılık Sisteminde Banka, Çalışan ve Şube Sayıları, Aralık 2023.
CR  - TBB. (Ocak 2025). Bankacılık Sisteminde Banka, Çalışan ve Şube Sayıları, Aralık 2024.
CR  - TBB. (Haziran 2025). Seçilmiş Rasyolar 2014-2024.
CR  - TBB. (Temmuz 2025). Türkiye'de Bankacılık Sistemi 1959-2024.
CR  - Yücel, L. İ. (2009). Türkiye'de faaliyet gösteren kamu bankaları, özel sermayeli bankalar ve yabancı bankaların performanslarının 2002–2007 döneminde temel bileşenler ve faktör analizi ile değerlendirilmesine ilişkin bir uygulama. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, (12), 118–138.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/selcuksbmyd/issue//1772863
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/5189754
ER  -