TY  - JOUR
T1  - F-104 UÇAKLARININ DÜNYA HAVACILIK TARİHİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ
TT  - THE PLACE AND IMPORTANCE OF F-104 AIRCRAFT  IN WORLD AVIATION HISTORY
AU  - Kostak, Ercan
PY  - 2025
DA  - November
Y2  - 2025
DO  - 10.33419/aamd.1832604
JF  - Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi
JO  - ATAM Dergisi
PB  - T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
WT  - DergiPark
SN  - 1011-727X
SP  - 769
EP  - 818
VL  - 41
IS  - 112
LA  - tr
AB  - Bu makalede, Soğuk Savaş döneminde 1950’li yılların ortalarında ortaya çıkan, ses üstü Mach-2 hızı ile dünya hız rekorunu ve dünya irtifa rekorlarını uzun süre elinde tutan, çok sayıda savaşa katılarak hava muharebelerinde başarılar elde eden ve “İçinde pilot olan füze” olarak nitelendirilen süpersonik bir av-bombardıman ve av-önleme uçağı F-104 ele alınmıştır. F-104 uçakları, 1954 yılında ABD’de ilk uçuşunu yapmış, 1960’lı ve 1970’li yıllarda NATO’nun ve Avrupa’nın nükleer caydırıcı gücünün önemli bir unsuru olmuştur. Bu uçaklar, ABD’nin yanı sıra Türkiye, Almanya, Kanada, Hollanda, İtalya ve Norveç gibi birçok ülke tarafından kullanılmıştır. Bu yıllarda değişik tiplerde toplam 2.579 adet F-104 üretilmiş, kriz ve savaş durumunda Batı’nın kullandığı en önemli savaş uçaklarından biri olmuştur. NATO Karşılıklı Yardım Programı çerçevesinde Türk Hava Kuvvetlerinin de envanterine dâhil olan F-104 uçaklarının ilk partisi, 1963 yılında Mürted Meydanı’nda bulunan 144’üncü Jet Filo Komutanlığında hizmete girmiş, 1963-1996 yılları arası dönemde 433 adet uçak Türk Hava Kuvvetlerinde görev yapmıştır. Böylelikle Türk Hava Kuvvetleri ilk defa radar ve 2 Mach uçuş hızı ile tanışmıştır.   Bu makalede, F-104’lerin Tayvan Boğazı Krizi, Berlin Krizi, Vietnam Savaşı, Hindistan-Pakistan Savaşları, Kıbrıs Hava Harekâtı ve Kıbrıs Barış Harekâtı’nda hava muharebesi, av-bombardıman, av-önleme, devriye, refakat ve keşif görevleri icra ederek elde ettiği başarılar açıklanmıştır. 1996 yılında Türk Hava Kuvvetlerinde hizmet dışı bırakılan bu uçaklar, son olarak 2004 yılında İtalya’da envanter dışına çıkarılmıştır. Sonuç olarak; bu makalede F-104 uçaklarının; Soğuk Savaş döneminde Türkiye dâhil birçok NATO ve Avrupa ülkesi tarafından tercih edilme nedenleri, özellikleri, bu dönemde yaşanan Vietnam Savaşı, Pakistan Hindistan Savaşı ve diğer savaşların sonuçlarına nasıl etki ettiği, kırdığı rekorlar ve dünya havacılık tarihindeki yeri ortaya konmuştur.
KW  - Amerika Birleşik Devletleri
KW  - Askerî Havacılık
KW  - F-104
KW  - Türk Hava Kuvvetleri
KW  - Uçak.
N2  - In this article, the F-104, a supersonic fighter-bomber and fighterinterceptor, which emerged during the Cold War in the 1950s, held the world speed record and world altitude records with its supersonic Mach-2 speed for a long time, participated in many wars and achieved success in air combat and was defined as a “missile with a pilot inside” was discussed. F-104 aircraft made their first flight in the USA in 1954 and became an important element of the nuclear deterrent force of NATO and Europe in the 1960s and 1970s. These aircraft were used by many countries such as Türkiye, Germany, Canada, Netherlands, Italy and Norway, as well as the USA. A total of 2,579 F-104s of different types were produced in these years, and it became one of the most important warplanes used by the West in case of crisis and war. The first batch of F-104 aircraft, which were included in the inventory of the Turkish Air Force within the framework of the NATO Mutual Assistance Program, entered service at the 144th Jet Fleet Command in Mürted Square in 1963, and 433 aircraft served in the Turkish Air Force between 1963 and 1996. Thus, the Turkish Air Force was introduced to radar and 2 Mach flight speed for the first time. In this article, the successes of F-104s by performing air combat, huntbomber, hunt-prevention, patrol, escort and reconnaissance missions in the Taiwan Strait Crisis, Berlin Crisis, Vietnam War, India-Pakistan Wars, Cyprus Air Operation and Cyprus Peace Operation are explained. These aircraft, which were taken out of service in the Turkish Air Force in 1996, were last taken out of the inventory in Italy in 2004. In conclusion, this article examines the reasons why F-104 aircraft were preferred by many NATO and European countries, including Türkiye, during the Cold War period, their characteristics, how they influenced the outcomes of the Vietnam War, the Pakistan-India War, and other conflicts during this period, the records they broke, and their place in world aviation history.
CR  - Adıbelli, Barış, Çin Dış Politikasında Tayvan Sorunu, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2006.
CR  - Akad, Mehmet Tanju, Modern Savaşın Temel Kavramları, Kitap Yayınevi, İstanbul 2011. 
   
Akünal, Erdoğan, “Best-Hit-73 Birincisi Türk Takımı”, Hava Kuvvetleri Dergisi, S 249, Temmuz 1973, s.124-130.
CR  - Alasya, H. Fikret, “Kıbrıs’ta Kanlı Çarpışmalar Başladı”, Hava Dergisi, S 215, Eylül 1964, s.3-49.
CR  - Alasya, H. Fikret, “Jetler Kıbrıs Semalarında”, Hava Dergisi, S 215, Eylül 1964, s.48-49.
CR  - Alçıtepe, Galip, “Kıbrıs Bunalımı ve Barış Harekâtı (1963-1974)”, Türkler Ansiklopedisi, C XVII, S 116, Ankara 2002, s.118-120.
CR  - Altuğ, Yılmaz, Başlangıcından Günümüze Keşmir Meselesi, İrfan Yayınevi, İstanbul, 2002.
CR  - Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri Ulusal Müzesi, “Lockheed F-104C Yıldız  Savaşçısı”,  https://www.nationalmuseum.af.mil/Visit/Museum-Exhibits/ Fact-Sheets/Display/ Article/198067/Lockheed F-104C Starfighter, Erişim Tarihi: 27.01.2025.
CR  - Ana Britannica Ansiklopedisi, C 31, Hürriyet Yayınları, İstanbul 1994.
CR  - Anderton, David A., History of U.S. Air Force, New York Military Press, New York 1989.
CR  - Apuhan, Ferhat, 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı ve Bingöllü Kıbrıs Gazileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van 2017.
CR  - Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, 1914-1995, 26. Baskı, Kronik Kitap, İstanbul 2019.
CR  - Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, 14. Baskı, Alkım Yayınevi, İstanbul 2007.
CR  - Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Alkım Yayınevi, İstanbul 1999.
CR  - Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980), 2. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1984.
CR  - Artuç, İbrahim, Kıbrıs’ta Savaş ve Barış, Kastaş Yayınları, İstanbul Eylül 1989.
CR  - Bağcı, Hüseyin, Demokrat Parti Dönemi Dış Politikası, İmge Kitabevi, Ankara 1990.
CR  - Balaban, Nur Zeynep, Sayın, Yusuf, “Keşmir Krizinde İran’ın Yaklaşımı”, İslam Medeniyeti Dergisi, C VIII, S 50, 2022, s.27-49.
CR  - Bayrak, Rıfat, “Kıbrıs Hava Harekâtı (1964-1974)”, Uçantürk Dergisi, S 436, Eylül 1998, s.34-46.
CR  - Bilge, Suat, “Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Türkiye Sovyetler Birliği Münasebetleri”, Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1995), 10. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara Eylül 2014, s.337-427.
CR  - Black, Jeremy, Savaş ve Teknoloji, Çev. Cengiz Yücel, Doruk Yayınları, İstanbul 2019.
CR  - Bowman, Martin W.,  Lockheed F-104 Starfighter, Crowood Press Ltd., İngiltere 2000.
CR  - Bozkurt Gazetesi, 9 Ağustos 1964.
CR  - Britannica, “F-104”, https://www.britannica.com/technology/F-104. Erişim Tarihi: 25.01.2025.
CR  - Büyüker, Gökçe, “Amerikan Hava Kuvvetleri Av Uçakları”, Hava Dergisi, S 222, 1966, s.7-16.
CR  - Cacutt, Len,  Dünyanın En Büyük Uçağı, Exeter Books, New York 1988.
CR  - Cumhuriyet Gazetesi, 5 Ağustos 1964.  
  
Cumhuriyet Gazetesi, 10 Ağustos 1964.
CR  - Cumhuriyet Gazetesi, 11 Ağustos 1964.
CR  - Cumhuriyetimizin 75. Yılında Türk  Silahlı Kuvvetleri, Yay. Haz. Cemalettin Taşkıran, Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, Ankara 1998.
CR  - Cumhuriyet’in 100. Yılında Millî Savunma Bakanlığı, Arşiv ve  Askerî Tarih Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara 2023.
CR  - Çelik, Sinem, “Tarihsel Süreç İçerisinde Türkiye’de NATO Şüpheciliği”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, C XIII, S 25, Haziran 2023, s.95-115.
CR  - Davies, Peter E., Savaşta F-104 Yıldız Savaşçısı Birimleri, Osprey Publishing Limited, New York 2014.
CR  - Denizli, Ali, “Kıbrıs’ta Yunan Terör Örgütü EOKA ve Katliamları”, Uluslararası Eğitim ve Tarih Araştırmaları Dergisi, S 2, Haziran 2020, s.1-25.
CR  - Denktaş, Rauf, The Cyprus Triangle, George Allen & Unwin Publications, Londra 1988.
CR  - Dinçer, Mustafa, “Keşmir: Himalaya Eteklerinde Bağımsızlık Mücadelesi”, Dünya Çatışma Bölgeleri, ed. Kemal İnat, Burhanettin Duran, Muhittin Ataman, Nobel Akademik Yayıncılık, İstanbul 2017, s.659-671.
CR  - Dittmer, Lowell, Tayvan ve Çin: Uyumsuz Kucaklaşma, University of California Presss, California 2017.
 
Dobryznski, Jaroslaw, Lockheed F-104 Starfighter, MMP için Stratus SC, Polonya 2015.
CR  - Donald, David, Century Jets, AIRtime Yayıncılık, Norwalk 2003.
CR  - Donald, David, Complete Encyclopedia of World Aircraft, New York 1997.
CR  - Duman, Melih, “1965 Pakistan-Hindistan Savaşı Ekseninde Keşmir Olayları ve Türkiye’nin Dış Politikası”, History Studies Dergisi, C XI, S 5, Ekim 2019, s.1509-1523.
CR  - Düstur, 3. Tertip, C XXXIII, s.314-315.
CR  - Efe, İsmail, “NATO’ya Üyelik Sürecinde Türkiye-ABD İlişkileri ve Türk Kamuoyundaki Akisleri”, History Studies Dergisi, C II, S 11, Nisan 2019, s.601-619.
CR  - Erdal, Selcen, “Çözümsüzlüğün Adı: Birleşmiş Milletler’e Rağmen Keşmir”, Public and Private International Law Bulletin, C 38, S 1, 2018, s.85-106.
CR  - Erhan, Çağrı, “ABD ve NATO’yla İlişkiler”, Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 1919-1980, ed. Baskın Oran, C I, 23. Baskı, İletişim Yayınları,  İstanbul 2019, s.522-575.
CR  - Evcil, Cumhur, Kıbrıs’ta  Zafer ve 40 Yıl, Kastaş Yayınevi, İstanbul 2014.
CR  - Evcil, Cumhur, Yavru Vatan Kıbrıs’ta Zaferin Hikâyesi, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1999.
CR  - Fırat, Melek, “Yunanistan’la İlişkiler”, Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 1919-1980, ed. Baskın Oran, C I, 23. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2019, s.716-768.
CR  - Genelkurmay Başkanlığı Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı, Sebep ve Sonuçlarıyla 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı, Genelkurmay Başkanlığı Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı Yayını, Özdilek Matbaası, Lefkoşa 1996.
CR  - Green, Walter, Flying Colors, Salamander Books Ltd., Londra 1981.
CR  - Halil, Ali, Atatürkçü Dış Politika ve NATO ve Türkiye, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1968.
CR  - Havacıyız, “F-104 Starfighter Uçağının Tarihçesi”, https://www.havaciyiz.com/Kutuphane07-Radar1.htm. Erişim Tarihi: 22.03.2025.
CR  - Hava Kuvvetleri Dergisi, “Hava Kuvvetleri’nin Gelişme Dönemi ve Jet Uçaklarına Geçiş (1944-1952)”, Hava Kuvvetleri’nin  90. Altın Yılı Özel Sayısı, S 338, Haziran 2001, s.46-61.
CR  - Hava Kuvvetleri Dergisi, “Yeniden Yapılanma Dönemi (1952-1983)”, Hava Kuvvetleri’nin  90. Altın Yılı Özel Sayısı, S 338, Haziran 2001, s. 62-87.
CR  - Hava Kuvvetleri Komutanlığı Filo Tarihçeleri, C II, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Yayını, Hava Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü, Ankara 2009.
CR  - Hava Kuvvetleri Komutanlığı Filo Tarihçeleri, C III, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Yayını, Hava Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü, Ankara 2009.
CR  - Hava Kuvvetleri Komutanlığı Filo Tarihçeleri, C IV, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Yayını, Hava Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü, Ankara 2009.
CR  - Hava Kuvvetleri Komutanlığı Filo Tarihçeleri, C V, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Yayını, Hava Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü, Ankara 2009.
CR  - Hobson, Chris, Vietnam Hava Kayıpları: USAF, Donanma ve Deniz Piyadeleri Sabit Kanatlı Uçaklarının Güneydoğu Asya’daki Kayıpları 1961-1973,  Midland Yayıncılık, Minnesota 2001.
CR  - Hürriyet Gazetesi, 10 Ağustos 1964.
CR  - İlhan, Suat, Türklerin Jeopolitiği ve Avrasyacılık, Bir Millet Uyanıyor, 3. Baskı, Bilgi Yayınevi, Ankara 2007.
CR  - Jian, Chen, Mao’s China and the Cold War, University of North Carolina Press, Kuzey Karolina 2001.
CR  - Johnson, Howard C., O’Connor, Lan A., Kore ve Vietnam’da Bir ABD Savaş Pilotunun Anıları, McFarland Co., Jefferson 2007.
CR  - Hanhimaki, Jussi, Westad, Odd Arne, The Cold War A History in Documents and Eyewitness Accounts, Oxford University Press, Oxford 2013.
CR  - Kapucu, Davud, “1974 Kıbrıs Hava Harekâtı”, Uluslar arası Tarih Araştırmaları Dergisi,  C IV, S 2, 2020, s.82-104.
CR  - Karadeli, Cem, “Stalin ve Kruşçov Dönemlerinde Doğu Avrupa’da Sovyetler ve Krizler”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S 15, 2019, s.239-253.
CR  - Karakaya, İskender, Nazarı, Mohammad İshak, “Hindistan-Pakistan Çatışmasında Keşmir Sorunu”, International Journal of Social Sciences, C VII, S 3, 2023, s.1-22.
CR  - Kaymaklı, Hulusi, Havacılık Tarihinde Türkler (1946 Yılından 1960 Yılına Kadar), C IV, Hava Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü, Ankara 2006.
CR  - Kline, Stuart, Türk Havacılık Kronolojisi, Dönence Basım ve Yayın Hizmetleri, İstanbul Aralık 2002.
CR  - Knaack, Marcelle Size, “II. Dünya Savaşı Sonrası Savaş Uçakları, 1945-1973”, ABD Hava Kuvvetleri Uçak ve Füze Sistemleri Ansiklopedisi, C 1, Hava Kuvvetleri Tarihi Ofisi, Washington DC 1978.
CR  - Konyar, Hürriyet, Ulus Gazetesi CHP ve Kemalist İlkeler, Bağlam Yayınları, İstanbul 1999.
CR  - Korkmaz, Erdal, “1964 Kıbrıs Hava Harekâtı”, Kıbrıs’ta Türk Varlığı, ed. Adem Çalışkan, İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul 2022.
CR  - Kostak, Ercan, “Soğuk Savaş Döneminde Savunma İttifakı Olarak NATO’nun Kurulması ve Türkiye’nin Üyeliğine Giden Yol”, History Studies Dergisi, C XVI, S 2, 2024, s.201-223.
CR  - Kostak, Ercan, Soğuk Savaş Döneminde Türkiye’nin Askerî Teknoloji Kaynakları (1946-1990), Paradigma Akademi Yayınları, Çanakkale 2023.
CR  - Kropf, Klaus, Alman Yıldız Savaşçıları, Midland Counties Publications, Leicestershire 2002.
CR  - Kundakçı, Deniz, Kavaklı, Sibel, “Türk Havacılığının Gelişiminde Uğrak Noktaları: Hava Sefinesinden Tayyareye, 20. Yüzyıl Başlarında Bir Yolculuk (1909-1914)”, Türk Hava Kuvvetlerinin 100’üncü Yılı Uluslararası Tarih Sempozyumu, 8-10 Şubat 2011, Ayrıntı Basımevi, Ankara 2013, s.57-73.
CR  - Kurt, Deniz, Pehlivan, Yavuz, Korkmaz, Erdal, 50’nci Yılında Kıbrıs Barış Harekâtı ve Türk Hava Kuvvetleri, Hava Basımevi ve Neşriyat Komutanlığı, Ankara 2024.
CR  - Kurt, Deniz, Pehlivan, Yavuz, Danacı, Fatih, Korkmaz, Erdal, Cumhuriyet’in 100’üncü Yılında Türk Hava Kuvvetleri, Hava Basımevi  ve Neşriyat Komutanlığı, Ankara 2023.
CR  - Kurt, Deniz, Pehlivan, Yavuz, Korkmaz, Erdal, Türk Hava Kuvvetleri, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Yayını, Hava Basımevi ve Neşriyat Komutanlığı, Ankara 2022.
CR  - Kurt, Deniz, Pehlivan, Yavuz, Korkmaz, Erdal, Kuruluşundan Günümüze Türk Hava Kuvvetleri, (Harekât ve Teşkilatlanma Tarihi 1952-2020), C III, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Yayını, Ankara 2020.
CR  - Kurt, Emin, Türkiye’de Ana Jet Üslerinin Kuruluşu ve Gelişimi (1951-2010), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara 2011.
CR  - Kurt, Emin, Kıbrıs Şehidi Hv.Plt.Yzb. Cengiz Topel ve 1964 Kıbrıs Hava Harekâtı, Hava Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü, Ankara 2009.
CR  - Laptalı, Hüseyin, Erenköy Sürüngeni, C II, Ufuk Matbaası, İstanbul 2005.
CR  - Lockeed Martin, “F-104 Yıldız Savaşçısı”, https://www-lockheedmartin-com.translate.goog/en-us/news/features/history/f-104, Erişim Tarihi: 25.01.2025.
CR  - Mermer, Cengiz Topel, “Hindistan ve Pakistan İçin Tarihi Kıskaç; Keşmir Sorunu”, Stratejik Rapor, No: 75, 2020, s.1-27.
CR  - Milliyet Gazetesi, 9 Ağustos 1964.
CR  - Mütercimler, Erol, Kıbrıs Barış Harekâtının Bilinmeyen Yönleri: Satılık Ada Kıbrıs, 5. Baskı, Alfa Basım Yayım Dağıtım Tic.Ltd.Şti., İstanbul 2007.
CR  - Mütercimler, Erol, Öke, Mim Kemal, Düşler ve Entrikalar: Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası, Alfa Yayınları, İstanbul 2004.
CR  - Neale, Jonathan, Amerikan Savaşı Vietnam 1960-1975, çev. Doğan Tarkan, Metis Yayınevi, İstanbul 2004.
CR  - Nikolajsen, Ole, Turkish Military Aircraft Since 1912, Dutch Aiation Society, The Netherlands 2005.
CR  - Okar, Avni, Türkiye’de Tayyarecilik 1910-1924, Yapı Kredi Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2018.
CR  - Oran, Baskın, “Batı Bloku Ekseninde Türkiye-1:1945-1960”, Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 1919-1980, ed. Baskın Oran, C I, 23. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2019, s.477-498.
CR  - Oran, Baskın, Türk Dış Politikası, İletişim Yayınları, İstanbul 2001.
CR  - Önder, Zafer, “F-104 Starfighter”, Hava Kuvvetleri Dergisi, S 250, Kasım 1973, s.43-45.
CR  - Özcan, Azmi, “Dünden Bugüne Keşmir ve Keşmir Meselesi”, Keşmir Dosyası, Yay. Haz., Halil Toker, TATAV Yayınları, İstanbul 2003, s.31-38.
 
Özselçuk, Nusret, Ana Hatlarıyla Vietnam Savaşları ve Alınan Dersler, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1979.
CR  - Özübek, Emre, Türk Basınında Vietnam Savaşı Tartışmaları (1960-1975), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük 2018.
CR  - Pace, Steve, Lockheed F-104 Starfighter, Motorbooks International, Minnesota 1992.
CR  - Pakistan Sefareti Basın Ataşeliği, Keşmir Meselesi, La Turquie Modern Basımevi, İstanbul 1952.
CR  - Paloque, Gerard, F-104 Lockheed Starfighter, 1958-2000, Tarih ve Koleksiyonlar, Paris 2012.
CR  - Peacock, Herbert L., A History of Modern Europe: 1789-1981, Heinemann Educational, Oxford 1982.
CR  - Peksarı, Derya Gonca, NATO’nun Değişen Konsepti, Asil Yayınları, Ankara 2007.
CR  - Petit, Edmondt, Historie Mondiale De L’Avition, Editions Hachette, Paris 1967.
CR  - Rızvı, Saıyıd Athar Abbas, “Keşmir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C 25, Ankara 2002, s.325-327.
CR  - Roberts, John Morris, Yirminci Yüzyıl Tarihi, Çev. Sinem Gül, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara 2003.
CR  - Sander, Oral, Siyasi Tarih 1918-1994, İmge Kitabevi, Ankara 2012.
CR  - Sarınay, Yusuf, Türkiye’nin Batı İttifakına Yönelişi ve NATO’ya Girişi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1988.
CR  - Schick, Jack M., The Berlin Crisis, 1958-1962, University of Pennsylvania Press, Philadelphia ABD.
CR  - Schulzinger, Robert D., A Time for War The United States and Vietnam, 1941-1975, Oxford University Press, Oxford 1997.
CR  - Smith, Philip E., Peggy, Herz, Karanlığa Yolculuk: Vietnam Savaşı Sırasında Kızıl Çin’in İçinde Sıkışmış Bir Amerikan Savaş Esirinin Yedi Yılı’nın Sürükleyici Hikayesi, Pocket Books, New York 1992.
CR  - Soysal, İsmail, Soğuk Savaş Dönemi ve Türkiye, Olaylar Kronolojisi (1945-1975), İsis Yayınları, İstanbul 1997.
CR  - TBMM Tutanak Dergisi, Dönem IX, C XIII, Toplantı: 2, 41. Birleşim, S 18, Şubat 1952, s.313.
CR  - Tercüman Gazetesi, 10 Ağustos 1964.
CR  - Thompson, Warren, “Vietnam’daki Starfighter”,  International Air Power Review, C 12, AirTime Publishing, Connecticut 2004.
CR  - Toker, Halil, “Cunagard ve Haydarabad Bağlamında Keşmir’in Hindistan’a İlhakı Üzerine Bir Değerlendirme”, Keşmir Dosyası, Yay. Haz., Halil Toker, TATAV Yayınları, İstanbul 2003.
CR  - Turan, İshak, “ABD-Çin İlişkileri Bağlamında Tayvan Sorunu”, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S 1, 2016, s.80-105.
CR  - Türk Hava Kuvvetleri Dergisi, “Türk Hava Kuvvetlerinin Kronolojik Tarihi”, Türk Hava Kuvvetleri 100’üncü Yıl Özel Sayısı, S 367, 2011, s.52-75.
CR  - Türk Hava Kuvvetleri Uçak Aileleri, “F-104 Star Fighter”, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Yayını, Hava Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü, Ankara 2009.
CR  - Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi, F: 525, K: 38560, G: 155840, S 39, Tarih: 06.02.1950.
CR  - Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi, F: 583, K: 44796, G: 215996, S 11, Tarih: 11.03.1955.
CR  - Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), F: 30,18,1,2, K: 174, G: 57, S: 15, Tarih: 25.11.1963.
CR  - Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), F: 30,1,0,0, K: 23, G: 131, S: 12, Tarih: 03.09.1965.
CR  - Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), F: 30,1,0,0, K: 64, G: 396, S: 10, Tarih: 06.09.1965.
CR  - Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), F: 30,18,1,2, K: 311, G: 11, S: 10, Tarih: 22.02.1974.
CR  - Uçarol, Rifat, Siyasi Tarih (1789-1994), Dördüncü Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 1995.
CR  - Ulus Gazetesi, 9 Ağustos 1964.
CR  - Upton, Jim, Warbird Tech-Lockheed F-104 Starfighter, Özel Basın, Minnesota 
2003.
CR  - Ülman, Haluk, “NATO ve Türkiye”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C XXII, S 4, 1967, s.143-167.
CR  - Vagnini, Alessandro, “İtalyan-Türk Savaşı’nda İtalyan Hava Kuvvetleri: Uzun Süreli Bir Geleneğin İlk Adımı”, Türk Hava Kuvvetlerinin 100’üncü Yılı Uluslararası Tarih Sempozyumu, 8-10 Şubat 2011, Ayrıntı Basımevi, Ankara 2013, s.100-110.
CR  - War Thunder Wiki, “F-104A”, https://wiki-warthunder-com.translate.goog/unit/f-104, Erişim Tarihi: 25.01.2025.
CR  - Windle, Dave, Bowman, Martin, Uçuş Profilleri, Lockheed F-104 Starfighter, İnterseptör/Saldırı/Keşif Savaş Uçağı,  Pen & Sword Aviation, Büyük Britanya 2011.
CR  - Yıldız, Onur, “Birleşmiş Milletler’in Keşmir Sorununa Müdahalesi: Realizm/ Liberalizm Tartışması”, Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi, C I, S 1, 2019, s.1-17.
UR  - https://doi.org/10.33419/aamd.1832604
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/5462360
ER  -