TY - JOUR TT - A Political Portrait in the Early Republican Period: Ziya Gevher Etili AU - Karataş, Murat PY - 2016 DA - June DO - 10.21563/sutad.187097 JF - Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi JO - SUTAD PB - Selcuk University WT - DergiPark SN - 1300-5766 SP - 341 EP - 375 IS - 35 KW - Hâkimiyet‐i Milliye Gazetesi KW - Çanakkale Milletvekili KW - Ankara Halkevi KW - Anadolu Ajansı N2 - ThisarticleexaminesthepoliticalviewandactivitiesofZiyaGevherEtili,whoworkedfirstasajournalistandlaterasadeputyintheparliamentbetweentheyears1923‐1943.AstheeditoroftheHâkimiyet‐iMilliyeNewspaper(whichhadbeenpublishedinAnkarasincetheyear1920)andasadeputyofÇanakkaleintheTurkishParliamentbetweentheyears1927‐1943,EtiliwitnessedtheimportantdevelopmentsoftheearlyrepublicanperiodinTurkey.Thushispoliticalviewandactivitieshadbeeninparallelwiththecharacteristicfeaturesofthisperiod.Incorporatingnumerouscharacteristicsoftheperiod’snationalistideology,Etiliactuallywasasophisticatedcharacterwithadministrative,cultural,economicandsocialviews. CR - 1. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi  BCA, 490.1.00.724.478.1.  BCA, 30.10.0.0.196.345.8. CR - 2. Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi  Ziya Gevher, Tercüme‐i Hâl Varakası, (1927). TBMM 3. Dönem, Sicil No: 678. CR - Ziya Gevher, Seçim Mazbatası, TBMM 3. Dönem, 1927. CR - Ziya Gevher, ,Tercüme‐i Hâl Varakası, TBMM 4. Dönem, 1931. CR - Ziya Gevher, Seçim Mazbatası, TBMM 4. Dönem, 1931. CR - Ziya Gevher, ,Tercüme‐i Hâl Varakası, TBMM 5. Dönem, 1935. CR - Ziya Gevher Etili, Seçim Mazbatası, TBMM 5. Dönem, 1935. CR - Ziya Gevher, ,Tercüme‐i Hâl Varakası, TBMM 6. Dönem, 1939. CR - Ziya Gevher Etili, Seçim Mazbatası, TBMM 6. Dönem, 1939. CR - 1. Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Cerideleri CR - TBMMZC, (8.12.1927). Devre 3, Cilt 1. CR - TBMMZC, (5.7.1931). Devre 4, Cilt 3. CR - TBMMZC, (29.5.1932). Devre 4, Cilt 3. CR - TBMMZC, (11.12.1933). Devre 4, Cilt 19. CR - TBMMZC, (5.7.1934). Devre 4, Cilt 23. CR - TBMMZC, (7.6.1934). Devre 4, Cilt 23. CR - TBMMZC, (18.6.1934). Devre 4, Cilt 23. CR - TBMMZC, (23.6.1934). Devre 4, Cilt 23. CR - TBMMZC, (26.11.1934). Devre 4, Cilt 25. CR - TBMMZC, (13.12.1934). Devre 4, Cilt 25. CR - TBMMZC, (1.10.1935). Devre 5, Cilt 5. CR - TBMMZC, (3.2.1936). Devre 5, Cilt 8. CR - TBMMZC, (26.5.1936). Devre 5, Cilt 11. CR - TBMMZC, (31.7.1936). Devre 5, Cilt 12. CR - TBMMZC, (27.1.1937). Devre 5, Cilt 15. CR - TBMMZC, (7.4.1937). Devre 5, Cilt 17. CR - TBMMZC, (21.4.1937). Devre 5, Cilt 17. CR - TBMMZC, (20.5.1937). Devre 5, Cilt 18. CR - TBMMZC, (25.5.1937). Devre 5, Cilt 18. CR - TBMMZC, (10.11.1937). Devre 5, Cilt 20. CR - TBMMZC, (19.11.1937). Devre 5, Cilt 20. CR - TBMMZC, (14.3.1938). Devre 5, Cilt 23. CR - TBMMZC, (27.5.1938). Devre 5, Cilt 25. CR - TBMMZC, (3.6.1938). Devre 5, Cilt 26. CR - TBMMZC, (27.6.1938). Devre 5, Cilt 26. CR - TBMMZC, (10.5.1939). Devre 6, Cilt 2. CR - TBMMZC, (17.5.1939). Devre 6, Cilt 2. CR - TBMMZC, (26.5.1939). Devre 6, Cilt 2. CR - TBMMZC, (12.6.1939). Devre 6, Cilt 3. CR - TBMMZC, (10.1.1940). Devre 6 Cilt 8. CR - TBMMZC, (11.8.1941). Devre 6, Cilt 20. CR - TBMMZC, (21.11.1941). Devre 6, Cilt 21. CR - TBMMZC, (4.5.1942). Devre 6, Cilt 25. CR - 2. Cumhuriyet Halk Partisi Kongre Tutanakları CR - Cumhuriyet Halk Fırkası Büyük Kongresi, (1927) CR - Cumhuriyet Halk Fırkası Üçüncü Büyük Kongre Zabıtları, (1931). Devlet Matbaası,  İstanbul. CR - Cumhuriyet Halk Partisi Dördüncü Büyük Kurultayı Görüşmeleri Tutulgası, (1935). CR - Ulus Basımevi, Ankara.  Cumhuriyet  Halk  Partisi  Beşinci  Büyük  Kurultay  Zabıtları,  (1939).  Ulus  Basımevi,  Ankara. CR - 1.Gazeteler CR - Akşam, (15.5.1948). “Anadolu Ajansı Müdürü Değişti”. CR - Büyük Gazete, (12.1.1928). Sene 2, Numara 64, “Marmara ve Sevinç Nasıl Çarpıştı?” CR - Cumhuriyet, (21.4.1930). “Cumhuriyet Halk Fırkasının Namzet Listesi”. CR - Cumhuriyet, (16.9.1930). “Ankara Belediye Azalığına Namzet Gösterilen Hanımlar”. CR - Cumhuriyet, (31.10.1930). “Davet: Türkiye Ziraat Bankası İdare Meclisinden”. CR - Cumhuriyet, (27.11.1930). “Tayyare Cemiyeti Kongresi Dün Hitam Buldu”. CR - Cumhuriyet, (12.6.1931). “300 Memur Açıkta Kalacak”. CR - Cumhuriyet, (30.6.1931). “Maarif Cemiyeti”. CR - Cumhuriyet, (4.8.1931). “Müessif Bir Ölüm”. CR - Cumhuriyet, (4.8.1931). “Tesemmüm Hadisesi”. CR - Cumhuriyet, (7.8.1931). “Ziya Gevher Beyle Ailesinin Hastalığı”. CR - Cumhuriyet, (11.8.1931). “Ziya Gevher B. İyileşti”. CR - Cumhuriyet, (16.8.1931). “Ziya Gevher B. İyileşti”. CR - Cumhuriyet, (26.10.1931). “Davet: Türkiye Ziraat Bankası İdare Meclisinden”. CR - Cumhuriyet, (20.2.1932). “Ankara’da Küşat Merasimi”. CR - Cumhuriyet, (11.12.1932). “27 Kânunuevvel Tes’it Merasimi Programı”. CR - Cumhuriyet, (19.1.1933). “C. H. Fırkasının Bir Tebliği”. CR - Cumhuriyet, (2.4.1933). “Kitap Meselesi Mecliste”. CR - Cumhuriyet, (14.5.1933). “Ankara’da Yapılacak Büyük Polis Mektebi”. CR - Cumhuriyet, (19.9.1933). “Biga’nın Kurtuluş Günü”. CR - Cumhuriyet, (9.2.1934). “Seçim Sonuçları İlan Edildi”. CR - Cumhuriyet, (14.8.1934). “Ziya Gevher Bey Fırka İdare Heyeti Azası Oldu”. CR - Cumhuriyet, (28.11.1934). “Bütün Ulus Soyadı Bulmakla Meşgul”. CR - Cumhuriyet, (14.12.1934). “Mecliste Dil Çekişmesi”. CR - Cumhuriyet, (5.2.1935). “Fırka Saylav Namzedleri Listesi Dün Neşredildi”. CR - Cumhuriyet, (9.2.1935) “Seçim Sonuçları İlan Edildi”. CR - Cumhuriyet, (25.3.1939). “Mebus Namzed Listesi”. CR - Cumhuriyet, (3.4.1939). “Parti Grubu Dün Toplandı”. CR - Cumhuriyet, (1.11.1939). “Parti Grubunda Dünkü İctima”. CR - Cumhuriyet, (21.4.1942). “Karadeniz’de Boğulan Yahudiler Meselesi”. CR - Cumhuriyet, (13.8.1946). “Anadolu Ajansı’nın İstanbul Müdürlüğü”. CR - Cumhuriyet, (31.3.1947). “İnönü Zaferi”. CR - Cumhuriyet, (19.7.1947). “CHP İdare Heyetinden Bir İstifa”. CR - Cumhuriyet, (4.12.1951). “Anadolu Ajansı Umum Müdürü İkinci Defa İstifa Etti”. CR - Milliyet, (18.10.1968). “Vefat”. CR - Ulus, (28.5.1935). “Birinci Basın Kurultayı Dün Kapandı”.  2.Makaleler CR - GALİP, Reşit (1933). Ülkü, Sayı 1, Cilt 1, “Gazi Mustafa Kemal”, Ankara, Ulus Bası‐ mevi. CR - GEVHER, Ziya, (4.5.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Günahkarların Tesirleri”. CR - GEVHER, Ziya, (11.5.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Sırıtan Hıyanet”. CR - GEVHER, Ziya, (14.5.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Elim Bir Cinayet Karşısında”. CR - GEVHER, Ziya, (15.5.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Hazırlanan Suikast”. CR - GEVHER,  Ziya,  (23.5.1923).  Hâkimiyet‐i  Milliye,  “Lozan’a  Giren  Melanet  Dolayısıy‐ la”. CR - GEVHER, Ziya, (17.5.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Lozan’daki Hareketsizlik”. CR - GEVHER, Ziya, (27.5.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Bizden Olmayan Bir Namzed”. CR - GEVHER, Ziya, (29.5.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Bir İnkıta”. CR - GEVHER, Ziya, (30.5.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Lozan’da Son Safha”. CR - GEVHER,  Ziya,  (31.5.1923).  Hâkimiyet‐i  Milliye,  “Amerika  ile  Müzakereye  Başlar‐ ken”. CR - GEVHER, Ziya, (17.6.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Altun Vereceksiniz”. CR - GEVHER, Ziya, (18.6.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “İmtiyazlar Meselesi”. CR - GEVHER, Ziya, (19.6.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Şehrimizde İntihab Başlarken”. CR - GEVHER, Ziya, (20.6.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Vatandaşlık ve Yerlilik‐Yabancılık”. CR - GEVHER, Ziya, (21.6.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Lozan’da Garip Bir Rücu”. CR - GEVHER, Ziya, (22.6.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Ankara’da Rey Verirken”. CR - GEVHER, Ziya, (26.6.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “İkinci Zafere Doğru”. CR - GEVHER, Ziya, (27.6.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “İfşa Olunan Bir Hakikat”. CR - GEVHER, Ziya, (28.6.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Ayrı Hayatın Doğurduğu Düşünce‐ ler”. CR - GEVHER,  Ziya,  (29.6.1923).  Hâkimiyet‐i  Milliye,  “Kıymetli  Bir  Dostluk  Etrafındaki  Tehlikeler”. CR - GEVHER, Ziya, (4.7.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Harekete Getirmek İçin”. CR - GEVHER, Ziya, (5.7.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Konferansta Son Sözlerimiz”. CR - GEVHER, Ziya, (9.7.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Sulha Doğru Mu?”. CR - GEVHER, Ziya, (10.7.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “İmzayı Men Eden Sebepler”. CR - GEVHER,  Ziya,  (11.7.1923).  Hâkimiyet‐i  Milliye,  “Son  Oyun  Mu?  Buna  Aldanama‐ yız ”. CR - GEVHER, Ziya, (13.7.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Hayati Bir İhtilaf Noktası”. CR - GEVHER, Ziya, (16.7.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Maskeler Atıldıktan Sonra”. CR - GEVHER, Ziya, (17.7.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Yeniden Müzakere”. CR - GEVHER, Ziya, (18.7.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Beklediğimiz Netice”. CR - GEVHER,  Ziya,  (20.7.1923).  Hâkimiyet‐i  Milliye,  “Dokuz  Senelik  Mücadeleden  Son‐ ra”. CR - GEVHER, Ziya, (31.7.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Mücahedelerin Hissesi”. CR - GEVHER,  Ziya,  (1.8.1923).  Hâkimiyet‐i  Milliye,  “Memleket  ve  Gençliği  Kurtarmak  İçin”. CR - GEVHER, Ziya, (3.8.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Yapmak ve Tutmak”. CR - GEVHER, Ziya, (7.8.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Daimi Bir Tehlike”. CR - GEVHER, Ziya, (9.8.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Üçüncü Muahede”. CR - GEVHER, Ziya, (12.8.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “İkinci Devreye Girerken”. CR - GEVHER, Ziya, (13.8.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Lozan Kahramanlarına Karşı”. CR - GEVHER, Ziya, (15.8.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Büyük Gazinin Hitabesi Önünde”. CR - GEVHER, Ziya, (21.8.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Ankara ve Ankaralıların İstidadı”. CR - GEVHER, Ziya, (26.8.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “26 Ağustos”. CR - GEVHER,  Ziya,  (28.8.1923).  Hâkimiyet‐i  Milliye,  “Kararlarda  Muhassala‐i  Muhake‐ me”. CR - GEVHER, Ziya, (29.8.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Biz Ankaralıların Cevabı”. CR - GEVHER, Ziya, (30.8.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Hayati Bir Nokta”. CR - GEVHER, Ziya, (3.9.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Bir Avrupa Hadisesi”. CR - GEVHER, Ziya, (4.9.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Müdhiş Bir İsraf Yatağı”. CR - GEVHER, Ziya, (5.9.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Say’ın Semeredâr Olması İçin” ”. CR - GEVHER, Ziya, (7.9.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Hükümetin Programı”. CR - GEVHER, Ziya, (10.9.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Zabitlerimizin Maaşları”. CR - GEVHER, Ziya, (11.9.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Mübadele Müşkülleri”. CR - GEVHER, Ziya, (13.9.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Küçücük Tabutlar Önünde”. CR - GEVHER, Ziya, (18.9.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Akdeniz’de”. CR - GEVHER, Ziya, (19.9.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Muhalefet Meselesi”. CR - GEVHER, Ziya, (20.9.1923). Hâkimiyet‐i Milliye, “Balkanlar’da Endişe”. CR - SADAK, Necmeddin Sadık, (17.1.1928). Akşam, “Bir Hadise Münasebetiyle”. CR - SAFA, Peyami, (19.5.1939). Cumhuriyet, “Bütçe Hassasiyeti”. CR - ÖNCÜ, Ali Servet, (2009). A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, “İstanbul’da Mütareke Dönemi Yedek Subay Teşkilatlanmaları”, Cilt 16, Sayı 40, Erzurum. CR - Atatürk 19 Yıl Önce Bugün Ankara’ya Gelmişlerdi, (1938). Ankara Halkevi Yay., Anka‐ ra, Ulus Basımevi. CR - BARUTÇU,  Faik  Ahmet,  (2001).  Siyasi  Hatıralar  Milli  Mücadeleden  Demokrasiye,  II. Cilt, 21. Yüzyıl Yay., Ankara. CR - BERKES,  Niyazi,  (2005).  Unutulan  Yıllar,  yay.  Haz.  Ruşen  Sezer,  3.  Baskı,  İstanbul, İletişim yayınları. CR - GUGLİELMO, Ferrero (1339). Medeniyet‐i Kadimenin Zevali, Çev. Ziya Gevher, İstanbul Matbaa‐i Amire, Maarif Vekâleti Neşriyatı. CR - GÜNEŞ,  İhsan (2001). Türk Parlamento Tarihi, TBMM V. Dönem (1935‐1939), II. Cilt, TBMM Vakfı Yay., Ankara. CR - KANSU, Mazhar Müfit, (1986). Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, 2. Baskı, II. Cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara. CR - KOÇ, Bekir vd., (2013). Bozkırdan Sanayinin Başkentine: Ankara Sanayi Tarihi, Ankara, Ankara Sanayi Odası Yayını. CR - KOÇAK, Cemil, (1986). Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938‐1945), Ankara, Yurt Yay. CR - ÖZTÜRK, Kazım, (1995). Türk Parlamento Tarihi, TBMM 3. Dönem (1927‐1931), III. Cilt, Ankara, TBMM Vakfı Yay. CR - ŞAPOLYO, Enver Behnan, (1971). Türk Gazetecilik Tarihi ve Her Yönü İle Basın, İstanbul, Güven Matbaası. CR - TURAN, Şerafettin, (1996). Türk Devrim Tarihi, Yeni Türkiye’nin Oluşumu (1923‐1938), 3. Kitap, 2. Bölüm, Bilgi Yay., Ankara. UR - https://doi.org/10.21563/sutad.187097 ER -