TY  - JOUR
TT  - HAŞVİYYE’NİN DOĞUŞU VE KELÂMî GÖRÜŞLERİ
AU  - Altıntaş, Ramazan
PY  - 1999
DA  - December
JF  - Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
JO  - CUIFD
PB  - Sivas Cumhuriyet University
WT  - DergiPark
SN  - 1301-1197
SP  - 57
EP  - 100
IS  - 3
KW  - HAŞVİYYE’NİN DOĞUŞU VE KELÂMî GÖRÜŞLERİ
N2  - Hz. Peygamber’in, içlerinde yaşadığı ilk İslâm toplumu, düşünce ve gündelikhayat telakkilerinde niçin ve nasıl sorularını egemen kılma davasına değil, teslimiyetanlayışını önceleyen bir karaktere sahipti. Selef’in anlayışına göre Allah Teâlâ,akîdenin bütün temellerini Kur’an’da tamamen göstermiş, Hz. Peygamber ise, gereksöz ve gerekse davranış planında bu esasları hiçbir kapalılığa veya başka bir anlayışaihtimal bırakmayacak şekilde açıklamış ve tarif etmiştir. Bize düşen akâidkonularında tevakkuf (susup durmak) edip dinde tartışmaya girmemektir. Artık bukonuda araştırmaya, düşünmeye ve bireysel içtihada yer yoktur.1 Taftazânî’nin(ö.793/1390) de dediği gibi, ilk Müslümanlardan ashâb ve tâbiûnun inançlarınıntemiz olmaları; peygamberle sohbet etme bereketinden feyiz almaları, O’nun çağınayakın bir zamanda yaşamaları, olay ve fikir ayrılıklarının az oluşu, güvenilir dinâlimlerine başvurma imkânına sahip olmaları2 onları teslimiyetçi bir ruhabüründürmüştür. Dahası, Selef’in akîde konusunda en açık ve muhafazakâr birduruşu sergilemesinin nedeni, sahih rivâyetlere sahip olmalarıdır. Güvenilir râvilerinbirbirlerinden naklederek tâ Rasulüllah’a kadar ulaştırdıkları hadîsler onlara ulaşınca“nasıl” ve “niçin” demezlerdi, çünkü bu sorular bid’atti.3 Onlara göre, inançkonularına müteallik olan meselelerde soru sormak, hevâya tâbî olmanın birsonucudur. Keyfiyeti meçhullük (bilâ keyf) ve yorumsuzluk (bilâ şerh) akîdesinin birgereği olarak Hz. Peygamber’in sünnetini tasdik, kalpte imanın oturmuşluğununalâmetidir. Akîdede “niçin” ve “nasıl” soruları ise kalbe şüphe atarak imanı yerindenoynatmaya varan yolun başlangıcıdır.
CR  - Mustafa Abdurrezzâk, Temhîd li Târîhi’l-Felsefeti’l-İslâmiyye, Kahire, 1959, s. 270; İrfan
CR  - Abdulhamîd, İslâm’da İtikâdî Mezhepler ve Akâid Esasları, (trc. Sâim Yeprem), İstanbul, 1994,
CR  - s.136-137. 2
CR  - Taftazânî, Sadeddîn Mes’ûd b. Ömer, Şerhu’l-Akâid, İstanbul, 1326/1908, s.2. 3
CR  - Eş’arî, Ebu’l-Hasan, Makâlâtü’l-İslâmiyyîn, (nşr.Helmut Ritter), Wiesbaden, 1980, s.l294. 4
CR  - Malatî, Ebu’l-Huseyn, et-Tenbîh ve’r-Redd, (nşr. M. Zâhid el-Kevseri), Beyrut, 1968, s. 15-16; İbn
CR  - Ebû Ya’lâ, Tabakâtu’l-Hanâbile, Beyrut, ts. II, 18
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/cuifd/issue//257289
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/223668
ER  -