TY  - JOUR
TT  - Hive Hanı Muhammed Rahim Bahadur’un (1806-1825) 1809 Tarihli Bir Tarhanlık Yarlığının Üslubu ve Metindilbilimsel Yapısı
AU  - Kahya, Hayrullah
PY  - 2017
DA  - July
Y2  - 2017
DO  - 10.18506/anemon.284843
JF  - Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
PB  - Mus Alparslan University
WT  - DergiPark
SN  - 2149-4622
SP  - 315
EP  - 337
VL  - 5
IS  - 2
KW  - Muhammad Rahim Bahadur Khan
KW  - Yarliq of Tarkanliq
KW  - Diplomatic Style
KW  - Cohesiveness
N2  - Bu çalışmada Hive hanlığının (1511-1920) son hanlarından Muhammed Rahim Bahadur Han (1806-1825)’ın 1809 tarihli bir yarlığının üslubu ve metindilbilimsel yapısı üzerinde durulmuştur. Söz konusu yarlık 19. yüzyıl Çağatay Türkçesi ile yazılmış bir tarhanlık yarlığıdır. Çalışmada yarlığın önce üslup özellikleri incelenmiştir. İncelemede yarlığın üslup bakımından intitulatio (elkap), arrenga (giriş/dua/niyaz/invocatio), promulgatio (bilgilendirme/duyuru), dispositio (talep), narratio (nakil/anlatım), sanctio (tasdik), corroboratio (teyit), datatio (tarih) bölümlerine yer verildiği; locus (yer) bölümünün ise eksik olduğu görülmektedir. Daha sonra yarlığın bağdaşıklık görünümü üzerinde durulmuştur. Bağdaşıklık görünümü yarlığın yinelenmeye dayalı yapısı, art gönderimsel yapısı, bağlantı ögeleri, örtüklük yapısı, eksiltili yapısı, izleksel (tematik) yapısı, dilbilgisel eylem zamanları ve yarlığı bölümlere ayıran belirticiler gibi çeşitli açılardan incelenmiştir. Yarlığın tutarlılık görünümü ise özelleştirme bağlantısı, sebep-sonuç bağlantısı, amaç bağlantısı, zaman bağlantısı, karşılaştırma bağlantısı gibi açılardan ele alınmıştır. Çalışmada yarlığın çeviri yazısı da yapılmıştır. Çeviri yazı verilirken tek sayfadan oluşan yarlığın her satırı yay ayraç içinde numaralandırılmıştır. Yarlığın tıpkıbasımı çalışmanın sonuna eklenmiştir.
CR  - Ahmetbeyoğlu, A. (2011). “Tarhan”, TDVİA. 40: 19-20. İstanbul. (Erişim: 16.12.2013), http://www.islamansiklopedisi.info
CR  - Akbayır, S. (2013). Cümle ve Metin Bilgisi (Eğitim Fakülteleri İçin). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
CR  - Aktulum, K. (1999). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınları.
CR  - Aktulum, K. (2004). Parçalılık Metinlerarasılık. Ankara: Öteki Yayınları.
CR  - Alpargu, M. (2002). “Türkistan Hanlıkları”, Türkler Ansiklopedisi. 557-605.
CR  - Aşkın Balcı, H. (2006). Metindilbilim Açısından Bir Çözümleme. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 191-204.
CR  - Aşkın Balcı, H. (2009). Metindilbilime Kavramsal Açıdan Genel Bir Bakış. Ankara: 24 Saat Yayıncılık.
CR  - Ayata Şenöz, C. (2005). Metindilbilim ve Türkçe. İstanbul: Multilingual.
CR  - Aydın, İ., & Torusdağ, G. (2014). Türkçe Öğretimi Çerçevesinde Yazınsal Bir Metin Çözümleme Örneği Olarak Refik Halit Karay’ın Garip Bir Hediye’si. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, (3/4), 109-134.
CR  - Bregel, Y. (1999). Shir Muhammad Mirab Munis and Muhammad Riza Mirab Agahi, Firdaws al-iqbāl (History of Khorezm). Köln: Brill.
CR  - Bregel, Y. (2007). Documents from the khanate of Khiva (17th-19th centuries). Bloomington, Indiana: Indiana University Denis Sinor Institute for Inner Asian Studies.
CR  - Demirci, K. (2014). Türkoloji İçin Dilbilim Konular Kavramlar Teoriler. Ankara: Anı Yayıncılık.
CR  - Dilidüzgün, Ş. (2017). Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi - Uygulamalı Bir Yaklaşım. Ankara:  Anı Yayıncılık.
CR  - Günay, D. (2003). Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual.
CR  - Günay, D. (2013). Söylem Çözümlemesi. İstanbul: Papatya Bilim.
CR  - Kamalov, İ. (2013). “Yarlık”. TDVİA, 43: 334-335. İstanbul. (Erişim: 16.12.2013),  http://www.islamansiklopedisi.info
CR  - Kaman, S. (2012). Firdevsü'l-İkbal: Giriş-transkripsiyonlu metin (Vr.156b-336a)-inceleme-dizin. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
CR  - Karaağaç, G. (2015). Dil Bilgisi ve Anlam Bilgisi Çözümlemeleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
CR  - Karasoy, Y. (1998). Şiban Han Dîvânı (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım), Ankara: TDK.
CR  - Onursal, İ. (2003). Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık. (hz. Ayşe Kıran, Ece Korkut, Suna Ağıldere), Günümüz Dilbilim Çalışmaları (s.121-132). İstanbul: Multilingual Yayınları.
CR  - Özkan, B. (2004). Metindilbilimi, Metindilbilmsel Bağdaşıklık ve Haldun Taner’in ‘On İkiye Bir Var’ Öyküsünde Metindilbilimsel Bağdaşıklık Görünümleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 13(1), 167-182.
CR  - Öztokat, N. (2005). Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar. İstanbul: Multilingual Yayınları.
CR  - Özyetgin, A. M. (1996). Altın Ordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil ve Üslûp İncelemesi. Ankara: TDK.
CR  - Parlak, H. (2009). Kutadgu Bilig’in Metindilbilimsel Yapısı. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
CR  - Saray, M. (1993). Özbek Türkleri Tarihi. İstanbul: Nesil Yayınları.
CR  - Saray, M. (1994). Rus İşgali Devrinde Osmanlı Devleti ile Türkistan Hanlıkları Arasındaki Siyasi Münasebetler (1775-1875). Ankara: TTK.
CR  - Saray, M. (1998). “Hive Hanlığı”. TDVİA, 18: 167-170. İstanbul. (Erişim: 16.12.2013), http://www.islamansiklopedisi.info
CR  - Subaşı Uzun, L. (1995). Orhun Yazıtlarının Metindilbilimsel Yapısı. Ankara: Simurg Yayınları.
CR  - Şeyh Süleyman Efendi-i Buhârî (1298). Lugat-i Çağatay ve Türkî-i Osmânî. İstanbul.
CR  - Şişman, R. Ş. (2012). Firdevsü'l-İkbal, giriş-transkripsiyonlu metin: Vr. 336a-523a. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi
CR  - TDK (2016). Büyük Türkçe Sözlük. (Erişim: 16.12.2016), http://tdk.gov.tr/index .php?option=com_bts&view=bts
CR  - Toklu, O. (2003). Dilbilime Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
UR  - https://doi.org/10.18506/anemon.284843
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/324705
ER  -