TY - JOUR TT - DİNDARLIĞIN ÖLÇÜLEBİLİRLİĞİ ÜZERİNE GELİŞTİRİLEN DİNDARLIK ÖLÇEKLERİ AU - Altunsu Sönmez, Özlem PY - 2016 DA - December DO - 10.21497/sefad.285505 JF - Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi JO - SEFAD PB - Selcuk University WT - DergiPark SN - 2458-908X SP - 557 EP - 578 VL - 0 IS - 36 KW - Religion KW - religiosity KW - multi-dimensional religiosity KW - measuring religiosity N2 - Din, ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından itibaren sosyologların dikkatini çekmeyebaşlamıştır ve bu alanda detaylı çalışmaların ise yirminci yüzyıla denk geldiğigörülür. Yapılan çalışmalarda birçok din tanımı olması yansıra dinin evrenselbir tanımının yapılamamış olması, ona bağımlı olarak yapılabilecek birdindarlık tanımlaması yapmayı da oldukça güç hale getirecektir. Ayrıca, tek tipbir dindarlıktan söz etmenin mümkün olamadığı gibi ampirik yöntemlerle bilgitoplayarak dindarlığı ölçmek de hiç kolay olmamaktadır. Literatürde sadecedindarlığın nasıl ölçüleceği değil, ölçülüp ölçülemeyeceği konusu üzerine biletartışmalar yapıldığı görülmektedir. 1960’lardan sonra dindarlık çok boyutlubir fenomen olarak görülmeye başlanmış ve dindarlığı çok boyutlu ölçen ölçeklergeliştirilmiştir. Bu yıldan sonra dinin ölçülmesi ile ilgili yapılançalışmalarda dinin tek boyutlu, homojen bir yapıda olmadığını görülür. Bunlarabağlı olarak bu çalışma kapsamında; dindarlığın ölçülebilirliği tartışmalarıile beraber oluşturulan çok boyutlu dindarlık ölçeklerine yer verilmiştir. Bunuyaparken ülkemizde yapılan dindarlık ölçme çalışmaları da incelenerekdindarlığın farklı boyutlarının kimler tarafından nasıl oluşturulduğu daincelenmiştir. Ayrıca; dindarlık ölçme çalışmalarının zorluğu ile beraberdindarlığın bundan sonra da ölçülmeye devam edeceğini söylemek mümkündür. CR - ALLPORT, W. Gordon - ROSS, J. Michael (1967). “Personal Religious Orientation and Prejudice”. Journal for the Scientific Study of Religion 5 (4): 432-443. CR - ALLPORT, W. Gordon (2004). Birey ve Dini / The Individual and His Religion. çev. Bilal Sambur. Ankara: Elis Yay. CR - ALTUNSU SÖNMEZ, Özlem (2012). Religiosity, Self-monitoring and Political Participation: A Research on University Students. Doktora Tezi. Ankara: ODTÜ. CR - ARSLAN, Mustafa (2003). “Popüler Dindarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 3 (1): 97-116. CR - CORNWALL, Maria - ALBRECHT, L. Stan, etc. (1998). “The Dimensions of Religiosity: A Conceptual Model with an Empirical Test”. Latter-day Saint Social Life: Social Research on the LDS Church and its Members ed. by James T. Duke Volume Twelve in the Religious Studies Center Specialized Monograph Series, Brigham Young University, Provo, Utah: 203–230. CR - COŞTU, Yakup (2009). Dine Normatif ve Popüler Yaklaşım “Bir Dinî Yönelim Ölçeği Denemesi”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (15): 119-139. CR - DE JONG, F. Gordon - FAULKNER, E. Joseph etc. (1976). “Dimensions of Religiosity Reconsidered: Evidence from a Cross-Cultural Study”. Social Forces 54 (4): 866-889. CR - DIENER, W. Paul (1997). Religion and Morality: An Introduction. Louisville: Westminster John Knox Press. CR - DURKHEIM, Emile (1915). The Elementary Forms of the Religious Life. London: Allen and Unwin. CR - FAUKLNER, E. Joseph - DE JONG, F. Gordon (1966). “Religiosity in 5-D: An Empirical Analysis”. Social Forces 45 (2): 246-254. CR - FROMM, Erich (1997). Sahip olmak ya da Olmak. çev. Aydın Arıtan. İstanbul: Arıtan Yayınevi. CR - FURSETH, Inger - REPSTAD, Pal (2006). An Introduction to the Sociology of Religion Classical and Contemprary Perspectives. Aldershot: Ashgate Publishing Limited. CR - GÜNAY, Ünver (1999). Erzurum ve Çevre Köylerinde Dinî Hayat. İstanbul: Erzurum Kitaplığı. CR - GÜNAY, Ünver (2006). Dindarlığın Sosyolojisi. Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi. ed. Ünver Günay-Celaleddin Çelik. Adana: Karahan Kitabevi. 1-59. CR - GÜNAY, Ünver (2011). Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları. 10 bs. CR - HILL, C. Peter - HOOD, W. Ralph (1999). Measures of Religiosity. Birmingham, Alabama: Religious Education Press. CR - HIMMELFARB, S. Harold (1975). “Measuring Religious Involvement”. Social Forces 53 (4): 606-618. CR - HOOD, W. Ralph - HILL, C. Peter etc. (2009). The Psychology of Religion: An Empirical Approach, New York: The Guilford Press. 4 ed. CR - HÖKELEKLİ, Hayati (2010). Din Psikolojisine Giriş. İstanbul: Dem Yay. CR - KARAŞAHİN, Hakkı (2007). “Türkiye Kırsal Dindarlığı Üzerine Bir Pilot Araştırma (Gördes ve Çevre Köyleri Örneği”. Dinî Araştırmalar 10 (4): 105-117. CR - KAYIKLIK, Hasan (2006). “Bireysel Dindarlığın Boyutları ve İnanç-Davranış Etkileşimi. İslami Araştırmalar Dergisi 19 (3): 491-499. CR - KAYIKLIK, Hasan (2011). Din Psikolojisi: Bireysel Dindarlık Üzerine. Adana: Karahan Kitabevi. CR - KING, B. Morton - HUNT, A. Richard (1969). “Measuring the Religious Variable: Amended Findings”. Journal for the Scientific Study of Religion 8 (2): 321-323. CR - KING, B. Morton - HUNT, A. Richard (1975). “Measuring the Religious Variable National Replication”. Journal for the Scientific Study of Religion. 14(1): 13-22. CR - KING, B. Morton (1967). “Measuring the Religious Variable: Nine Proposed Dimensions”. Journal for the Scientific Study of Religion 6 (2): 173-190. CR - KÖKTAŞ, E. Mehmet (1993). Türkiye’de Dinî Hayat. İstanbul: İşaret Yay. CR - KUNIN, D. Seth (2003). Religon: The Modern Theories. Edinburgh: Edinburg University Press. CR - LENSKI, E. Gerhard (1963). The Religious Factor; A Sociological Study of Religion's Impact on Politics, Economics and Family Life. Garden City, New York: Anchor Books. CR - MARSHALLl, Gordon (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yay. CR - MEHMEDOĞLU, U. Ali (2006). “Dindarlığın Peşinde: Din Psikolojisinde Araştırma, Ölçme ve Yorumlama Üzerine”. İslami Araştırmalar Dergisi 19 (3): 465-478. CR - MUELLER, H. Gert (1980). “The Dimensions of Religiosity”. Sociological Analysis 41 (1): 1-24. CR - MUTLU, Kayhan (1989). “Bir Dindarlik Ölçeği: Sosyoloji’de Yöntem Üzerine Bir Tartışma”. İslami Arastırmalar 3 (4): 194-199. CR - OKUMUŞ, Ejder (2005). Gösterişçi Dindarlık. İstanbul: Özgü Yay. CR - OKUMUŞ, Ejder. (2006). “Gösterişçi Dindarlık”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 6 (2): 17-35. CR - ONAY, Ahmet (2001). “Dindarlık Ölçme Çalışmaları: Dindarlık Ölçümünde Üç Farklı Yaklaşım ve Ölçmenin Esasları”. İslami Araştırmalar Dergisi 14 (3-4): 439-449. CR - ONAY, Ahmet (2004). Dindarlık, Etkileşim ve Değişim Üniversite Öğrencileri Örneklemi. İstanbul: Dem Yay. CR - ÖZDALGA, Elisabeth (1989). “Din Din Midir Yoksa Başka Bir Şey Midir? Fenomenleri İndirgeyici (Reduksiyonist) Yaklaşımların Bir Ön Eleştirisi”. İslami Araştırmalar 3 (2): 29-39. CR - SEYHAN, Y. Beyazıt (2015). Dinî Şuur Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Ekev Akademi Dergisi 19 (61): 399-413. CR - SPILKA, Bernard - HOOD, W. Ralph etc. (1985). The Psychology of Religion: An empirical Approach. New Jersey: Prentice-Hall Inc. Englewood Cliffs. CR - TAŞ, Kemaleddin (2006). “Dindarlığın Kriterleri Üzerine Tipolojik Bir Araştırma”. Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi. ed. Ünver Günay-Celaleddin Çelik. Adana: Karaha Kitabevi. CR - UYSAL, Veysel (1995). “İslami Dindarlık Ölçeği Üzerine Bir Pilot Çalışma”. İslami Araştırmalar. 8 (3-4): 263-271. CR - UYSAL, Veysel (1996). “Din Psikolojisi Açısından Dinî Tutum Davranış ve Şahsiyet Özellikleri”. İstanbul: MÜ İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay. CR - VERMON, M. Glen (1962). “Measuring Religion: Two Methods Compared”. Review of Religious Research. 3 (4): 159-165. CR - WEBER, Max (1964). The Sociology of Religion. Boston: Beacon Press. CR - WEBER, Max (1998). Sosyoloji Yazıları. çev. Taha Parla. İstanbul: İletişim Yay. 2 bs. CR - YAPICI, Asım-KAYIKLIK, Hasan (2005). “Dinsel Eğilimle Ön Yargı ve Hoşgörüsüzlük Arasındaki İlişkiler Üzerine Psikolojik Bir Araştırma”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14 (1): 413-426. CR - YINGER, J. Milton (1967). “Pluralism, Religion, and Secularism”. Journal for the Scientific Study of Religion. 6 (1): 17-28. UR - https://doi.org/10.21497/sefad.285505 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/267905 ER -