TY  - JOUR
TT  - ANADOLU’DA BİR OSMANLI MAHALLESİNİN SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI: KÜTAHYA-BÖLÜCEK ÖRNEĞİ (1834-1835)
AU  - Bozkurt, Nurgül
PY  - 2016
DA  - December
JF  - Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
PB  - Kütahya Dumlupinar University
WT  - DergiPark
SN  - 1302-1842
SP  - 111
EP  - 131
KW  - Kütahya District
KW  - Bölücek
KW  - Neighbourhood
KW  - Population
KW  - Social Structure
KW  - Profession
KW  - Military Service
N2  - II. Mahmud döneminde (1808-1839),Anadolu ve Rumeli’de vergi mükellefi ve askere alınacak erkeklerin sayısınıbelirlemek amacıyla nüfus sayımları yapılmıştır. Böylece Osmanlı ülkesindeki enküçük birim olan mahalleye varıncaya kadar, Müslüman erkek nüfus ve cizyetoplanacak Gayrimüslim tespit edilmeye çalışılmıştır. II. Mahmud dönemindeyapılan nüfus sayımından başka 1844, 1852, 1856, 1866, 1881/82 ve 1905’de olmaküzere değişik tarihlerde nüfus sayımları yapılmıştır. Bu sayımlar, aitoldukları dönemle ilgili yapılan yerel tarih çalışmalarında demografik,ekonomik ve sosyal yapının ortaya konmasında önemli verileri bünyesindebarındırmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye CumhuriyetiBaşbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı Başbakanlık OsmanlıArşivi’nde bulunan, 1834-1835 yılında kayıt altına alınmış olan 1619 NumaralıNüfus Yoklama Defteri (BOA, NFS. d. nr. 1619) esas alınarak Kütahya MerkezKazasına bağlı Bölücek Mahallesi üzerinde durulacaktır. Bölücek Mahallesi ileilgili verilerden faydalanılarak öncelikle mahallenin Müslüman erkek nüfusutespit edilip demografik unsurları ortaya konacaktır. Sonra kayıtlı erkeklerinisimleri incelenerek bunların yoğun ya da seyrek kullanımı ile ilgiliistatistikî değerlendirmeler yapılacaktır. Ailelerin sahip oldukları lakaplarıve bunların günümüzde lakap ve soyadı olarak kullanılıp kullanılmadığı,insanların fiziksel özellikleri, mahallede görevli muhtarlar, imamlar, bölgeninaskere elverişli nüfusu, Osmanlı ordusuna asker olarak ne kadar katkısağladığı, özürlüler, defterdeki kayıtların imkân verdiği ölçüde mahalledekierkeklerin uğraştıkları iş kolları hakkında bilgi verilecektir.Ayrıca Bölücek Mahallesindeyaşayan erkek nüfusun yaş dağılımı, doğumlar, çocuk ölümleri, vefat edenler elealınacaktır. Üstelik bölge insanının çalışmak, okumak ya da başka gayelerle yerdeğiştirmeleri üzerinde durulacaktır. Bu bölgeye başka yerlerden gelenlerhakkında da bilgi verilecektir. Böylece Bölücek Mahallesi örneği üzerinden birnebze de olsa Anadolu’daki bir Osmanlı mahallesinin sosyal ve ekonomik yapısınaışık tutmak amaçlanmaktadır.
CR  - BOA, NFS. d. (Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Nüfus Defteri), nr. 1619.
CR  - BOA, DH.MKT. (Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi), nr. 926/64.
CR  - BOA, BEO. (Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Bab-ı Ali Evrak Odası), nr. 2653/198928.
CR  - AKYEL, Salih (2014).  XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Ebutahir Kazasının Sosyal ve Ekonomik Yapısı. Tarih Araştırmaları Dergisi, Ankara, C. 33, Sayı 56, ss. 319-341.
CR  - AKYÜZ, Yahya (2004). Türk Eğitim Tarihi (M.Ö. 1000-M.S. 2004), 9. Baskı, Ankara: Pegem A yayıncılık.
CR  - BAYARTAN, Mehmet (2005). Osmanlı Şehrinde Bir İdari Birim: Mahalle. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, İstanbul, Sayı 13, ss.93-107.
CR  - BOZKURT, Nurgül (2016). “Müslim Population & Social Structure in the Central District of Kütahya During the middle XIXth Century”, The New Trends in Social and Liberal Sciences Symposium, 28 Nisan-1 Mayıs 2016, Milano, Italya.
CR  - CANATAR, Mehmet (2013). 1009/1600 Tarihli İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri’ne Göre Nefs-i İstanbul’da Bulunan Mahalleler ve Özelliklerine Dair Gözlemler. Osmanlı İstanbulu I: I. Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu, İstanbul Türkiye, 29 Mayıs-1 Haziran 2013, ss. 283-310.
CR  - ÇAĞATAY, Neşet (1989). Bir Türk Kurumu Olan Ahilik. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
CR  - ÇALIŞKAN, Yaşar ve İKİZ M. Lütfi (2001). Kültür, San’at ve Medeniyetimizde Ahilik, II. Baskı, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
CR  - EKİNCİ, Yusuf (1989). Ahilik ve Meslek Eğitimi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları
CR  - ERGENÇ, Özer (1984). Osmanlı Şehrindeki “Mahalle”nin İşlev ve Nitelikleri Üzerine. Osmanlı Araştırmaları IV, Ed. Halil İnalcık, Nejat Göyünç, Heath W. Lowry, İstanbul, ss. 69-78.
CR  - FAROQHİ, Suraiya (2002). Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam (Orta Çağdan Yirminci Yüzyıla), Çev: Elif Kılıç, 4. Basım, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
CR  - GÖZAYDIN, Nevzat, PARLATIR, İsmail, ZÜLFİKAR Hamza (1998). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
CR  - KILIÇ, Rüya ( 2005). Osmanlıda Seyyidler ve Şerifler, İstanbul: Kitap Yayınevi.
CR  - KÜTÜKOĞLU Mübahat S. (1995). Osmanlı Sosyal ve İktisat Tarihi Kaynaklarından Temettü Defterleri, Belleten, LIX,  S. 225, Ankara, ss. 395-412.
CR  - ÖZCAN Abdülkadir (1991). Asakir-i Mansûre-i Muhammediyye, DVİA, C. V, İstanbul, ss. 457-458.
CR  - ÖZTÜRK, Sait (1995). Askeri Kassama Ait Onyedinci Asır İstanbul Tereke Defterleri, (sosyo-Ekonomik Tahlil). İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı yayınları.
CR  - PAKALIN, Mehmet Zeki (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. II, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
CR  - SERTOĞLU, Midhat (1986). Osmanlı Tarih Lûgatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
CR  - ŞAHİN, İlhan (1988). Ahi Evran. TDVİA, İstanbul, C.1, ss.529-530.
CR  - UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1932). Kütahya Şehri. İstanbul: Devlet Matbaası.
CR  - ÜNAL, Mehmet Ali (2011). Paradigma Osmanlı Tarih Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
CR  - YEL, Ali Murat ve KÜÇÜKAŞÇI, Mustafa Sabri (2003). Mahalle. TDVİA, Ankara, C. 27, ss. 323-326.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe/issue//286580
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/269323
ER  -