TY  - JOUR
TT  - Türkiye’de Cari Açığı Belirleyen Faktörler ve Cari Açığı Azaltmada Alternatif Enerji Kaynaklarının Rolü: VAR Modeli
AU  - Çiftçi, Necati
AU  - Eşmen, Merve
PY  - 2017
DA  - June
Y2  - 2017
DO  - 10.33905/bseusbed.292443
JF  - Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
PB  - Bilecik Seyh Edebali University
WT  - DergiPark
SN  - 2548-088X
SP  - 83
EP  - 110
VL  - 2
IS  - 1
KW  - Current Account Deficit
KW  - Energy
KW  - VAR Model
KW  - Cointegration
N2  - Cari açığın nedenlerini analizetmek ve cari açığı azaltma politikaları, iktisat literatürünü meşgul eden birkonu durumundadır. Cari açığı belirleyen pek çok faktör olmakla birlikte, bufaktörler arasında enerjide dışa bağımlılığın payı oldukça büyüktür. Bütündünyada olduğu gibi Türkiye’de de artan enerji ihtiyacını karşılamak içinyenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim söz konusudur. Bu çalışmada,gelişmekte olan ülkelerin en önemli sorunu olan cari açığın belirleyicileriincelenmiştir. 1980-2015 dönemini kapsayan cari açık, gayri safi yurt içihasıla, reel efektif kur, petrol fiyatları ve yenilenebilir enerjikaynaklarından elektrik üretiminin toplam elektrik üretimi içindeki payıdeğişkenlerine ilişkin yıllık veriler kullanılarak VAR modeli oluşturulmuştur. Alternatifenerji kaynaklarına yenilenebilir enerji kaynakları ile beraber nükleer enerjide dahil olmasına rağmen ülkemiz için geçmiş dönemlere ait nükleer enerjiverisi bulunmadığı için kurulan VAR modeline nükleer enerji dahil edilmemiştir.Kurulan modelde Johansen eşbütünleşme ve Granger nedensellik testleriuygulanmıştır.Yapılan analiz sonucunda gayri safi yurtiçi hasıla ve reelefektif döviz kurunun cari açığın Granger nedeni olduğuna yönelik bulgular eldeedilmiştir.
CR  - Apergis, Nicholas ve Payne, E. James (2010). “Renewable Energy Consumption and Economic Growth: Evidence From A Panel of OECD Countries”. Energy Policy. 38(1):656-660.
CR  - Barışık, Salih ve Kesikoğlu, Ferdi (2010). “Makro Ekonomik Değişken Olarak Bütçe Açığı-Cari Açık İlişkisi: Gelişmekte Olan Piyasalar Örneği”. İktisat İşletme ve Finans. 25(294):109-127.
CR  - Bayraktutan, Yusuf ve Demirtaş, Işıl (2011). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri: Panel Veri Analizi”. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 22:1-28.
CR  - Bitzis, Grigorios. M. Paleologos, John ve Papazoglou, Christos(2008). “The Determinants of the Greek Current Account Deficit: The EMU Experience”. Journal of International and Global Economic Studies. 1(1):105-122.
CR  - Çağlayan, Ebru ve Saçaklı, İrem (2006). “Satın Alma Gücü Paritesinin Geçerliliğinin Sıfır Frekansta Spektrum Tahmincisine Dayanan Birim Kök Testleri İle İncelenmesi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 20(1):124.
CR  - Çakır, A. S. Buğra ve Sözen, İlyas (2016). “Türkiye’de Cari İşlemler Dengesini Etkileyen Finansal Değişkenlerin VAR Analizi”. Akademik Hassasiyetler. 3(5):19-42.
CR  - Debelle, Guy ve Faruqee, Hamid (1996). “What Determines the Currents Account?”. IMF WorkingPaper. No:96-58.
CR  - Değer, Sevgi ve Ay, Sema (2013). ”Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Cari İşlemler Arasındaki Nedensel İlişkiler (1990-2011)”. PARADOKS Ekonomi.Sosyoloji ve Politika Dergisi. 9(2):11.
CR  - Demir, Murat (2013). “Enerji İthalatı Cari Açık İlişkisi, VAR Analizi İle Türkiye Üzerine Bir İnceleme”. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi. Y: 5 , S:9.
CR  - Demirbaş, Muzaffer. Türkay, Hakan ve Türkoğlu, Musa (2009). ”Petrol Fiyatlarındaki Gelişmelerin Türkiye’nin Cari Açığı Üzerine Etkisinin Analizi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 14(3):289-299.
CR  - Demirci, Ebru ve Er, Şebnem (2007). “Ham Petrol Fiyatlarının Türkiye’deki Cari Açığa Etkisinin İncelenmesi”.Türkiye Ekonomik Ve İstatistik Ulusal Kongresi. İnönü Üniversitesi.Malatya. 24-25 Mayıs, ss:1-12.
CR  - Eğilmez, Mahfi (2014). “Ödemeler Bilançosunu Okumak”.Kendime Yazılar. www.mahfiegilmez.com. [erişim tarihi: 15.01.2016].
CR  - Enerji Enstitüsü. enerjienstitusu.com. [erişim tarihi: 14.08.2016].
CR  - Erbaykal, Erman (2007). “Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili Midir? Bir Nedensellik Analizi”. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi. 3(6):81–88.
CR  - Erdoğan, Seyfettin ve Bozkurt, Hilal (2009). “Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri: MGARCH Modelleri İle Bir İnceleme”. Maliye Finans Yazıları. 23(84):135-172.
CR  - Erkılıç, Serdar (2006). “Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri”. Uzmanlık Yeterlilik Tezi.Ankara. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası İstatistik Genel Müdürlüğü. www.tcmb.gov.tr.
CR  - Göçer, İsmet (2013). “Türkiye’de Cari Açığın Nedenleri, Finansman Kalitesi ve Sürdürülebilirliği: Ekonometrik Bir Analiz”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi. Nisan:215. iibfdergi.ogu.edu.tr.
CR  - Güvenek, Burcu, Alptekin, Volkan ve Çetinkaya, Murat (2010). “Enflasyon ve Dolaylı Vergilerden Elde Edilen Gelirler Arasındaki İlişkinin VAR Yöntemiyle Analizi”. Kamu-İş. 11(3):7.
CR  - Karabulut, Gökhan ve Ç. Danışoğlu, Ayşe (2006). “Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler”. Gazi İİBF Dergisi. 8(1):47-63.
CR  - Karanfil, Muhammet ve Kılıç, Cüneyt (2015). “Türkiye Ekonomisinde Üçüz Açık Hipotezinin Geçerliliği: Zaman Serisi Analizi”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 11(24):3.
CR  - Karatay, Pelin ( 2008). “Cari Açıklar ve Sürdürülebilirliği”. Mevzuat Dergisi. Nisan. Y:11. S:124.
CR  - Lebe, Fuat ve Akbaş, Y. Ekrem (2015). “İthal Ham Petrol Fiyatları İle Döviz Kurunun Cari Açık Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin Bir Araştırma”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 17(2).
CR  - Mucuk, Mehmet ve Alptekin, Volkan (2008). “Türkiye’de Vergi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: VAR Analizi (1975-2006)”. Maliye Dergisi. (155): 164.
CR  - Özlale, Ümit vePekkurnaz, Didem (2010). “Oil Prices And Current Account: A Structural Analysis For The Turkish Economy”. EnergyPolicy. ss:4489-4496.
CR  - Öztürk, Serda Selin (2011). ”Döviz Kurunun Cari Açığa ve İhracata Etkileri”.Sanayi Dergisi. Kasım:32-39. eaf.ku.edu.tr.
CR  - Peker, Osman ve Hotunluoğlu, Hakan (2009). “Türkiye’de Cari Açığın Nedenlerinin Ekonometrik Analizi”. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi. 23(3):221-237.
CR  - Sadorsky, Perry (2009). “Renewable Energy Consumption and Income in Emerging Economies”. Energy Policy. 37:4021-4028.
CR  - Sevüktekin, Mustafa ve Çınar, Mehmet (2014). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi EViews Uygulamalı. Bursa. DORA Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
CR  - Seyidoğlu, Halil (2013). Uluslararası İktisat.İstanbul. Güzem Can Yayınları.
CR  - Tetik, Seyhan (2011). “Türkiye’de Ekonomik Büyüme İle Enerji Harcamaları Arasındaki İlişki”. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. S:50.
CR  - Tunçsiper, Bedriye ve Sürekçi, Dilek (2011). “Türkiye’de İkiz Açıklar Hipotezinin Geçerliliğinin Zaman Serisi Analizi”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(3):110.
CR  - Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Yatırım Destek Ve Tanıtım Ajansı. “Enerji ve Yenilenebilir Kaynaklar”. www.investing.gov.tr. [erişim tarihi: 09.10.2016].
CR  - Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. www.enerji.gov.tr. [erişim tarihi: 14.10.2016].
CR  - Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı. Onuncu Kalkınma Planı. 2016 Programı. Ss:262. www.kalkınma.gov.tr.
CR  - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. TCMB. www.tcmb.gov.tr. [erişim tarihi: 15.10.2016].
CR  - Türkiye Elektrik İletim A.Ş. www.teias.gov.tr. [erişim tarihi: 17.10.2016].
CR  - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK).Dış Ticaret İstatistikleri-Enerji İstatistikleri.www.tuik.gov.tr. [erişim tarihi: 28.08.2016].
CR  - Uçak, Sefer (2010). “Sürdürülebilir Kalkınma Bağlamında Alternatif Enerji ve Enerji Üretimi-Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi”. Doktora Tezi.Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İktisat Bölümü.
CR  - U.S. Energy Information Administration (EIA).www.eia.gov. [erişim tarihi: 17.10.2016].
CR  - Uygur, Ercan (2012). “Türkiye’de Tasarrufların Seyri ve Etkileyen Bazı Unsurlar”. Türkiye Ekonomi Kurumu. Kasım. www.tek.org.tr.
UR  - https://doi.org/10.33905/bseusbed.292443
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/318534
ER  -