TY  - JOUR
TT  - İslam Birliği İnşâsında Bir Engel Olarak Mezhep-Cemaat Taassubu ve Çözüm Yolları
AU  - Rençber, Fevzi
PY  - 2017
DA  - June
Y2  - 2017
DO  - 10.18403/emakalat.303020
JF  - e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi
JO  - e-Makalat
PB  - Ahmet İshak DEMİR
WT  - DergiPark
SN  - 1309-5803
SP  - 77
EP  - 102
VL  - 10
IS  - 1
KW  - Islam
KW  - Unity
KW  - Sect
KW  - Community
N2  - Müslümanlar, ‘birlik içinde olmaları’ yönünde Allah tarafından çoksayıda hitaba muhatap olmalarına rağmen bu birliği muhafaza edememişlerdir.Günümüzde Müslümanlar, daha önce Batı toplumunu yüzyıllarca meşgul eden mezhepsavaşlarıyla karşı karşıya kalmışlardır. Bu noktada Müslümanların birliğinibozan bu mezhep çatışmalarının ortaya çıkış ve gelişim sürecinin akademikçalışmalarla ele alınarak detaylı bir şekilde incelenmesi büyük bir zaruretolarak ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda çalışmamızda mezhep taassubunun tarihselsüreci, söz konusu sürecin kaynakları ve İslam birliği inşasına yönelik olumsuzetkileri üzerinde durularak Kur’an-ı Kerim ve hadislerde birlik ve beraberliğinönemi ele alınacak; ardından söz konusu taassubu aşmanın sağlıklı yollarıüzerinde durulacaktır. Bu bağlamda taassup ne olduğu (anlam çerçevesi,taassubun zıddı, tarihi örnekleri vs.), Kitap ve sünnette taassubun ve zıddıolan birliğin nasıl dile getirildiği, İslam’ın temel kaynaklarında bu konuylailgili hangi hususlara dikkat çekildiği, günümüzde taassubun görüntüsü, bunudoğuran veya birliğe engel teşkil eden iç-dış unsurlar ve ardından çözümönerileri dile getirilecektir. Makalemizde hem tarihi hem güncel hem degeleceğe etkisi olan önemli bir kavram olarak “taassup” İslam Mezhepleri TarihiAnabilim Dalı bağlamında analiz edilecektir.Günümüz İslam dünyasında yaşanan hadiseler göz önünde bulundurularakgenellemeler ve tümel ilkelerden ziyade güncel örneklemeler ve tikel yapılarüzerinde durulacaktır.
CR  - Agitoğlu, Nurullah, Hadis ve Bağlam, Kitabi Yayınları, İstanbul, 2015.
CR  - Ak, Ahmet, “İmam-ı Azam Ebû Hanife’nin Hayatı ve İtikadi Görüşleri”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 14, Sayı: 27, 2016, s. 1-27.
CR  - Akoğlu, Muharrem, “Hâriciliğin Ortaya Çıkmasında Etkili Olan Sosyo-Kültürel Faktörler”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2000, S. 9, s. 510-522.
CR  - Akoğlu, Muharrem, Cahiliyye Dönemi Arap Kültürünün Mezheplerinin Doğuşuna Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Kayseri, 1995.
CR  - Apak, Adem, Asabiyet ve Erken Dönem İslam Siyasi Tarihindeki Etkileri, İstanbul, 2004.
CR  - Atalan, Mehmet, “Hz. Muhammed’in Vefatından Sonraki Hilafet Tartışmaları”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004, IX, S. 2, s. 55-68.
CR  - Aydın, Mahmut, “Dini Referanslı Şiddeti Engellemenin Yolu: Çoğulcu Din Algısı”, Din ve Şiddet Sempozyumu, Rize, 2015, s. 627-643.
CR  - Bağdadi, Ebû Mansur Abdülkahir b. Tahir, el-Fark Beyne'l-Firak ve Beyanü'l-Firkati'n-Naciye Minhum, thk. Muhammed Fethi en-Nâdî, Dârü’s-Selâm, Kahire, 2010.
CR  - Barlak, Muzaffer Husün-Kubuh İyilik ve Kötülüğün Kaynağı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2016.
CR  - Barlak, Muzaffer, “İslâm İlim Tarihi İçinde Kelam Disiplininin Oluşum ve Gelişim Merhaleleri”, Kelâm Araştırmaları Dergisi, C. 14, S. 2, Yıl: 2016, s. 502.
CR  - Bulut, Halil İbrahim, “Dini Şiddetin Fikri Arka Planı Olarak Haricilik ve Günümüze Yansımaları”, Usûl: İslam Araştırmaları, 2009, S. 11, s. 51.
CR  - Cürcanî, Seyyid Şerif, et-Te’rîfât, Beyrut, 1980.
CR  - Çağrıcı, Mustafa, “Taassup”, DİA, XXXIX, s. 285-286.
CR  - Dalkılıç, Mehmet, “Ehl-i Sünnet Mezhebinin İman ve İslam Tanımının Toplumsal Barış ve Hoşgörü Bakımından Günümüzdeki Anlamı”, Din ve Dünya Barışı: Uluslararası Sempozyum, İstanbul, 2008, s. 463-476.
CR  - Dalkılıç, Mehmet, “Eş’arî’ye Göre Mürcie Mezhebinin Görüşleri ve Mürcie Fırkalarının Ayrılık Noktaları”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004, S. 9, s. 87-119.
CR  - Ekinci, Mustafa, “Vahdet Çalışmaları Çerçevesinde Tarih Boyunca Sünnî-Şiî İttifakı Teşebbüsleri”, Şanlıurfa Uluslararası X. Kutlu Doğum Sempozyumu “Hz. Peygamber, Tevhid ve Vahdet, 2016, s. 118.
CR  - el-Ferâhidî, Halil b. Ahmed, Kitâbu’l-Ayn, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2003.
CR  - el-İsfahanî, Hüseyin b. Muhammed Ragıb, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’an, Beyrut, tsz.
CR  - Ergin, Murat, Siyasi ve İtikadi Mezheplerin Doğuşunda Kabile Asabiyetinin Rolü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Şanlıurfa, 2000.
CR  - Erkan, Ümit, “Din ve Şiddet Bağlamında Osmanlı-Kızılbaş (Alevi) İlişkileri”, Din ve Şiddet Sempozyumu, Rize, 2015, s. 481.
CR  - Esen, Muammer, “Bir Şiddet Söylemi Olarak Tekfir”, Din ve Şiddet Sempozyumu, Rize, 2015, s. 547-555.
CR  - Eş’ari, Ebü'l-Hasan İbn Ebu Bişr Ali b. İsmail b. İshak, İlk Dönem İslam Mezhepleri, çev. Mehmet Dalkılıç, Ömer Aydın, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2005.
CR  - Eş'ari, Ebü'l-Hasan İbn Ebu Bişr Ali b. İsmail b. İshak, Makâlâtü'l-İslamiyyin ve İhtilafü'l-Musallin, thk. Neîm Hüseyin Zerzûr, El mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, 2009.
CR  - Evkuran, Mehmet, “Çağdaş İslam Düşüncesinde “Mezhep” Krizi: Mezheplerin Dinsel/Teolojik Meşruiyeti ve Sosyolojik Anlamı Üzerine”, Kelam Araştırmaları Dergisi, 2015, XIII, S. 2, s. 617-618.
CR  - Firuzâbâdî, Ebu’t-Tahrir Mecduddin Muhammed, Besâiru Zevi’t-Tebsîr fî Letâifi Kitâbi’l-Azîz, Beyrut, 1975.
CR  - Güneş, Hüseyin, “Müslümanlararası Şiddet Karşısında Muhammed b. Hanefiyye’nin Tutumu ve Çözüm Önerileri”, Rahmet ve Çatışma Bağlamında İslam Mezhepleri, Konya, 2016, s. 311-319.
CR  - Hakyemez, Cemil, “Ehl-i Sünnetin Şiîlik Algısı ve Temel İlkeleri”, Ortadoğu’nun Geleceği Açısından Şiî-Sünnî İlişkileri, Çorum, 2014 s. 105-118.
CR  - Hakyemez, Cemil, “Sünnî Şiî İlişkilerinde Temel Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, İç Tehdit ve Riskler Işığında İslam Dünyasının Geleceği, İstanbul, 2016.
CR  - Harun Yıldız, Kendi Kaynakları Işığında Hariciliğin Doğuşu ve Gelişimi, Araştırma Yayınları, Ankara, 2010.
CR  - İbn Manzur, Ebu Fazl Muhammed b. Mükrim el-İfrikî, Lisânu’l-Arab, Beyrut, 1985.
CR  - İsferâyîni, Ebü’l-Muzaffer, et-Tabsîr fi’d-din ve temyîzü’l fırkati’n-nâciye ani’l-fırakı’l-hâlikin, thk. Kemal Yusuf el-Hût, Alemu’l-Kutub, Beyrut, 1983.
CR  - İşcan, Mehmet Zeki, “Taassuba Dayalı Din Anlayışı Karşısında Ebu Hanife Örneği”, Ekev Akademi Dergisi- Sosyal Bilimler, 2004, VIII, S. 20, s. 59-78.
CR  - Korkmaz, Sıddık, “Selefîliğe Karşı Reddiyeler”, Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı, 2014, s. 452-477.
CR  - Kutlu, Sönmez, “Mürcie Mezhebi: Doğuşu, Fikirleri, Edebiyatı ve İslâm Düşüncesine Katkıları”, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002/1, I, S. I, s. 168-210.
CR  - Meşkûr, Cevad, Mezhepler Tarihi Sözlüğü, çev. Mehmet Mahfuz Söylemez, Mehmet Ümit, Cemil Hakyemez, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2011.
CR  - Omar, A. Rashied, “İslâm ve Şiddet”, çev: Yusuf Gökalp, Dinî Araştırmalar, 2004, VII, S. 20, s. 357-360.
CR  - Onat, Hasan, “İran Devrimi’nin Mezhebi Yansımaları ve Takrib Çalışmaları”, Ortadoğu’nun Geleceği Açısından Şiî-Sünnî İlişkileri, Çorum, 2014, s. 159.
CR  - Onat, Hasan, “Mezhep Çatışmasını Önlemek Mümkündür”, İslam Mezhepleri Tarihi Selefilik Çalıstayı, 05-06 Eylül 2015, s. 17-20.
CR  - Onat, Hasan, “Mezheplerin Stratejik Boyutu ve Mezhep Çatışması”, Din ve Şiddet Sempozyumu, Rize, 2015, s. 411-419.
CR  - Pakalın, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri, MEB, İstanbul, 1993.
CR  - Sarıkaya, M. Saffet, “Matüridi’nin Din Anlayışında Hoşgörü (Diğer Mezheplere Bakışı)”, Büyük Türk Bilgini İmam Matüridi ve Matüridilik -Milletlerarası Tartışmalı İlmi Toplantı, İstanbul, 2009, s. 108-121.
CR  - Şehristânî, Ebü'l-Feth Tâcüddîn Muhammed b. Abdülkerîm b. Ahmed, el-Milel ve’n-nihal, thk. Muhammed Abdulkadir el-Fadil, Beyrut, Elmektebetü’l-Asriyye, 2011, I.
CR  - Tatar, Burhanettin, “Formasyon-Deformasyon-Transformasyon Diyalektiği Olarak Şiddet Bağlamında Din Dili”, Din ve Şiddet Sempozyumu, Rize, 2015, s. 371-378.
CR  - Uzundağ, Mehmet Sait, “Kütüb-i Sitte’de Cemaat ve Tefrika Konusundaki Bazı Hadisler Üzerine Bir Değerlendirme”, Şanlıurfa Uluslararası X. Kutlu Doğum Sempozyumu “Hz. Peygamber, Tevhid ve Vahdet, Şanlıurfa, 2016, s. 97.
CR  - Zebîdî, Muhammed Murtaza, Tâcu’l-Arûs, Beyrut, t.y.
UR  - https://doi.org/10.18403/emakalat.303020
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/323718
ER  -