TY  - JOUR
TT  - Kavramlaştırma Üzerine Veritabanlı Bir Araştırma
AU  - Bozkurt, B. Ümit
AU  - Uzun, Gülsün Leylâ
PY  - 2017
DA  - January
JF  - Mersin Üniversitesi Dil ve Edebiyat Dergisi
JO  - MEUDED
PB  - Mersin University
WT  - DergiPark
SN  - 1304-6594
SP  - 87
EP  - 127
VL  - 14
IS  - 1
KW  - Concept
KW  - conceptualization
KW  - prototype
KW  - feature
KW  - conceptual lexicon
N2  - Buaraştırmanın amacı, kavramlaştırma kuram ve yaklaşımlarını, 10 ve 13yaşlarındaki çocuklardan elde edilen dilsel veri zemininde tartışmaktır.Buradan hareketle önce bilişsel dilbilim ve bilişsel psikoloji açısındankavramlar ele alınmış; ardından klasik, öntip temelli, kuram temelli veatomistik yaklaşımlar tanıtılmıştır. Nitel araştırma yaklaşımlarına dayanançalışmada, seçilen kavramların öntiplerini, özelliklerini ve sözcükselgörünümlerini belirlemek üzere katılımcılardan veri toplanmıştır. Veri sağlananaraştırma grubunu, dört farklı ilde bulunan beş ilköğretim okulunun dördüncü veyedinci sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Veri toplama aşamasında temsiliseçilen beş kavrama ilişkin açık uçlu-kısa yanıtlı üç tarama formu kullanılmışve toplanan verilerle 28.183 sözcüklük bir veritabanı oluşturulmuştur.Verilerin çözümlenmesinde ise içerik çözümlemesi ve betimsel çözümlemekullanılmıştır. Araştırmanın bulguları, kavramlaştırmada tipikliğin ve ailebenzerliği ilişkilerinin önemli bir rol oynadığını; ancak kavramlara özgüözelliklerin ifade edilmesinde ve kavramların dilsel kullanımı sırasındaörneklerin, tutumun, eşdizimliliğe ve sahneleştirmeye dayalıilişkilendirmelerin öne çıktığını göstermektedir. Bu durum, katılımcıçocukların ilişkilendirmelerle örüntülenen bir kavramlaştırma yapısınınolduğuna işaret etmektedir. Elde edilen sonuçlarla öntipsel etkilerin olduğu;belki bazı tanımların da olması gerektiği, ayrıca özel durumlar ve kültürelbilginin her türünün de kavramlara eklemlendiği varsayılabilir. Betimleyici tümbilgi türleri kavramlarla birleştirilmektedir. Dolayısıyla tüm bu bilgilerinkavramın tamamlayıcısı olduğu düşünülebilir; çünkü bunların kavramınoluşturucuları/bileşenleri olduğunu söylemek olanaklı görünmemektedir.
CR  - Aitchison, J. (2003). Words in the mind: An introduction to the mental lexicon. Oxford, UK: Blackwell Publishing.
CR  - Altınkaynak-Coşkun, Ö. (2006). İlköğretim 2. ve 3. sınıf türkçe ders kitaplarında kavramlar ve kavram alanları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
CR  - Balcı, A. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler (4. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
CR  - Carey, S. (1991). Knowledge acquisition: Enrichment or conceptual change? Reprinted in E. Margolis, & S. Laurence (Eds.) (1999), Concept: Core readings. (pp. 459-487). Cambridge, MA: MIT Press.
CR  - Coşkun, M. K. (2011). Kavram öğretimi. Adana: Karahan Kitabevi.
CR  - Croft, W. & Cruse, A. D. (2004). Cognitive linguistics, Cambridge, UK. New York: Cambridge University Press.
CR  - Fodor, J. A. (1998). Concepts: Where cognitive science went wrong. New York: Oxford University Press.
CR  - Gökmen, S. (2010). Anlamsal ve algısal ulamların Türkçedeki prototipleri. 24. Ulusal Dilbilim Kurultayı. ODTU, Ankara.
CR  - Göz, İ. (2003). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğü. Ankara: TDK.
CR  - Klausmeier, H. J. (1992). Concept learning and concept teaching. Educational Psychologist, 27 (3), 267-286.
CR  - Laurence, S. & Margolis, E. (1999). Concept and cognitive science, In E. Margolis, & S. Laurence (Eds.), Concepts: Core readings. (pp. 3-81). Cambridge, MA: MIT Press.
CR  - Löbner, S. (2002). Understanding semantics, New York: Arnold Pub.
CR  - Martorella, P.H. (1986). Teaching concepts. In M.C. James (Ed.), Classroom teaching skills. (pp. 181-223). USA: Healty and Company.
CR  - Merrill, M. D. & Tennyson, R. D. (1977). Concept teaching: An instructional design guide. NJ: Educational Technology.
CR  - Murphy, G. L. & Medin, D. L. (1985). The role of theories in conceptual coherence. Psychological Review, 92 (3), 289-316.
CR  - Murphy, G. L. (2004). The big book of concepts. Cambridge: MIT Press.
CR  - Önal, Ö. (2011). Öntür kuramı çerçevesinde Türkçede anlamsal ulamların incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Pesonen, J. P. (2002). Concepts and object-oriented knowledge representation (MA Thesis). University of Helsinki, Department of Cognitive Science.
CR  - Pinker, S. & Prince, A. (1999). The nature of human concepts: Evidence from an unusual source. In P. V. Loocke (Ed.), The Nature of concepts: Evolution, structure and representation. (pp. 8-51.). London: Routledge.
CR  - Rosch, E. (1973). On the internal structure of perceptual and semantic categories. In T. E. Moore (Ed.), Cognitive development and the Acquisition of Language. (pp. 111-140). New York, Academic Press
CR  - Rosch, E. (1978). Principles of Categorization. Reprinted in E. Margolis, & S. Laurence (Eds.) (1999), Concept: Core readings. (pp. 189-206). Cambridge, MA: MIT Press.
CR  - Saeed, J. I. (2005). Semantics. Oxford, UK: Blackwell Publishing.
CR  - Seferoğlu, G. (1999). Prototip kuramı çerçevesinde bir araştırma. Dilbilim Araştırmaları, 79–88.
CR  - Tavşancıl, E. & Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
CR  - Tennyson, R.D. & Cocchiarella, M.J. (1986). An empirically based instructional design theory for teaching concepts. Review of Educational Research, 56 (1), 40-71.
CR  - Wittgenstein, L. (1953). Philosophical investigations (sections 65-78). Reprinted in E. Margolis, & S. Laurence (Eds.) (1999), Concept: Core readings. (pp. 171-174). Cambridge, MA: MIT Press.
CR  - Zeyrek, D. (1998). Bilişsel dilbilim, dil ulamları ve Türkçe eylemlerin kavramsal yapısı ile ilgili gözlemler, K. İmer & L. Uzun (Eds.), Doğan Aksan armağanı. (ss 207-221). Ankara Üniversitesi.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/mersinjll/article/304134
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/291268
ER  -