TY  - JOUR
TT  - 17. VE 18. YÜZYIL KIBRIS KADI SİCİLLERİNE GÖRE KÖLELİK İDDİASI KARŞISINDA HÜRLER VE ÂZATLILAR
AU  - Güler, Ümit
PY  - 2017
DA  - June
DO  - 10.20486/imad.315977
JF  - İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi
PB  - Kütahya Dumlupinar University
WT  - DergiPark
SN  - 2149-0872
SP  - 169
EP  - 194
VL  - 2
IS  - 2
KW  - Ottoman
KW  - Cyprus
KW  - Slavery
KW  - Freedmen
KW  - Freedom
N2  - Bu çalışmada 17. ve 18. yüzyıl Kıbrıs şer‘î mahkemekayıtlarında yer alan köleliğin veya hürlüğün dava konusu edildiği vakalarincelenmiştir. Araştırmada bu davaların temel olarak iki kategoriye ayrıldığıortaya çıkmıştır. Bunların birincisini âzatlık, ikincisini ise hürlük davalarıoluşturmaktadır. Âzatlık davaları genellikle âzat edilen kölelerinâzatlıklarının inkârı sebebiyle meydana gelmiştir. Burada davacılar kimi zamanmevlalar (köle sahipleri) kimi zaman da âzatlılar ya da köleler olabilmiştir. Çalışmada32 adet âzatlık davasının 28’inde (%88) âzatlığın ispatlandığı 4’ünde iseispatlanamadığı ortaya çıkmıştır. Âzatlıların kazandığı davaların neredeysetamamı âzatlık işlemine şahitlik eden “hür” kişilerin mahkeme huzuruna çıkarakbu durumu beyan etmeleriyle sağlanmıştır.Hürlük davaları ise dolandırıcı olarakadlandırılabilecek kişilerce hür kişilerin köle olarak satılmaları neticesindeortaya çıkmıştır. Bununla beraber kimi zaman kasıtlı ya da kasıtsız olarak hürkişilere yönelik kölelik iddiasında bulunulması da bu davaların sebepleriarasında yer almıştır. Hürlük iddiasıyla açılan tüm davalar, hürriyetarayışında olan davacılar lehine sonuçlanmıştır. Bu bağlamda kölelik isnadınamaruz kalan ya da köle olarak satılan kişilerin Kıbrıs halkından olmadıkları, bunarağmen hürlüklerini ispatlama ve elde etme imkânına kavuştukları dagözlenmiştir.
CR  - Kıbrıs Kadı Sicilleri, 1B, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22.
CR  - Abacı, Nurcan, Bursa Şehrinde Osmanlı Hukukunun Uygulanması (17. yy.), T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara 2001.
CR  - Akgündüz, Ahmed, İslâm Hukukunda Kölelik-Câriyelik Müessesesi ve Osmanlı’da Harem, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2006.
CR  - Aktan Hamza, “Vesâyet”, İslâm’da İnanç, İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, IV, İstanbul 1997.
CR  - Aydın, M. Âkif, Türk Hukuk Tarihi, 5. Baskı, Hars Yay., İstanbul 2005.
CR  - Bardakoğlu Ali, “Vesâyet”, DİA (Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi), XLIII, İstanbul 2010.
CR  - Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhıyye Kamusu, I-VIII, Bilmen Yayınevi, İstanbul, tsz.
CR  - Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, Sahihü'l-Buhârî, el-Mektebetü'l-İslâmiyye, İstanbul 1979.
CR  - Cin Halil – Akyılmaz Gül, Türk Hukuk Tarihi, Sayram Yay., Konya 2003.
CR  - Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş'as b. İshak el-Ezdi es-Sicistani, Sünenu Ebî Dâvûd, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, Dârü'l-Fikr, Beyrut, tsz.
CR  - Engin, Nihat, Osmanlı Devleti’nde Kölelik, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 1998.
CR  - Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Ensar Neşriyat, İstanbul 2005.
CR  - Fendoğlu, Hasan Tahsin, İslâm ve Osmanlı Hukukunda Kölelik ve Câriyelik, Beyan Yayınları, İstanbul, 1996.
CR  - Güler, Ümit, 17. ve 18. Yüzyıl Kıbrıs Şerʻiyye Sicillerine Göre Müslüman-Zimmî İlişkileri ve İslâm Hukuku Açısından Tahlili, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bil. Enst., Bursa 2015.
CR  - Hamîdullah, Muhammed, İslâm’da Devlet İdaresi, çev. Hamdi Aktaş, Beyan Yay., İstanbul 1998.
CR  - Hamîdullah, Muhammed – Aydın, Mehmet Âkif, “Köle”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXVI, İstanbul 2002.
CR  - Karaman Hayreddin, Mukayeseli İslâm Hukuku, İz Yay., İstanbul 2001.
CR  - Mahmesânî Subhi, el-Mebâdiü'ş-Şer‘iyye ve'l-Kânûniyye fi'l-Hacr ve'n-Nafakât ve'l-Mevâris ve'l-Vasiyye, Dârü'l-İlm li'l-Melâyîn, Beyrut 2002.
CR  - Muhammed Kadri Paşa, el-Ahkâmü'ş-Şer‘iyye fi'l-Ahvâli'ş-Şahsiyye, dirâse ve thk. Muhammed Emin Saraç, Ali Cum‘a Muhammed, Dârü's-Selâm, Kahire 2006.
CR  - Müslim, Ebû'l-Huseyn el-Kuşeyrî en-Nîsâburî Müslim b. el-Haccâc, Sahihi Müslim, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru İhyai't-Türasi'l-Arabi, Beyrut 1956.
CR  - Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, I-III, İstanbul 1983.
CR  - Sak, İzzet, Şer’iyye Sicillerine Göre Sosyal ve Ekonomik Hayatta Köleler 17. ve 18. Yüzyıllar, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 1992.
CR  - Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî, Sünenü’t-Tirmizî, tahkik ve şerh İbrâhim Atve İvaz, Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Kahire 1975.
CR  - Ulvân, Abdullah Nâsıh, Nizâmü’r-rık fi’l-İslâm, Dâru’s-Selâm, Yayım Yeri Yok 2004.
UR  - https://doi.org/10.20486/imad.315977
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/335974
ER  -