TY  - JOUR
TT  - Şeyh Kavramına Yönelik Eleştiriler Üzerine Bir Değerlendirme
AU  - Uyar, Mehmet
PY  - 2017
DA  - December
JF  - Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
JO  - OMÜİFD
PB  - Ondokuz Mayıs University
WT  - DergiPark
SN  - 2587-1854
SP  - 325
EP  - 353
VL  - 0
IS  - 43
KW  - Sufism
KW  - Sheikh
KW  - Sufi Classics
KW  - Criticism
N2  - Tasavvufun bir ilim şubesi olmasının yanında, biryaşam tarzı olduğu da açıktır. Şeyh, tasavvufun bu her iki yönünü organize edenve cihetlerin icaplarını yerine getirerek manevi otorite kazanan bir figürolarak tebarüz eder. İlmî açıdan şeyh, tasavvufun teorik alanına hâkimdir;tasavvufî bilginin ve kültürün aktarımını sağlayarak, onun eğitim yoluylayaşamasında etkin rol oynar. Diğer yandan, teorik kısmın işaret ettiği yaşamtarzını hayatında uygular ve bilginin pratikteki somut görüntüsünü de bir örnekolarak hayata geçirir. Böylece şeyhin, tasavvufun her iki yanını da etkileyenve onun devamını sağlayan vazgeçilmez rolü de ortaya çıkmış olur. Bununlaberaber, tasavvufun teorik ve pratik atmosferini kuran unsurlar içinde şeyh, ençok eleştiri alan kavramlardan biridir. Şeyhe atfedilen tartışılmaz maneviotorite, koşulsuz itaat, kendi iradesini bir başkasının iradesine bağlama, aklaket vurma gibi hususlar eleştirilerin ana eksenini oluşturur. Fakat tam da bunoktada, bir algı ve bilgi karmaşası, eleştirilerin isnat noktalarındayanlışlıklar olduğu göze çarpmaktadır. Makalede, bu karmaşanın kısmen de olsagiderilmesi ve eleştirilerdeki bazı yanlış noktaların belirlenmesiamaçlanmaktadır.
CR  - Arberry, A. J., Tasavvuf,  çev. İbrahim Kapaklıkaya, İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2004.
CR  - el-Birgivî, Muhammed b. Ali, (ö. 981/1573) et-Tarîkatü’l-Muhammediyye ve’s-Sîretü’l-Ahmediyye, thk. Muhammed Hâfız en-Nedevî, Dımeşk: Dârü’l-Kalem, 2011.
CR  - Cemre Demirel, Bir Başka Din: Tasavvuf, İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2017.
CR  - Demirli, Ekrem, “Zâhiri İlimlerin Otoritesi Karşısında Tasavvuf’un Meşruiyet Arayışı”, İÜİFD, sy. 15, 2007, ss. 219-245.
CR  - Ebu’l Alâ Afîfî, Tasavvuf İslâm’da Manevî Hayat, çev. Ekrem Demirli- Abdullah Kartal, İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
CR  - Eşrefoğlu Rûmî (ö. 1469-1470?), Müzekki’n-Nüfûs, Haz. Abdullah Uçman, İstanbul: İnsan Yayınları, 2007.
CR  - Fazlur Rahman, İslâm, çev. Mehmet Dağ-Mehmet Aydın, Ankara: Selçuk Yayınları, 1996.
CR  - Geoffroy, Éric, “Tasavvufa Dair Düşünceler”, Aşk ve Hikmet Yolu Tasavvuf,  haz. Jean Louis Michon- Roger Gaetini,  çev. Nurullah Koltaş, İstanbul: İnsan Yay., 2012, ss. 79-90.
CR  - Gümüşhanevi, Ahmed Ziyâüddîn (ö. 1311/1893), Veliler ve Tarikatlarda Usûl, çev. Rahmi Serin, İstanbul: Pamuk Yayınları, tz.
Hücvirî, Ali b. Osman Cüllâbî (ö .470/1077), Keşfu’l-Mahcûb Hakîkat Bilgisi, Haz. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2010.
CR  - İbn Haldun (ö. 808/1406), Tasavvufun Mahiyeti Şifâu’s- Sâil, çev. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1998.
CR  - İbn Manzur, Muhammed b. Mükerrem el-Afrikî el-Mısrî, Lisânü’l Arab, c. I-XX, Mısır, 1301.
CR  - İbn Teymiyye, Takıyüddin Ahmed, (ö. 728/1328), Mecmû‘ fetâvâ, thk. Abdurrahman b. Muhammed b. Kâsım ve Muhammed b. Abdurrahman, c. 11,  Medine: Mücemma el-Melik Fahd, 2004.
CR  - İmamoğlu, A. Vahit, “Bağlılık ve İtaat Duygusuna Dini ve Psikolojik Yaklaşım”, Dini Araştırmalar, c. 6, Sayı: 18, 2004, ss. 129-140.
CR  - el-İsfahânî, Ebu'I-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb, (ö. V./XI. yüzyılın ilk çeyreği), el-Müfredât, thk. Safvân Adnân Dâverdî, Beyrut: ed-Dârü’ş-Şâmiyye, 2009.
CR  - Kara,  İsmail, “Çağdaş Türkiye Düşüncesinde Bir Tenkit/Tasfiye Alanı Olarak Tasavvuf ve Tarikatlar”, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sufiler Kaynaklar-doktrin-ayin ve erkan-tarikatlar-mimari-ikonografi-modernizm, Haz. Ahmet Yaşar Ocak, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2005, ss. 561-585.
CR  - Kara, Mustafa,  “Cumhuriyet Türkiyesi’nde Tarikatlar”, Türkiye’de Tarikatlar, ed. Semih Ceyhan, İstanbul: İsam Yay., 2015, ss. 95-132.
CR  - Kara, Mustafa, Din Sanat Hayat Açısından Tekkeler ve Zâviyeler, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.
CR  - Kara, Mustafa, Metinlerle Günümüz Tasavvuf Hareketleri, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2003.
CR  - Kara, Mustafa, “Tasavvufî Hayat ve Düşünceyi Tenkit (İsmail Hakkı Bursevî Örneği)” Bursa’da Dünden Bugüne Tasavvuf Kültürü, c. 2, 2003, ss. 195-203.
CR  - el- Kâşânî, Kemâlü’d-dîn Abbürrezzak (ö. 730/1329), Istılahâtu’s-Sûfiyye, Kahire: Dârü’l-Menâr, 1992.
CR  - el- Kelâbâzî, Ebû Bekr Muhammed, (ö. 380/990), et-Ta’arruf li Mezhebi Ehli’t-Tasavvuf, Kahire, 1994.
CR  - Kuran Araştırmaları Grubu, Uydurulan Din ve Kur’andaki Din, İstanbul: İstanbul Yayınevi, 2017.
CR  - el- Kuşeyrî, Ebu’l-Kâsım Abdülkerim b. Hevâzin (ö. 465/1072), er-Risâletü’l-Kuşeyriyye, thk. Abdulhalîm Mahmûd-Mahmûd b. eş-Şerîf, Kahire, 1989.
CR  - Lings, Martin, “Sufi Answers to Questions on Ultimate Reality”, Studies in Comparative Religion, Vol. 13, No. 3 & 4., Summer-Autumn, 1979.
CR  - el-Mekkî, Ebû Tâlib Muhammed b. Ali (ö. 386/966), thk. Kûtu’l-Kulûb, , İbrahim er-Rıdvânî, c. 1-3, Kahire, 2001.
CR  - el- Muhâsibî, Ebû Abdullah Hâris b. Esed (ö. 241/855), Âdâbu’n-Nüfûs, thk. Ahmed Ata, Dârü’l-Cîl, Beyrut, 1987.
CR  - Nicholson, Raynold A., İslâm Sûfîleri,  çev. Mehmet Dağ vd., Ankara: Akçağ Yayınları, 2004.
CR  - Sarmış, İbrahim, Teorik ve Pratik Açıcan Tasavvuf ve İslam”, İstanbul: Ekin Yayınları, 1997.
CR  - es- Sühreverdî, Ebû Hafs Ömer, (ö. 632/1234), Kitabu Avârifi’l-Ma’ârif, Beyrut, 1966.
CR  - es- Sülemî, Ebû Abdirrahmân Muhammed b. el-Hüseyin (ö. 412/1021), Tabakâtu’s-Sûfiyye, thk. Abdulkâdir Atâ, Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-ilmiyye, 2003.
CR  - Tancî, Muhammet, İslâm Tasavvufu Üzerine, çev. Bekir Topaloğlu, İstanbul: Damla Yayınevi, 2002.
CR  - et- Tirmizî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali el- Hakim, (ö. 320/932), Âdâbü’l-Mürîdîn ve Beyânü’l-Kesb, thk. Abdülfettah Abdullah Bereket, Kahire, ts.
CR  - et- Tûsî, Ebû Nasr Serrâc (378/988), el-Lüma‘, thk. Abdulhalîm Mahmûd Tâhâ-Abdulbâkî Surûr, Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Hadîs, 1960.
CR  - Uludağ, Süleyman, Tasavvfun Dili, İstanbul: Ensar Yayınları, 2016.
CR  - Uludağ, Süleyman, Tasavvuf ve Tenkit, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2014.
CR  - Yıldırım, Ahmet, “Tasavvufî Düşünce ve Yorumlarda Şeyh-Mürid İlişkisi”, İslam Araştırmaları, sy. 1, 2010, ss. 5-18.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/omuifd/issue//346215
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/394393
ER  -