@article{article_376191, title={Matematik, İhvân-ı Safâ Felsefesinin Dayandığı Aksiyomatik Zemin midir?}, journal={Artuklu Akademi}, volume={4}, pages={77–95}, year={2017}, author={Koçhan, Metin and Kılıç, Muhammet Fatih}, keywords={Philosophy of Mathematics,Ikhwān al-Ṣafāʾ,Relationship Between Existence and Mathematics,Physical World,Spiritual World,Supreme Ratio}, abstract={<div> <span style="font-size: 12px;">Bu makalenin amacı, IV/X. asırda Basra ve civarında bir felsefe topluğu </span> <br> </div> <div> <span style="font-size: 12px;">olarak yaşayan İhvân-ı Safâ’nın sıklıkla başvurduğu matematiği, kendi felsefeleri </span> </div> <div>için tutarlı bir şekilde aksiyomatik zemin olarak kullanıp kullanmadıklarını </div> <div>soruşturmaktır. Bu soruşturmayı gerekli kılan husus, İhvân’ın, Pisagorculuğa </div> <div>dayanarak öne sürdüğü matematiğin bütün ilimlerin temeli olduğuna ilişkin </div> <div>iddiasıdır. Bu iddianın geçerliliğini tespit etmek için İhvân’ın felsefi ilimler </div> <div> <div>arasında zikrettiği tabiat ve ilahiyat ilimlerinin matematikle olan ilişkisi, bu </div> <div>makalede, birtakım örnekler özerinden analiz edilmektedir. İhvân’ın Tanrı’nın </div> <div>varlığını ispatlamak üzere geliştirdiği teleolojik kanıt ve içerimi, tabiattaki </div> <div>matematiksel hesap, düzen ve dengeden hareket ettiği için matematikten </div> <div>metafiziğe doğru bir seyir takip eder. Bu seyir, İhvân’ın matematiği </div> <div>düşüncelerinin temeline yerleştirdiği izlenimi verir. Fakat Tanrı’nın varlığı, </div> <div>birliği, mevcudatın Tanrı’dan sudûru gibi metafizik meselelerdeki matematik </div> <div>referanslarında İhvân, 0’ı görmezden gelir, 1’i sayı olarak kabul etmez ve sayılar </div> <div>arasında ontolojik bir hiyerarşi kabul eder. Bu tür açıklamalarında İhvân’ın, </div> <div>kendi döneminde kaydedilen matematik sahasındaki gelişmeleri dikkate </div> <div>almadığı, bunun yerine Pisagorcuların etkisi altında kaldığı görülür. Bu nedenle </div> <div>İhvân, matematiği yer yer bağlamından koparır ve onu metafizik doktrinlerden </div> <div>hareketle okumayı sürdürür. Bu ise metafizikten matematiğe doğru bir seyir arz </div> <div>ettiği için matematiğin bütün ilimlerin temeli olduğuna ilişkin İhvân’ın iddiasını </div> <div>büyük ölçüde zaafa uğratır. </div> </div>}, number={2}, publisher={Mardin Artuklu University}