TY - JOUR T1 - TÜRKİYE’DE SOSYAL DÜŞÜNCENİN ERKEN DÖNEM TEMSİLCİSİ OLARAK AHMET MİTHAT EFENDİ TT - Ahmet Mithat Efendi As A Representative Of The Early Social Thought in Turkey AU - Mermutlu, Ayşe PY - 2014 DA - October JF - Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi JO - BUSBED PB - Bingol University WT - DergiPark SN - 1309-6672 SP - 99 EP - 114 VL - 4 IS - 8 LA - tr AB - Bu makalede yazar, romancı, gazeteci ve yayımcı kimliğiyle Tanzimat döneminin önde gelen düşünürlerinden Ahmet Mithat Efendi’nin entelektüel bir portresinin verilmesi amaçlanmaktadır. Dönemini karakterize eden modernleşme/Batılılaşma çabaları ile gündeme gelen politik, kültürel ve sosyal değişim ve gerilimler karşısındaki yaklaşımı, söz konusu portrenin kurucu unsuru olması temelinde değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmeler sonucunda, Ahmet Mithat’ın onu özgünlüğü içinde ele almaya imkân verecek bir sosyal analiz girişiminin temsilcisi olarak değerlendirilebilirliği üzerinde durulmaktadır. KW - Ahmet Mithat Efendi KW - Tanzimat KW - Tanzimat aydını KW - Tanzimat romanı KW - Tanzimat bürokrasisi KW - Batılılaşma KW - Modernleşme N2 - In this article it is aimed to provide an intellectual portrait of Ahmet Mithat Efendi who is one of the leading thinkers of the Tanzimat Period as an author, novelist, journalist and publisher. His attitude in the face of politic, cultural and social changes and tensions which came along with the period characterized by modernization/Westernization efforts is evaluated on the basis of its being of a founding component of the portrait in question. As a result of these evaluations, it is dwelt upon the extent of assessing Ahmet Mithat as a representative of a social analysis initiative that enables to address him in his originality. CR - AHMET Midhat (2000): Müşahedat, N. Birinci (haz.), Bütün Eserleri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları CR - AHMED Midhat (2002): ‘Voltaire’, E. ERBAY & A. UTKU, (haz.) Ahmed Midhat, Felsefe Metinleri, Erzurum: Babil Yayınları CR - AHMED Midhat (2005): ‘Ekonomi Politik’, E. ERBAY & A. UTKU, (haz.) Ahmed Midhat, İktisat Metinleri: Ekonomi Politik ve Hallü’l-Ukad, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları CR - ALİŞ, Şehnaz (2006): ‘Ahmet Mithat Efendi’de Akıl ve Batıl İnançlar’, Nüket ESEN & Erol KÖROĞLU (ed.), Merhaba Ey Muharrir!: Ahmet Mithat Üzerine Eleştirel Yazılar, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları CR - ALPASLAN, G. Gonca (2006): ‘Modern Edebiyatta Sözlü Kültür Etkisi’, Talât S. HALMAN, vd. (ed.), Türk Edebiyatı Tarihi, cilt:3, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları CR - ASLAN, Pelin (2006): ‘ Mihnetkeşan" da Toplumsal Ahlak Karşısında Bireysel Ahlak’, Nüket ESEN & Erol KÖROĞLU (ed.), Merhaba Ey Muharrir!: Ahmet Mithat Üzerine Eleştirel Yazılar, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları CR - BELGE, Murat (2006): ‘Türk Edebiyatında “Doğu-Batı Sorunsalı”’, Talât S. HALMAN, vd. (ed.), Türk Edebiyatı Tarihi, cilt:3, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları CR - BERKES, Niyazi (2008): Türkiye’de Çağdaşlaşma, A. Kuyaş (haz.), 12.b., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları CR - ÇELİK, D. Yalçın (2006): ‘Popüler Roman’, Talât S. HALMAN, vd. (ed.), Türk Edebiyatı Tarihi, cilt:3, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları CR - ÇETİNSAYA, Gökhan (2003): ‘Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti’,Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, cilt:1, Mehmet Ö. ALKAN (ed.), Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, 5.b., İstanbul: İletişim Yayınları CR - ERGİNÜN, İnci (2006): ‘Ahmet Mithat’ın Hala Geçerli Öğüdü: Kızlarınızı Okutun’, Nüket ESEN & Erol KÖROĞLU (ed.), Merhaba Ey Muharrir!: Ahmet Mithat Üzerine Eleştirel Yazılar, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları CR - ESEN, N., KÖROĞLU, E. (2006): ‘Ahmet Mithat Efendi’yi Hatırlamak, Anlamak, Okumak’, Nüket ESEN & Erol KÖROĞLU (ed.), Merhaba Ey Muharrir!: Ahmet Mithat Üzerine Eleştirel Yazılar, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları CR - FINDLEY, Carter V. (1999): Ahmet Midhat Efendi Avrupa’da, çev. A. Anadol, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları CR - FINDLEY, Carter V. (2000): ‘Ahmet Midhat’ın Sevdâ-yı Sa’y ü Amel’i’, Tarih ve Toplum, 203 CR - İNALCIK, Halil (2006): ‘Tanzimat Nedir?’, Tanzimat: Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, 2.b., Halil İNALCIK & Mehmet SEYİTDANLIOĞLU (der.), Ankara: Phoenix Yayınevi CR - MARDİN, Şerif (1994): ‘Türkiye’de İktisadi Düşüncenin Gelişmesi (1838-1918)’, Siyasal ve Sosyal Bilimler, Makaleler 2, 3.b., Mümtaz’er TÜRKÖNE & Tuncay ÖNDER (der.), İstanbul: İletişim Yayınları CR - MARDİN, Şerif (1999): Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, Toplu Eserleri 1, 6.b., İstanbul: İletişim Yayınları CR - MARDİN, Şerif (2004a): ‘Tanzimat’tan Sonra Aşırı Batılılaşma’, Türk Modernleşmesi, Makaleler 4, 14.b., Mümtaz’er TÜRKÖNE & Tuncay ÖNDER (der.), İstanbul: İletişim Yayınları CR - MARDİN, Şerif (2004b): ‘Tanzimat Fermanı’nın Manası’, Türkiye’de Toplum ve Siyaset, Makaleler 1, 12.b., Mümtaz’er TÜRKÖNE & Tuncay ÖNDER (der.), İstanbul: İletişim Yayınları CR - MERİÇ, Nevin (2000): Osmanlı’da Gündelik Hayatın Değişimi: Adâb-ı Muâşeret, İstanbul: Kaknüs Yayınları CR - MORAN, Berna (2008): Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış: Ahmet Mithat’tan A. H. Tanpınar’a, cilt:1, 20.b., İstanbul: İletişim Yayınları CR - NECATİGİL, Behçet (1998): Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, 17.b., İstanbul: Varlık Yayınları CR - OKAY, Orhan (1991): Batı Medeniyeti Karşısında Ahmed Midhat Efendi, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları CR - OKAY, Orhan (2006): ‘Tanzimatçılar: Yenileşmenin Öncüleri (1860-1896)’, Talât S. HALMAN, vd. (ed.), Türk Edebiyatı Tarihi, cilt:3, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları CR - ONARAN, Burak (2003): ‘Ahmet Mithat Efendi’, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, cilt:1, Mehmet Ö. ALKAN (ed.), Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, 5.b., İstanbul: İletişim Yayınları CR - ORTAYLI, İlber (2006): İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: Alkım Yayınevi CR - PARLA, Jale (1993): Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri, 2.b., İstanbul: İletişim Yayınları CR - PARLA, Jale (2003): ‘Tanzimat Edebiyatında Siyasi Fikirler’, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, cilt:1, Mehmet Ö. ALKAN (ed.), Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, 5.b., İstanbul: İletişim Yayınları CR - PARLA, Jale (2006): ‘Rakım Efendi’den Nurullah Bey’e, Cemaatçi Osmanlılıktan Cemiyetçi Türk Milliyetçiliğine Ahmet Mithat’ın Romancılığı’, Nüket ESEN & Erol KÖROĞLU (ed.), Merhaba Ey Muharrir!: Ahmet Mithat Üzerine Eleştirel Yazılar, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları CR - TANPINAR, Ahmet Hamdi (2007): XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 2.b., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları CR - TÜRKEŞ, A. Ömer (2003): ‘Muhafazakâr Romanlarda Muhafaza Edilen Neydi?’, Modern Türkiye ’de Siyasi Düşünce, cilt:5, Ahmet ÇİĞDEM (ed.), Muhafazakârlık, İstanbul: İletişim Yayınları CR - YALÇIN, Murat (ed.) (2003): Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, cilt:1, 2.b., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları UR - https://dergipark.org.tr/en/pub/busbed/issue//402893 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/436785 ER -