TY - JOUR T1 - TARİHSEL SÜREÇTE DÜNYADA VE TÜRK TOPLUMUNDA KADIN ALGISI VE HAKLARININ GELİŞİMİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME TT - UNE ÉVALUATION SUR LE DÉVELOPPEMENT DE LA PERCEPTİON ET LES DROITS DES FEMMES DANS LE MONDE ET LA SOCIÉTÉ TURQUE DANS LE PROCESSUS HISTORIQUE AU - Erbay, Hürol PY - 2019 DA - January JF - Ege Sosyal Bilimler Dergisi JO - ESBD PB - Ege University WT - DergiPark SN - 2651-4982 SP - 1 EP - 25 VL - 2 IS - 1 LA - tr AB - ÖZYaratılıştanbu yana yeryüzünde insanlığın varlığını sağlayan ana unsurkadınlardır. İnsanların yaklaşık yarısını oluşturan veinsanlığa ilk eğitimini veren bu ana unsur, tarihi çağlardan buyana toplumsal yaşamda hak ettiği yeri alamamıştır. Her toplumunkadın algısı; kendi inançları, gelenekleri ve yaşam biçimidoğrultusunda şekil almıştır. Zamanla kökleşen bu algı, toplumların diline, yapıtlarına, tutum ve davranışlarınayansımıştır. Olumsuz cinsiyet algısı nedeniyle bazıtoplumlarda, kız çocukları ile kadınlara ayrımcılık veşiddetin her türlüsü uygulanmıştır. Bireysel, ailesel ve toplumsal alanda birçok zararlı etkilere neden olan bu ayrımcılıkve şiddet; az veya çok her toplumda kadını ötekileştirip,toplumsal yaşamdan uzaklaştırmıştır. Dünyada son asırlardameydana gelen sosyal, siyasal, askerî ve ekonomik gelişmelerneticesinde ortaya çıkan yeni ihtiyaçları gidermek amacıylakadın hakları, kamuoyunun gündemine girmiştir. Bu çalışmadaönce, bazı toplumların geçmişte kız çocukları ile kadınlarakarşı takındıkları tutum ve davranışlara değinilmiştir.Müteakiben kadın hakları konusunda bazı uluslararası kuruluşlartarafından alınan önemli kararlar ve çalışmalar ele alınmıştır.Bu bağlamda özellikle Türk toplumu ile Cumhuriyet dönemindekadınlara sağlanan temel haklar ile kadına karşı şiddetleilgili önemli yasal çalışmalar ve bazı istatistiksel verilerdeğerlendirilmeye çalışılmıştır. KW - Kadın Hakları KW - Toplumsal Cinsiyet KW - Şiddet KW - Gelenekler KW - Evlilik KW - Kölelik KW - Türkler KW - Uluslararası Kuruluşlar N2 - ABSTRACTDepuisla création, les femmes sont l'élément principal qui assurel'existence de l'humanité sur terre. Cet élément principal quidonne la première éducation aux êtres humains et qui constitueenviron la moitié du peuple, n'a pas pu prendre l'endroit où qu' ona été mérité dans la vie sociale depuis les temps historiques. Laperception de femme de chaque société; ont pris forme dans ladirection de leurs croyances, traditions et style de vie. Cetteperception, ancrée dans le temps avait été répercuté sur lelangage, les œuvres, les attitudes et les comportements dessociétés. En raison de la perception négative du genre, danscertaines sociétés, toutes les formes de discriminations et deviolence ont été appliquées aux filles et aux femmes.Cette discrimination et violence; qui causent denombreux effets néfastes sur les domaines individuels, familiaux etsociaux avaient marginalisé plus ou moins les femmes dans chaquesociété et l'avaient éloigné les femmes de la vie sociale. Lesdroits des femmes étaient entrés dans l'ordre du jour de l'opinionpublique afin de répondre aux nouveaux besoins découlant desdéveloppements sociaux, politiques, militaires et économiques quiont eu lieu au cours des siècles derniers dans le monde, Dans cetteétude premièrement, on avait touché aux attitudes et auxcomportements de certaines sociétés envers les filles et les femmesdans le passé. Puis, on avait examiné les décisions prises et lestravaux effectués sur les droits des femmes par des grandesorganisations internationales. Ensuite dans ce contexte on avaittenté d'évaluer la société Turque et les droits fondamentaux accordés aux femmes pendant la périoderépublicaine, ainsi que des travaux juridiquesimportantset des statistiques sur la violence contre les femmes. CR - 112 Acil çağrı Merkezleri Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliği, T.C. Resmî Gazete No.: 290002, 16 Mayıs 2014. CR - 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, T.C. Resmî Gazete No.: 28239, 20.03.2012. CR - 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesine Dair Kanuna İlişkin Uygulama Yönetmeliği, T.C. Resmî Gazete No.: 28532, 18.01.2013. CR - 6701 Sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu, T.C. Resmî Gazete No.: 29690, 20.04.2016. CR - Akduman, İrem, “Aile İçi Şiddet Bağlamında Takipçi Taciz”, Suç Önleme Sempozyumu, 7-8 Ekim 2011, Bursa, Bursa Emniyet Müdürlüğü Yayınları No. 1, 2012. CR - Arsal, Sadri Maksudi, Türk Tarihi ve Hukuk, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2014. CR - Atatürk, Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2012. CR - ATO Raporu 2, 2004, http://www.turkhukuksitesi. com/showthread.php? T=3504. CR - Bakım, Sevi, ''Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Kararları Çerçevesinde Cinsiyet Ayrımcılığı'', Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 22, Sayı: 3, 2016. CR - Belek Erşen, Umut, ''Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi ve Denetim Mekanizması'', Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2016. CR - Benazus, Hanri, Bir Millet Böyle Doğdu Türk Kadınının Uyanışı, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul, 2005. CR - Berbercan, Mehmet Turgut, ''Türk Yazı dilinin Tarihî Dönemleri ve Orta Türkçenin Yeri Meselesi'', Tarih Okulu Dergisi (TOD), Yıl: 7, Sayı: XVII, Mart 2014. CR - Birleşmiş Milletler Dünya Ekonomik Forumu Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu, 2017., http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2017.pdf. CR - Bulut, Sedef, ''Türkçülerin Penceresinden Osmanlı'da Kadın Meselesi ve Orta Asya Referansı'', Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2013, Sayı: 10, s. 313-336. CR - CEDAW Komitesinin Nihai Yorumları (2016), (CEDAW/TUR/CO/7), http://www.un.org.tr/humanrights/images/pdf/CEDAW-Komitesinin-Nihai-Yorumlari.pdf. CR - Çakır, Serpil, Osmanlı Kadın Hareketi, Metis Yayınları, İstanbul, 2013. CR - Çüçen, A. Kadir, İnsan Hakları, MKM Yayıncılık, Bursa, 2012. CR - Dikmen, Mehmet (Ed.), Osmanlıca- Türkçe Sözlük, Türdav, İstanbul, 2011. CR - Doğan, Murat, “Türk Medeni Kanunu’nun Evliliğin Genel Hükümleri Bakımından Getirdiği Yenilikler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 52, Sayı: 4, 2003. CR - Durmuş, Mustafa, Tomris'ten Rabiaya, Hermes, Ankara, 2017. CR - Duroğlu, Sibel, Türkiye'de ilk Kadın Milletvekilleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2007. CR - Dünya Tarihi Ansiklopedisi, Milliyet, İstanbul, 1991. CR - Ekinci, Necdet (Çev.), Türkiye'de Yunan Vahşeti, Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, Antalya, 2006, s. 37. CR - Eraslan, Levent, ''Tarihsel Perspektiften Öğretmenlik Mesleği'', https://leventeraslan. files.wordpress.com/2015/11/levent- eraslan-makale-4.pdf. CR - Erkan, Vehbi Umut ve Merhacı, Selin Özden, Türk Medeni Kanunu ve ilgili Mevzuat Madde Gerekçeleri İsviçre Medeni Kanunu, Almanca ve İngilizce İlgili Madde Metinleri, Savaş Yayınevi, Ankara, 2015. CR - Ertan, Temuçin Faik, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Hukuk Reformuna Genel Bir Bakış”, Prof. Dr. Abdurrahman Çaycı’ya Armağan, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, Ağustos 1995. CR - Evlendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, T.C. Resmî Gazete No.: 30258, 02.12.2017. CR - Grolier International Amaricana Encyclopedia, Medya Holding A.Ş., İstanbul, 1993. CR - Gülensoy, Tuncer, Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, Ankara, 2011. CR - Gültepe, Necati, Türk Kadın Tarihine Giriş, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2013. CR - Gümüş, Adnan, “Şiddet Türleri”. Toplumsal Bir Sorun Olarak Şiddet Sempozyumu, Ankara, Eğitim Sen Yayınları, 2006. CR - Günay, Hüseyin, “6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun ve Yargısal Uygulamalar”, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Kolluğun Rolü ve Önemi Konferansı, Jandarma Okullar Komutanlığı Ankara, 2012. CR - Güncel Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, www.tdk.gov.tr/ CR - Gündüz, Ahmet ''Tarihi Süreç İçerisinde Türk Toplumunda ve Devletlerinde Kadının Yeri ve Önemi'', The Journal of Academic Social Science Studies, Ankara, Volume 5, Issue 5, October 2012. CR - Güneş, Mehmet, "Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili’’ Gazi Akademik Bakış, C. 8 Sayı: 15, Eylül 2015. CR - İlal, Ersan, ''Magna Carta'' İstanbul üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 34, Sayı 1-4, 1968. CR - İstatistiklerle Kadın 2016, Haber Bülteni, Türkiye İstatistik Kurumu, Sayı 24643, 07.03.2017, http://www.tuik.gov.tr/HbPrint.do?id=24643. CR - Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu 2016 Yılı Raporu, http://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/veriler/ 2786/ kadin-cinayetlerini-durduracagiz-platformu-2016-yili-raporu. CR - Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu 2017 Veri Raporu, http://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/ veriler/2845/kadin-cinayetlerini-durduracagiz-platformu-2017-veri-raporu. CR - Karadoğan, Umut ''Meşrutiyet Döneminde Hukuksal ve Toplumsal Alanda Kadın Algısı, Nisa Hapishaneleri Örneği'', Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5 (17), 2018. CR - Kâşgarlı Mahmud, Divanü Lûgat-it-Türk, Çev. Atalay, Besim, Türk Dil Kurumu, Ankara, 2013. CR - Korkmaz, Murat; Demiray, Emine, Sevil, Ümran vd.; Dünyada, Türkiye’de Kadın ve Şiddet, Nobel Akademik Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara, 2015. CR - Meydan, Sinan, 1923 Kuruluş Ayarlarına Dönmek, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2017. CR - Milletlerarası Ahvali Şahsiye Komisyonu Genel Kurulunun 16 Numaralı Tavsiye Kararı, 1976, http://www.ciec1.org/SITECIEC/PAGE_Recommandations/. CR - Özön, Nijat, Türk Sineması Tarihi 1896-1960, Doruk, İstanbul, 2013. CR - Öztürk, Necla, ''Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun Getirdiği Bazı Yenilikler ve Öneriler'', İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, Sayı: 1 Yıl: 2017. CR - Parlatır, İsmail, ''Osmanlı Sosyal Hayatından Köleliğin Kaldırılışı'', http://dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler/26/1029/12462.pdf. CR - Sami, Şemseddin, Kamus-ı Türkî, Hazırlayan Paşa Yavuzaslan, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2015. CR - Sever, D. Çiğdem, “Kadına Karşı Ev içi Şiddette Devletin Sorumluluğu ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Opuz v. Türkiye Kararı”, Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, Sayı 2, 2012. CR - T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 21, C. 76, Yasama Yılı: 4, Birleşim 24, 22.11.2001. CR - T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 24, C. 15, Yasama Yılı: 2, Birleşim 76, 08.03.2012. CR - T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı 2012-2015, Ankara, 2012. CR - T.C. Anayasası, T.C. Resmî Gazete No.: 17863 Mükerrer, 09 Kasım 1982. CR - Tellioğlu, İbrahim, ''İslam Öncesi Türk Toplumunda Kadının Konumu Üzerine'', Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], Sayı 55 Kış, Erzurum, 2016. CR - The Global Gender Gap Report 2017, https://www.weforum.org/reports/the-global-gender-gap-report-2017. CR - The Journal of Academic Social Science Studies, Ankara, Volume 5, Issue 5, October 2012. CR - Türkçe Sözlük, Dil Derneği, Ankara, 1999. CR - Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, 6701 Sayılı Kanun, T.C. Resmî Gazete No.: 29690, Tarih: 20.04.2016. CR - Uzun, Hakan, ''Yazdığı Eserlerde Atatürk'ü Tanımak ve Anlamak: M. Kemal Atatürk'ün Karlsbad Hatıraları'', Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 59, Güz 2016. CR - Velidedeoğlu, Meriç, ''Göksel Dinler Kadınlara Nasıl Bakıyor'', http://dergipark.gov.tr/download/article-file/7125. CR - Yaraman, Ayşegül, Türkiye'de Kadınların Siyasal Temsili Dişiliksiz Siyaset, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 2015. CR - Yücel, İrfan, Peygamberimizin Hayatı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Korza Yayın Basım, Ankara, 2105. UR - https://dergipark.org.tr/en/pub/esbd/issue//412031 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/641816 ER -