TY  - JOUR
T1  - Yedinci ve Sekizinci Asırda Mantık İlmi El-Hüneci ve Cümel Metni
TT  - المنطق في القرنين السَّابع والثامن الهجريين متن الجمل في المنطق للخونجي والشروحات عليه
AU  - Mahmoud, Ramy
PY  - 2018
DA  - June
Y2  - 2018
JF  - Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi
JO  - tasavvur
PB  - Tekirdag Namik Kemal University
WT  - DergiPark
SN  - 2619-9130
SP  - 73
EP  - 93
VL  - 4
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Yedinci ve sekizinci asırdamantık ilminde büyük bir kalkınma meydana gelmiştir. Bu kalkınmanınsebeplerinin başında Gazalî’nin ö.505/1111 mantık ilmine atfettiği önemgelmektedir. Nitekim Gazali, mantık bilmeyenin ilmine güven olmayacağını ifadeederek bu ilmi, doğru bilginin kistası konumana getirmiş ve Mantık daha yoğunaraştırmaların yapıldığı telif eserlerin ortaya konulduğu bir hüviyetkazanmıştır. Yedinci yüzyıla gelindiğinde Mantık alnında karşımıza çıkan enönemli şahsiyet Fahreddin er-Razidir. Razi ö.606/1210 aklî ilimlerde önemli birekol kurup birçok büyük âlim yetiştirerek İslam dünyasında bu ilimlerinyayılmasına önderlik etmiştir. Bu makalede onun önde gelen öğrencilerindenEfdalü’d-Din el-Hüneci’ye ö.646/1248 ait olan el-Cümel adlı eserin, telifindenitibaren iki yüzyıl içerisinde Müslüman âlimler arasında nasıl telakki edildiğiele alınıp incelemiştir.
KW  - mantık
KW  - iran
KW  - gazzali
KW  - ibni vasıl
KW  - cümel metni
KW  - razi
N2  - شهد القرنان السابع والثامن نهضة في علم المنطق، وكانالفضل في هذا يرجع إلى أبي حامد الغزالي 505/1111 حينما تزعم علم المنطق وقدمه علىكثير من العلوم، بل جعل من لا يتعلم المنطق ويدرسه لا يوثق بعلمه أيا كان، تبعالغزالي الفخر الرازي 606/1210 الذي كون مدرسة كبيرة في العلوم العقلية، التي كانطرفا منها علم المنطق، ندرس في مقالتنا أحد أعضاء هذه المدرسة تلامذة الرازي، أفضلالدين الخونجي 646/1248 الذي طوَّر المنطق وزاد عليه وصحح فيه، وألف فيه مؤلفاتطبقت الآفاق، من ضمن هذه المؤلفات متن صغير الحجم جمع فيه أطراف هذا العلم، وتوالتعليه الشروح والتعليقا، نرصد في القرنين السابع والثامن مدى انتشار هذا المتن وكيفتوالت عليه الشروح.
CR  - Bennâ, Râmî İbrâhîm. Beyne’z-Zehebî ve’bni Teymiyye. İskenderiyye.
CR  - Ebü’l Fidâ, İsmail b. Ali. el-Muhtasar fi ahbâri’l-beşer. El-Matbaatü’l Hüseyniyye el-Mısriyye.
CR  - Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. el-Mustasfa fi usûli’l-fıkh. thk. Muhammed   Abdüsselâm, Dâru’l Kütübi’l İlmiyye, 1993.
CR  - Habeşî, Abdullah b. Muhammed. Câmiu’ş-şurûh ve’l-havâşî. Abu Dâbi: 2004.
CR  - Hacı Halîfe, Mustafa b. Abdillah.  Keşfü’z-zünûn an esmâi’l kütübi ve’l fünûn. Bağdat: Mektebetü’l Müsenna, 1941.
CR  - Hûnecî, Efdalüddîn Muhammed. Risâletân fi’l-mantık. thk. Sâd Ğurâb, Tunus: 1990.
CR  - İbnü’l Aberî, Ebü’l Ferec. Tarihu İbni’l Aberî. thk. Anton Sâlihî, Beyrut: Dâru’ş-Şark, 1992.
CR  - İbn Ebî Useybia, Ebü’l Abbâs Ahmed. Uyûnü’l enbâ fî tabakâti’l etıbbâ. thk. Nizâr Rızâ, Beyrut: Dâru Mektebeti’l Hayat.
CR  - İbnü’l İmâd el-Hanbelî, Ebü’l Felâh. Şezerâtü’z-zeheb fî ahbâri men zeheb. thk. mahmûd el-Arnavût ve Abdülkadir el-Arnavût,  Dımeşk: Dâru İbn Kesîr, 1986.
CR  - İbn Kunfuz, Ebü’l Abbâs Ahmed. el-Vefayât. Beyrût: Dâru’l Afâk el-Cedîde, 1983.
CR  - İbn Meryem, Ebû Abdillah Muhammed. el-Bustân fî zikri’l-evliyâi ve’l ulemâi Tilimsân. Cezâir: el-Matbaatü’s Sa’lebiyye, 1908.
CR  - İbn Vâsıl, Ebû Abdillah Muhammed b. Sâlim. Müfricü’l-kürûb fî ahbâri Benî Eyyûb. thk. Cemâlüddîn eş-Şeyyâl, Kahire: Daru’l Kütüb ve’l Vesaiki’l Kavmiyye, 1957.
CR  - Kâfiyecî, Ebû Abdillah Muhammed b. Süleymân. et-Teysîr fî kavâidi’t-tefsîr. Thk. Mustafa Muhammed Hüseyin ez-Zehebî, Kahire: Mektebetü’l Kudsî, 1998.
CR  - Safedî, Salâhuddîn. Ayânu’l asr ve a’vânü’n-nasr. Dımeşk: Dâru’l Fikr, 1998.
CR  - -------Nektü’l-Himyân fî nüketi’l umyân. Thk. Mustafa Abdülkadir Ata, Beyrût: Dâru’l Kütübi’l İlmiyye, 2007.
CR  - Sehâvî, Şemsüddîn. ed-Dav’u’l-Lâmi fî mehâsini’l karni’t-tâsi. Menşûrâtü Dâri Mektebeti’l Hayât.
CR  - Suyûtî, Celâlüddîn. Hüsnü’l-muhâdara fî ahbârı Mısr ve’l-Kâhira. thk. Muhammed Ebü’l Fadl İbrâhîm, Mısır: Dâru İhyâi’l Kütübi’l İlmiyye, 1967.
CR  - -------el-Kavlü’l Maşrik fî tahrîmi’l mantık. thk. Seyyîd Muhammed, Dâru’l-Hadîs, 2007.
CR  - Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdillah. Mu’cemü’l büldân. Beyrut: Dâru Sâder, 1995.
CR  - Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-İber fi haber men ğaber. thk. Ebû Hâcer Zağlûl, Beyrut: Dâru’l Kütübi’l İlmiyye.
CR  - -------Tarihü’l İslâm ve vefayâtü’l-meşâhîri ve’l-a’lâm. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf, Dârû’l Garbi’l İslâmî, 2003.
CR  - Zirikli, Hayreddin. el-Alâm. Dârû’l İlm li’lmelâyîn, 2002.
CR  - İbn Merzûk. Nihâyetü’l emel fî şerhi’l-cümel. Mektebetü’l İskenderiyye, no: 614, 654.
CR  - İbn Vâsıl. Şerhu me’stağlega min Metni’l Cümel. Beincke Rare Book and Manuscript Library Yale University, no: 104.
CR  - ------- Şerhu Metni’l Cümel li’l Hûnecî. Mektebetü’l İskenderiyye, no: 647.
CR  - Nedrûmî, Şihâbüddîn Ahmed. Şerhu İbni Merzûk li-Metni’l Cümel. Mektebetü’l İskenderiyye, no: 617.
CR  - et-Tilimsânî, Ebû Abdillah Muhammed. Şerhu Metni’l Cümel. el-Mektebetü’l Vataniyye bi’l Cezâir, no: 1388.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/tasavvur/issue//414356
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/495762
ER  -